نکته مهم در زمینه برنامه ریزی توریسم در اینجاست که سیاست گذاری و برنامه ریزی توریسم دو عامل و روند جدانشدنی هستند که باید در کنار هم توسعه و تکامل پیدا کنند. به این ترتیب که تعیین سیاست ها و اولویت های یک کشور یا منطقه طبق شرایط خاص محیطی، مذهبی و فرهنگی همیشه نخستین قدم برای برنامه ریزی توریسم است.
در بسیاری از مواقع سیاست گذاری خاص یک کشور در زمینه توریسم باعث انتخاب یا حذف شکل خاصی از گردشگری می شود. برای مثال سیاست کشور آفریقای جنوبی تا همین اواخر تنها جذب گردشگری لوکس بود و در مدارک برنامه ریزی پنج ساله این کشور به وضوح نوشته شده بود که طالب گردشگران جوان با کوله پشتی نیستند و بنابراین توسعه توریسم لوکس با ساخت و ساز هتل ها و امکانات درجه اول در برنامه توسعه این کشور در اولویت قرار گرفت.
ارزش های مذهبی و فرهنگی هم در بسیاری از مقاصد توریستی از جمله کشور ما باعث تمرکز برنامه ریزی صنعت توریسم روی گردشگری تاریخی فرهنگی، گردشگری مذهبی و طبیعت گردی شده است. بنابراین، مرحله اول یعنی سیاست گذاری و برنامه ریزی توریسم تعیین کننده قدم های بعدی خواهد بود که در حقیقت مرحله دوم یعنی مدیریت و اجراست که به متخصصان خاص خود نیاز دارد. مدیرانی که از عملکرد مدیریتی و اجرایی بالایی برخوردار باشند با قابلیت هدایت درست نیروی انسانی تا بتواند کیفیت عرضه تولیدات توریستی را بالا ببرند.
در آخر مرحله ارزیابی و نظارت قرار دارد نه تنها روی زیرساخت ها و نحوه مدیریت بلکه حتی روی سیاست هایی که از ابتدا تعریف شده به این صورت که با بروز هر مشکل داخلی یا حتی عوامل خارجی این سیاست ها و برنامه ریزی ها قابلیت تغییر داشته باشد و مرتب اصلاح و تکمیل شود.
من معتقدم در ایران به دلیل اینکه این طبقات به درستی تعریف نشده و بنابراین سازمان ها و متخصصان در هر سه مرحله به طور همزمان عمل می کنند با تمام تلاشی که انجام می شود و با وجود ظرفیت بالایی که برای توسعه گردشگری وجود دارد، طبیعتا نتیجه دلخواه به دست نمی آید. در عین حال در بیشتر مواقع متخصصان برنامه ریزی، مدیریت و ارزیابی توریسم در تصمیم گیری های مهم تخصصی حتی حضور هم ندارند.
آمارهای طبقه بندی شده و درست مرتبط با صنعت گردشگری هم که یکی از مهم ترین عوامل در تصمیم گیری های استراتژیک در برنامه ریزی توریسم به حساب می آید در ایران یا موجود نیست یا خیلی دیر جمع آوری می شود و در دسترس متخصصان قرار می گیرد. مجموعه این عوامل مثلث عملکردی بالا را بسیار تضعیف می کند و بنابراین تقویت هر سه مرحله با حضور کارشناسان متبحر کمک بزرگی به موفقیت و توسعه پایدار صنعت توریسم در ایران خواهد کرد.
این مطلب در روزنامه فرصت امروز چاپ شده است.
