بیش از یک ماه از انتشار خبر فروش کاشی کاخ نیاوران در یک سایت فروش کالا می گذرد. در تمام این مدت مسئولان سازمان میراث فرهنگی و مجموعه کاخ موزه نیاوران تنها در خبرها به این موضوع واکنش نشان داده اند و هنوز گزارش رسمی از اقدامات لازم برای پیگیری این موضوع منتشر نشده است. با این حال حتی گفته های مسئولان میراث فرهنگی نیز با یکدیگر تناقض دارد. حالا مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی علی رغم تکذیب مسئولان کاخ نیاوران، این کاشی را متعلق به این کاخ دانسته و اعلام کرده کاشی در جای خود قرار دارد و از کاخ خارج نشده است.
سرپرست کاخ نیاوران: کاشی تقلبی است
کاشی که ادعا می شود مربوط به محوطه حیاط پشتی کاخ نیاوران بوده، بیش از یک ماه پیش در سایت خرید و فروش اینترنتی به فروش گذاشته و به سرعت خبر این اتفاق منتشر شد. با واکنش افکار عمومی نسبت به این اتفاق، سید رحمت الله رئوف حنان، سرپرست مجموعه کاخ موزه نیاوران نخستین مسئولی بود که این اصالت این کاشی را تکذیب کرد و گفت: «فروشندگان در این سایت به دنبال شبیه سازی کاشی های کاخ نیاوران بوده اند اما آنچه در سایت به نمایش گذاشته شده از لحاظ رنگ و لعاب با کاشی های کاخ نیاوران متفاوت است.»
مدیر کاخ موزه نیاوران مدتی بعد نیز از بررسی تک به تک کاشی های کاخ نیاوران خبر داد و ضمن بحرانی خواندن وضعیت آنها مدعی شد که طرحی مشابه کاشی به آگهی گذاشته شده در کاخ نیاوران وجود ندارد.
مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی: کاشی اصل است
حالا با گذشت یک ماه از این اتفاق یحیی نقی زاده، مدیرکل حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتگویی با خبرگزاری ایلنا عکس منتشر شده در آگهی را کاشی اصلی متعلق به کاخ نیاوران دانست و گفت: «این آگهی در واقع یک کلاهبرداری است. مکاتباتی در مورد این آگهی با کاخ نیاوران داشتیم و مشخص شد که این عکس متعلق به کاشی کاخ نیاوران است، اما این کاشی در جای خود در کاخ قرار دارد و هیچ جا به جایی نداشته است و فرد خاطی احتمالا با هدف سوء استفاده از آن عکس گرفته است.»
اصل یا تقلبی؛ کاشی کجاست؟
رئوف سرپرست کاخ موزه نیاوران در حالی در ابتدای انتشار خبر فروش این کاشی، از اساس اصالت آن را رد کرد که حالا مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی این کاشی را اصل دانسته و گفته که کاشی مذکور در جای خود قرار دارد. رئوف پیش از این اعلام کرده بود به همراه مسئول دفتر فنی و حفاظت از همه کاشی های کاخ بازدید داشته و شبیه به این کاشی در کاخ وجود ندارد. با این حساب به نظر می رسد با توجه به حرف های مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، کاشی در حالی از ابتدا در کاخ وجود داشته که مدیر این مجموعه از آن بی خبر بوده. هر چند کاشی آگهی شده بر اساس تصویر منتشر شده در آگهی، از روی دیوار جدا شده اما مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده که کاشی در جای خود قرار دارد و تاکنون نیز کاخ نیاوران مستنداتی را در این باره منتشر نکرده است.
از سوی دیگر یکی از علل تنقاض گفته های مسئولان میراث فرهنگی درباره کاشی کاخ نیاوران، وضعیت بحرانی کاشی کاری این کاخ است. مشاهدات «دنیای سفر» نشان می دهد به دلیل رطوبت زمین های اطراف، بخش اعظمی از کاشی ها ریخته شده و در برخی نقاط تعداد انگشت شماری از کاشی ها باقی مانده است. همین امر تشخیص و یافتن طرح مشابه این کاشی یا احتمالا خود آن را دشوار ساخته است. هر چند هنوز مشخص نیست کاشی های ریخته شده از روی دیوار در چه شرایطی نگه داری می شوند و در تمام سال هایی که این مجموعه به موزه تبدیل شده، چه اقداماتی برای حفظ و مرمت این کاشی ها صورت گرفته است. در کنار این مسئله، گفته های متناقض مسئولان سرنوشت کاشی آگهی شده را با ابهام روبرو کرده است.
سایتی که پیش دستی کرد، مدیرانی که متوجه نشدند
اما سایتی که این آگهی را برای فروش گذاشته بود، پس از انتشار خبر به سرعت نسبت به حذف آن اقدام کرد تا پیگیری های قضایی دامن آن را نگیرد. هر چند مدیرکل حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتگو با ایلنا گفته این سایت مدعی شد که از این مساله اطلاع نداشته و مورد مشابه دیگری نیز در این یکسال در این سایت مشاهده نشد، کار به پیگیری حقوقی نکشیده و تنها به مدیریت سایت تذکر داده شد که خرید و فروش اموال تاریخی نباید در آن صورت بگیرد.
اما شواهدی وجود دارد که این سایت پیش از این نیز به فروش کاشی و اموال تاریخی اقدام کرده و تنها پس از خبری شدن موضوع کاشی کاخ نیاوران و پیش از بررسی مسئولان سازمان میراث فرهنگی اقدام به حذف آگهی های مشابه کرده است. این اتفاق نشان می دهد علی رغم پیگیری متعدد رسانه ها هیچ مسئولی در سازمان میراث فرهنگی متولی برخورد با این نوع فروش اثار تاریخی نیست.
تا کنون هیچ گزارش رسمی از برخورد با فعالان فروش آثار تاریخی ارزشمند در فضای مجازی منتشر نشده با این حال تنها در نرم افزار تلگرام به تازگی تعداد زیادی کانال درباره کشف و آموزش دفینه یابی و فروش جزوات آموزشی در این زمینه فعال هستند و هیچ نظارتی دراین زمینه وجود ندارد.
