به گزارش «دنیای سفر»، آیین باستانی نوروز نخستین بار در هشتم مهرماه ۱۳۸۸ از سوی ۷ کشور ایران، آذربایجان، هند، قرقیزستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان به عنوان پرونده ای مشترک در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد. آن زمان، «نوروز» سومین اثر در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو و نخستین اثر ناملموس ایران در این فهرست جهانی بود.
حدود پنج سال بعد (۱۳۹۳)، ۵ کشور افغانستان، عراق، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان نیز درخواست عضویت در پرونده مشترک جهانی «نوروز» را مطرح کردند. با این درخواست، پرونده نوروز یک بار دیگر در دهم آذرماه ۱۳۹۵ در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو به نام ۱۲ کشور ثبت شد.
آیین باستانی نوروز، با خاستگاه ایرانی، یکی از بزرگترین پرونده های چندملیتی میراث ناملموس یونسکو به شمار می آید، که مدیریت آن با ایران بوده است. اکنون علی دارابی، معاون میراث فرهنگی از درخواست مغولستان برای پیوستن به این پرونده شاخص خبر داده و گفته است: ایران از این موضوع استقبال کرده و از سایر کشورها نیز دعوت می کند تا ضمن پیوستن به دو پرونده «نوروز» و «ضیافت افطاری» برای تدوین و ثبت پرونده های مشترک دیگر، همکاری بایسته ای را داشته باشیم.
به گفته کارشناسان مرکز میراث ناملموس تهران، درخواست مغولستان احتمالا در اجلاس بعدی کمیته پاسداری از میراث ناملموس یونسکو و در سال ۲۰۲۴ بررسی شود. این اجلاس قرار است در پاراگوئه برگزار شود.
نوروز جغرافیای گسترده ای دارد، شبان میرشکرایی، مؤسس دبیرخانه دائمی نوروز و مدیر اجرایی پرونده جهانی نوروز در یونسکو در این باره گفته است: تمام کشورهایی که در حوزه ایران فرهنگی هستند، نوروز را درک می کنند و این آیین کم و بیش در آن مناطق رواج دارد؛ در شرق و در منطقه سین کیانگ چین، در شمال و از مرزهای مغولستان و مناطق جنوبی روسیه تا اروپای شرقی، در غرب تا دریای مدیترانه و مرزهای مصر و از جنوب تا آن سوی خلیج فارس و جنوب شبه جزیره عربستان، گسترۀ رواج نوروز است. در این پهنه جغرافیایی، تحول طبیعی در زمان اعتدال نجومی بهاری درک شده و شاید مهمترین دلیل آن تأثیر مستقیم این تحول در معیشت انسان بوده است.
دارابی، معاون میراث فرهنگی نیز درباره گستره جغرافیایی جشن نوروز گفته است: نوروز در آذربایجان «عید آرزوهای خوش نیاکان» است. در ترکمنستان «روز بر تخت نشستن جمشید، چهارمین پادشاه پیشدادیان» است و در قزاقستان «سحرگاه نوروز به استقبال آفتاب می روند و مراسم «وقت آفتاب» برگزار می کنند. در تاجیکستان، دوشیزه ای زیبا با لباس سفید یا سبز که سمبل پاکی و بهار است به منتظران خبر آمدن بهار و رسیدن نوروز را می دهد. در افغانستان نوروز نوید دهنده شادابی، تازگی و رستن از زمستان و پیوستن به بهار است. در پاکستان نوروز را «عالم افروز» یعنی روز تازه می نامند و به باور ترکان نوروز روزی است که در آن تمام آمال و آروزها تحقق پیدا می کند. در ترکمنستان هنگام سال تحویل، چراغ را روشن کرده و پنجره ها را باز می کنند تا هوای تازه بهاری وارد شده و به برکت افزون شود. واژه نوروز یکی از رایج ترین کلمات در قرقیزستان است و عید نوروز از مقدس ترین عیدها و پرشکوه ترین آیین در میان قزقیزهاست. همچنین نوروزگاه یکی از رسومی است که در ازبکستان مردم به آن پای بند هستند و در مکان هایی مانند باغ ها و پارک ها تجمع کرده و به آواز و رسوم سنتی خود می پردازند. در هندوستان نوروز به مثابه سنتی پسندیده و دوست داشتنی در میان هندی ها رواج دارد و در بسیاری از دیگر کشورها از سودان و مصر تا نقاط دیگر همه نوروز را جشن می گیرند.
به اعتقاد او، نوروز به خاطر همین ارزش ها و کارکردهایی که دارد در تاریخ ماندگار شده و با توسعه و گسترش فرهنگ نوروز است که صلح، دوستی، احترام به حقوق بشر، تکریم خانواده، گسترش نیکوکاری، احترام به تنوع و تکثر فرهنگی را در بر می گیرد و این یعنی «توسعه پایدار» و در این میان، نقش زنان و مدیریت آنان در نوروز ستودنی است که این نیز از کارکردهای نوروز تلقی می شود.
