جشن روز جهانی گردشگری در حالی روز ۲۷ سپتامبر در سراسر جهان برگزار شد که شعار «گردشگری برای همه؛ ارتقای دسترسی عمومی» بر تلاش برای توسعه گردشگری برای همه اقشار اعم از ناتوانان جسمی، افراد دارای معلولیت، کودکان و طبقات مختلف جامعه تاکید می کرد. به باور کارشناسان، تصمیم گیران سیاسی و صنعت گردشگری از توسعه این صنعت برای همه استقبال می کنند.
در همین حال تسهیل سفر و دسترس پذیر کردن آن برای افرادی که ناتوانی هایی دارند، نه تنها یکی از الزامات حقوق بشری است، بلکه همچنین فرصتی استثنایی برای توسعه کسب وکارها به شمار می آید. با این حال، تغییر در ذهنیت و الگوی توسعه خدمات گردشگری برای برآورده ساختن تقاضای این بازار بزرگ، اقدامی ضروری به نظر می رسد. محیط های قابل دسترسی و خدمات برای بهبود کیفیت محصولات گردشگری مشارکت می کنند و رقابت پذیری کلی مقاصد گردشگری را افزایش می دهند. بنابراین در دسترس بودن، باید جزئی ذاتی از هر سیاست و استراتژی گردشگری پایدار و پاسخگو باشد. از سوی دیگر، سازمان جهانی سلامت برآورد می کند ۱۵ درصد از جمعیت جهان، یعنی حدود یک میلیارد نفر، با نوعی ناتوانی یا معلولیت زندگی می کنند. با در نظر گرفتن اینکه جمعیت به سرعت در حال پیر شدن است، تعداد افرادی که موانعی را تجربه می کنند افزایش خواهد یافت. بیشتر ما نوعی از ناتوانی را در مرحله ای متحمل خواهیم شد و دیر یا زود ما همه نیازهای خاصی برای دسترسی به زیرساخت ها، خدمات و محصولات گردشگری خواهیم داشت.
اگر اروپا را به عنوان مثال در نظر بگیریم، بازار گردشگری قابل دسترسی حدود ۲۷ درصد کل جمعیت و ۱۲ درصد بازار گردشگری را تحت پوشش قرار می دهد. این ارقام بخش بزرگی از مسافران بزرگسال را در بر می گیرند زیرا افراد بالای ۶۰ سال حدود ۲۲درصد از جمعیت جهانی را در سال ۲۰۵۰ تشکیل می دهند؛ افرادی که ناتوانی هایی دارند یا خانواده هایی که فرزند کم سن دارند. بازار سفر قابل دسترس فرصتی طلایی برای این دسته از بازدیدکنندگان فراهم می کند زیرا آنها تمایل دارند غالبا در فصل های غیر اوج سفر به مسافرت بروند، معمولا همراه با گروه ها باشند، از بازدیدها بهره بیشتری ببرند و در برخی قسمت های جهان، آنان بیش از میانگین افراد در سفرهای خود خرج می کنند. از همین رو است که مناطق و مقاصد آینده نگر در حال توسعه سیاست های گردشگری و معیارهای عملی هستند و تنوع شرایط انسانی بر اساس سن، تحرک، حساسیت و اختلالات عقلی یا شرایط سلامت را در نظر می گیرند.
با یک رویکرد دقیق که سیاست های اجتماعی را نیز دربرمی گیرد، تکنیک های طراحی عمومی و استفاده از فناوری های جدید و ابزار اطلاعاتی، مدیران مقاصد و تامین کنندگان گردشگری می توانند به طور موثری برای بازدید کنندگانی که نیاز به دسترسی مناسبی دارند، تسهیلاتی فراهم کنند. تمام این اعتقادات، اساس کار سازمان جهانی گردشگری را در حوزه دسترسی گردشگری برای همه، شکل می دهد که در مجموعه ای از اقدامات خاص در سازمان های افراد ناتوان، جامعه مدنی، دولت ها و صنعت گردشگری محقق شده است.
ماموریت UNWTO
مشارکت سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در دسترسی گردشگری برای همه از سوی «کدهای اخلاقی جهانی برای گردشگری» که چارچوب بنیادی مرجع برای پاسخگویی و توسعه گردشگری پایدار است، هدایت می شود. ماده ۷ این کدها بر «دسترسی مستقیم و انفرادی کشف و لذت بردن از منابع سیاره و حقی برابر برای همه ساکنان جهان برای بهره مندی از آنها» تاکید می کند.
سازمان جهانی گردشگری در ۵ سال گذشته با شبکه اروپایی گردشگری قابل دسترس (ENAT) و بنیاد ONCE اسپانیا برای در بر گرفتن افراد دارای ناتوانی با همکاری سازمان های دیگر مشارکت داشته است تا توصیه های خاص و دستورالعمل های فنی را برای هرچه بیشتر قابل دسترس کردن مقاصد گردشگری به وجود آورند. به دنبال آن برخی گزارش ها توسط سازمان جهانی گردشگری منتشر شده اند که قصد دارند کارهای انجام شده در این راستا را کامل کنند.
