به گزارش «دنیای سفر» در استان لرستان صنایع دستی ثمره دست هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود با یاری تاروپود بر گلیم و جاجیم ترسیم کرده و یا با تلنگرهای چکش، آن را حک می کنند.
صنایع دستی لرستان در سه نوع متمایز عشایری، روستایی و شهری شکل گرفته اند. بیشتر تولیدات صنایع دستی عشایری به مصرف خانوار می رسند و کمتر به بازار عرضه می شوند.
انواع صنایع دستی عشایر استان لرستان عبارت اند از سیاه چادر، چیت، قالی و گلیم. صنایع دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم بافی تشکیل می دهند و عمده صنایع دستی شهری نیز خراطی، نمدبافی، قلم زنی، ورشوسازی، قالی، موج و گلیم بافی هستند.
حوزه صنایع دستی لرستان علی رغم ظرفیت های فراوان، با مشکلات زیادی مواجه است، عدم ایجاد بازارچه صنایع دستی یکی از مشکلات این بخش است، حوزه ای که در صورت توجه می تواند در راستای ایجاد اشتغال و تولید نقشی مؤثر و تأثیرگذار داشته باشد.
برخی از رشته های صنایع دستی در معرض فراموش هستند
عباس حمزه ای معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان دراین خصوص، اظهار داشت: مهم ترین صنایع دستی استان لرستان شامل گلیم، دست یافته های عشایری، ورشوسازی، قلم زنی، گره چینی ارسی سازی و قواره بندی هستند که هر کدامشان آمیخته ای از هنر و صنعت هستند.
وی اظهار کرد: هر منطقه از این دیار ظرفیت های ویژه ای در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی دارد؛ ولی در مجموع گلیم و دست یافته های عشایری در سراسر استان و مابقی بیشتر در بروجرد توسط فعالان صنایع دستی، تولید می شوند.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، ادامه داد: امروز تلاش های زیادی در راستای حفظ و احیای صنایع دستی و هنرهای سنتی صورت می گیرد؛ ولی صنایعی مانند قلمکاری، گیوه بافی، حرمی بافی، موتابی و… در معرض فراموشی قرار دارند که در سال های اخیر معرفی و حمایت از فعالان این رشته ها به هنرمندان جوان در دست اقدام است.
۴۰۰ هنرمند صنایع دستی بیمه شدند
حمزه ای با بیان اینکه تمامی رشته های صنایع دستی استان به خصوص دست یافته ها نیازمند به روزآوری و نوآوری هستند، گفت: در حال حاضر ۴۰۰ نفر بیمه شده در رشته های صنایع دستی استان، فعالیت دارند و قطعاً افراد زیادی نیز در بخش های مختلف این حوزه مشغول به فعالیت هستند.
وی یادآور شد: در راستای حمایت از فعالان صنایع دستی در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۰ میلیارد تومان از منابع تسهیلات تبصره ۱۸ به صنعتگران صنایع دستی و هنرهای سنتی استان پرداخت شده است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، گفت: در راستای برگزاری نمایشگاه های درون استانی و فراهم کردن زمینه برای حضور در نمایشگاه های سراسری و برون استانی نیز حمایت های لازم و مطلوب از فعالان صنایع دستی استان صورت گرفته به نحوی که بیشتر تولیدکنندگان صنایع دستی استان به این نمایشگاه ها اعزام می شوند.
حمزه ای، عنوان کرد: در راستای حمایت از صنایع در معرض فراموشی یا منسوخ شده، تأسیس خانه نساجی استان در دستور کار قرار گرفت و به منظور احیای رشته هایی مانند چرم بافی، موتابی، قلمکاری و… نیز آموزش مداوم رشته های صنایع دستی و اعطای تسهیلات صورت گرفته است.
لزوم معرفی و فروش صنایع دستی لرستان
فرشته سالاروند یکی از فعالان صنایع دستی لرستان که از بانوان کارآفرین این حوزه است، اظهار داشت: یکی از مهم ترین مزیت های صنایع دستی در لرستان وجود برخی ملزومات برای تولید و ایجاد اشتغال در این حوزه است، ولی مشکلاتی نیز در این زمینه وجود دارد.
وی که برخی هنرهای سنتی و صنایع دستی را از دوران کودکی فراگرفته و پس از سال ها فعالیت در این حوزه، امروز دارای کارگاه و تعدادی کارآموز است، اظهار کرد: با راه اندازی کارگاه در منطقه «پیرعبداله» دورود، امروز در حوزه کاری آنها یعنی سبدبافی چند نوع از این هنر صنعت از جمله سبدبافی با چوب، سبدبافی با بادام، حصیربافی با ساقه گندم، تزئینات موزه با جاجیم و… توسط علاقه مندان به صنایع دستی تولید می شود.
این فعال حوزه صنایع دستی لرستان، ادامه داد: درحالی که بیشتر این کارها توسط بانوان و به خصوص بانوان سرپرست خانوار صورت می گیرد، لازم است که به موضوعاتی مانند آموزش این صنایع برای نسل جوان و حتی بازآموزی آنها اقدام کرد، زیرا برخی از این صنایع در معرض فراموشی هستند.