در این گزارش ها به مطالعات موردی انجام گرفته برای هر چه بیشتر در دسترس قرار دادن گردشگری در کشورهای مختلف اشاره شده است. درحالی که این مثال ها، نمونه کوچکی از راه حل های ممکنی را در بر می گیرند که در دسترس بودن را مورد توجه قرار داده اند، اما این امیدواری وجود دارد که دیگر کشورها نیز در این راستا گام هایی بردارند تا در دسترس بودن را در مقاصد گردشگری سراسر دنیا گسترده تر کرده و تقویت کنند. نخستین گام برای انجام این کار، ایده شعار «توریسم برای همه» است. پس از آن، با کمک راهنمایی مناسب و کسب درک و بصیرت راجع به چگونگی انجام این کار، گردشگری قابل دسترس می تواند بخشی از تجربه بسیاری از گردشگران باشد.
اهمیت این موضوع تاجایی است که دبیر کل سازمان ملل هم در پیامی به مناسبت روز جهانی گردشگری و با نگاهی به لزوم تسهیل سفر برای همه تاکید کرده است هر کس حق دسترسی به خدمات گردشگری و فراغت را به طور مساوی دارد. بان کی مون نیز با اشاره به اینکه حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان با نوعی ناتوانی زندگی می کنند، ادامه داده است: «برخی از آنها کودکان کم سن و سال یا اشخاصی هستند که نیاز به دسترسی های دیگری دارند و هنوز با موانعی در دسترسی به مسائل بنیادی سفر مانند اطلاعات واضح و قابل اطمینان، حمل و نقل و خدمات عمومی کارآمد و محیط فیزیکی که برای هدایت و حرکت کردن آسان است، مواجه هستند. حتی با وجود فناوری های مدرن و امروزی، کسانی که اختلالات بینایی، شنوایی، حرکتی یا شناختی دارند در بسیاری از مقاصد گردشگری مورد توجه قرار نمی گیرند.»
دبیرکل سازمان جهانی گردشگری نیز در پیام خود به این مناسبت، ضمن تاکید بر اینکه گردشگری انقلابی را در ۵۰ سال گذشته تجربه کرده، گفته است: «در سال ۱۹۵۰ نزدیک به ۲۵ میلیون گردشگر بین المللی در سال از مرزها عبور کردند، درحالی که امروزه حدود ۱.۲ میلیارد نفر در سراسر جهان مسافرت می کنند. سفر کردن بخش بزرگی از زندگی بسیاری از افراد شده است. وقتی سفر می کنیم، با انسان های جدید، مکان های جدید و عقاید جدید آشنا می شویم. اغلب درک ما از جهان با بیشتر مشاهده کردن آن تغییر می کند. ما قطعا انسان های بهتری می شویم.»
طالب ریفاعی با یادآوری اینکه نباید فراموش کنیم برای بسیاری از ما، سفر کردن می تواند فرآیند تقریبا دشواری باشد، ادامه داده است: «برآورد می شود ۱۵ درصد جمعیت جهان با نوعی از ناتوانی یا مساله ای دیگر زندگی کنند. این یعنی حدود یک میلیارد نفر در جهان وجود دارند که قادر به لذت بردن از امتیازات شناختن فرهنگ ها، تجربه کامل طبیعت گردی و هیجان آغاز یک سفر برای کشف مکان های جدید نیستند. بنابراین در دسترس بودن برای همه باید در قلب و مرکز سیاست های گردشگری و استراتژی های کسب وکار قرار گیرد. این امر علاوه بر اهمیت حقوق انسانی، پتانسیل بازاری و فرصت کسب وکار زیادی نیز دارد.»
به گفته او، با توجه به پیر شدن جمعیت، تمام ما دیر یا زود از در دسترس پذیری عمومی گردشگری منتفع خواهیم شد. ریفاعی خاطرنشان کرده است: «وقتی روز جهانی گردشگری را جشن می گیریم، بیایید به یاد بیاوریم تمام شهروندان جهان را که حق تجربه تنوع باورنکردنی سیاره ما و زیبایی جهانی که در آن زندگی می کنیم را ندارند، بنابراین ما می خواهیم تمام کشورها و مقاصد، در کنار تمام ذی نفعان این صنعت، دسترس پذیری را برای تمام محیط فیزیکی، در سیستم های حمل ونقل، در تسهیلات عمومی و خدمات و کانال های ارتباطاتی و اطلاعاتی ارتقا دهند. برای همه شما آرزو می کنم روز جهانی گردشگری بسیار بسیار شاد و آینده ای پر از استغنا و لذت های تجارب سفر داشته باشید.»
همه اینها نشان می دهد که دنیا برای بازنگری به ارائه تمام خدمات از جمله گردشگری به افرادی که به انحای مختلف امکان کمتری برای دسترسی به آن دارند، مجهز شده و بسیاری از کشورها نیز در این زمینه اقداماتی انجام داده اند. کشورهای هند و اسپانیا از جمله این کشورها هستند که کارهای مثبتی در این زمینه صورت داده اند.