سالاروند، گفت: در همین منطقه باتوجه به وجود مواد اولیه و همچنین تقاضا برای آموزش و فعالیت در این زمینه، می توان ۱۵۰ نفر را جذب کرد.
وی با اشاره به اینکه متأسفانه برخی افراد حتی با کاربردهای این صنایع دستی زیاد آشنا نیستند، گفت: لازم است اطلاع رسانی مناسب و تبلیغات کافی برای معرفی صنایع دستی صورت گیرد.
این فعال حوزه صنایع دستی لرستان، اضافه کرد: در سال های اخیر در نمایشگاه های مختلفی شرکت کرده و مورد حمایت دولت نیز قرار گرفته؛ ولی باتوجه به اینکه برخی از صنایع دستی چندان برای جامعه شناخته شده نیستند، لازم است اطلاع رسانی های ویژه ای برای معرفی و فروش این محصولات به خصوص تولیدات زنان بی سرپرست یا بدسرپرست، صورت گیرد.
سالاروند، گفت: اختصاص غرفه دائمی در استان یا سطح شهرستان ها به ویژه برای صنایعی که در معرض فراموشی هستند تا حد زیادی به رشد و توسعه صنایع دستی و حمایت از فعالان این حوزه کمک می کند.
صنایع دستی باید کارکردی باشند
عطا حسن پور مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان نیز دراین خصوص، اظهار داشت: هر نقطه از استان لرستان از دیرباز تاکنون مهد رشد و توسعه صنایع دستی بوده تا جایی که برخی نام های خانوادگی فامیل مانند گیوه کش، بوریاباف، قلمکار، سفیدکاری و … نشان دهنده رواج این صنایع در مناطقی از استان بوده و حتی در دوره پهلوی اول نیز از شغل و کسب وکار افراد برای تعیین نام خانوادگی، استفاده می شده است.
وی با بیان اینکه رشته هایی مانند حصیربافی بر خلاف تصور عموم در بخش هایی از لرستان مانند حوالی تالاب بیشه دالان بروجرد رواج داشته و دارد، اظهار کرد: درعین حال صنایع دستی مانند گیوه کشی در این استان باتوجه به وجود ملزومات آن سابقه طولانی داشته و لازم است آموزش و به روزآوری در این رشته ها صورت گیرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، ادامه داد: در همین راستا معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی لرستان اقدامات ویژه ای برای حفظ و به روزآوری برخی هنرهای سنتی و صنایع دستی در لرستان انجام داده است.
حسن پور با اشاره به اینکه احیای هنرهای سنتی و صنایع دستی، راز ماندگاری آنها است، اظهار کرد: در همین راستا فعالان این رشته ها نباید تنها به دنبال انجام کارهای تزئینی باشند، بلکه باید روی وجه کارکردی این صنایع تمرکز و تأکید داشته باشند، درحالی که ما باید به دنبال انتقال این هنرها و صنایع به نسل آینده باشیم و آموزش و شاگردپروری نیز مدنظر تولیدکنندگان و فعالان این عرصه باشد.
وی تأکید کرد: اگر صنایع دستی وجه کارکردی نداشته باشند حتی با به روزآوری آنها، در خطر فراموشی قرار می گیرند.
ایجاد زنجیره ارزش در حوزه صنایع دستی بسیار مهم است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه تولیدکنندگان حوزه صنایع دستی باید سراغ محصولاتی بروند که نه تنها نیازهای محلی بلکه نیاز سایر جوامع هم جوار را نیز مرتفع کند، اظهار کرد: اگر این تولیدات مبتنی بر نیاز جامعه باشد، مازاد است و نقشی در حفظ صنایع دستی و اشتغال زایی در این حوزه ندارد.
حسن پور، یادآور شد: علاوه بر اینها ما برای احیای برخی صنایع دستی که ریشه در این استان دارند و خیلی کم معرفی شده اند، اقداماتی انجام داده ایم که برای نمونه در زمینه حصیربافی به علت وجود نیزار در منطقه «بیشه دالان» بروجرد و با وجود ملزومات این صنعت، آموزش های کافی به علاقه مندان و ساکنین این مناطق ارائه کرده ایم.
وی افزود: در حال حاضر افراد از همه رده های سنی در این منطقه مشغول فعالیت در زمینه حصیربافی هستند و در رشته های دیگری مانند زری بافی نیز اقدامات ویژه ای انجام داده ایم.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، عنوان کرد: توجه به ملزومات منطقه ای در راستای ایجاد زنجیره ارزش در حوزه صنایع دستی بسیار مهم است که خوشبختانه هر نقطه از استان لرستان در این زمینه غنی است و باتوجه به وجه کارکردی و نیازسنجی در این بخش، می توان علاوه بر احیا به توسعه، اشتغال زایی و درآمدزایی در این بخش، امیدوارتر بود.
