به گزارش «دنیای سفر» مریم جلالی در گفت و گو با ایسنا در خصوص سهم صنایع دستی در اقتصاد کشور اظهار کرد: ما برای صنایع دستی گزاره ای تعریف کرده ایم تحت عنوان «اقتصاد هویت بنیان». البته گزاره های مختلفی از جمله توسعه محور، پیشرفت بنیان، صنایع فرهنگی و صنایع خلاق وجود دارد که باید دایره معنایی هر کدام از آن ها مشخص شود.
وی اضافه کرد: صنایع دستی و هنرهای سنتی این قابلیت را دارد که گپ بین فرهنگ و اقتصاد را پر کند؛ مشکلی که همیشه وجود دارد این است که فکر می کنیم فعالیت های فرهنگی، اقتصادی نیست یا اقتصاد فرهنگی نیست، در صورتی که صنایع دستی هر ۲ بال است. باید گفت که اگر صنایع دستی و هنرهای سنتی خاطره سازی گردشگری را رقم نزنند گردشگری به حوزه اقتصاد متصل نخواهد شد.
جلالی ادامه داد: اقتصاد هویت بنیان نیز به این معنی است که ما سوال ها، بن بست ها و راه برون رفت از چالش های اقتصادی مان را همانطور که پیشینیان از دل نوآوری های زیست بوم خود به دست آورند و ما تجلی آن را در صنایع دستی می بینیم عمل کنیم و همان راه را پیش گیریم.
وی خاطرنشان کرد: ما سهمی در اصالت ها و آن چیزی که در بینش انسان ایرانی وجود داشته است، داریم و این بینش منجر به یک نگرش شده و سلیقه او را ساخته است. در ادامه این نگرش، منش و رفتار او را ایجاد کرده و در نهایت تجلی رفتار انسان ایرانی به صنایع دستی تبدیل شده است. به عنوان مثال نقش های روی پارچه، چوب، سنگ و … یک پیوستار فرهنگی ایجاد کرده و در دنیا به عنوان صنایع دستی و خلاق شهرت پیدا کرده است.
معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اضافه کرد: منتهی این صنایع دستی در حال حاضر به ویترین ها رانده شده و کاربردی تزئینی پیدا کرده اند. این در صورتی است که صنایع دستی جزئی از صنایع زیستی بوده و برای رفع نیاز از آن استفاده می شده است. اگر بخواهیم با رویکردی فرهنگی به اقتصاد نگاهی بیندازیم باید از شاه کلید آن که صنایع دستی است، استفاده کنیم. البته باید توجه داشت که محصولات فرهنگی باید به روز و بر اساس نیاز و سلیقه انسان امروزی وارد چرخه اقتصاد شوند.
کالایی اقتصادی تر از صنایع دستی وجود ندارد
جلالی ادامه داد: به عقیده من هیچ کالایی اقتصادی تر از صنایع دستی نیست. باید گفت که یک کالای خام با چاشنی هنر برای اقتصاد ارزش افزوده ۶۰۰ برابری ایجاد می کند، در نتیجه ارزش افزوده کالاهای صنایع دستی بالا است. همچنین صنایع دستی تبدیل کالای مصرفی به کالای سرمایه است و پس از سال ها جزئی از میراث محسوب می شود و این مولفه ها باعث می شود تا ذهن سیاست گذار را معطوف به دریافت الگوی نوین پیشرفت بر اساس اصالت کرد و به او قبولاند که صنایع دستی می تواند راهگشا باشد.
وی عنوان کرد: استفاده از عنوان صنایع مستظرفه برای هنرهای ایرانی عنوانی دقیق تر است، چراکه صنایع مستظرفه زمینه سازی می کند تا بتوانیم ظرافت های فرهنگی برخاسته از مواد اولیه زیست بوم هنرهای صنایع را اینگونه تعریف کنیم. همچنین تولید انبوه در حوزه صنایع دستی را تهدید نمی بینیم به این شرط که اصالت ها و ریشه ها حفظ شود. ما اگر بتوانیم در بخش منحصر به فرد سازی سرآمد باشیم در بخش تولید انبوه و عمومی نیز با استفاده از فناوری های روز می توانیم نیازهای مصرف کننده را به خوبی پاسخ دهیم.
جلالی افزود: صنعت به مصرف کننده زنده است و اگر ما مصرف کننده ای نداشته باشیم و نتوانیم نیاز تعداد زیادی از مصرف کنندگان را پاسخ دهیم در یک خلاء فعالیت کرده ایم و مانند امروز صنایع دستی به تزئین زندگی تبدیل می شود و عین زندگی نیست.
وی بیان کرد: جهان به صنایع دستی به این دلیل که از مواد اولیه محیط و زیست بوم استفاده می کند رجوع خواهد کرد، چراکه برای پالایش خود راهی جز بازگشت به نوآوری ها و رویکردهای صنایع دستی ندارد. به عنوان مثال صنعت مد زباله سازترین صنعت جهان است و با رجوع به پارچه های دست بافت و ارگانیک به راحتی می توان این معضل و مشکل را حل کرد.
عنوان دستی در صنایع دستی استعاره ای از جوشش هنرمندانه است
جلالی ادامه داد: بنابراین عنوان دستی در صنایع دستی استعاره ای از جوشش هنرمندانه است که اندیشه تبدیل به حرکت دست می شود و این حرکت گاهی روی چوب، چرم، شیشه، پارچه و … قابل دیدن است و هنرمند برای آن تماما از مواد طبیعی استفاده می کند.
معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اظهار کرد: در بخش هنر بحثی وجود دارد تحت عنوان جوشش هنری و آنی که یک هنرمند در اثر خود می ریزد؛ این آن هنرمندانه را هیچ کس نمی تواند تکرار کند و منحصر به فرد است و فاصله بین جوشش و کوشش هنرمند را نشان می دهد. ما باید بتوانیم این آن انسانی را به عنوان الگو نگهداریم چراکه همین مورد است که کالای مصرفی را به سرمایه تبدیل می کند.
صنایع دستی نقطه اتصال گردشگری به اقتصاد است
جلالی افزود: در کنار شخصی سازی صنایع دستی باید به فکر عمومی سازی نیز باشیم و نباید این بخش حذف شود. در کل این دیدگاه که این مورد هنر است و صنعت نیست و یا بالعکس آن پذیرفتنی نیست و اگر این نگاه به یک منطق فازی تبدیل شود می توانیم صنعت هنرمندانه یا هنر صنعتی داشته باشیم.
وی در پاسخ به این سوال که برای اتصال صنایع دستی مناطق دور دست به بازار ایران و جهان وزارت میراث فرهنگی چه برنامه هایی دارد، عنوان کرد: زمانی که از برنامه صحبت می شود سه معنی خط مشی، نقشه راه و عملیات مورد نظر است. یکی از مسیرها در وزارت میراث فرهنگی فعلی توجه همه جانبه به زنجیره ارزش است. از خلق و شناسایی گرفته تا آموزش، بهینه سازی، استانداردسازی، بسته بندی، معرفی جهانی، بازاریابی و قیمت گذاری. ما نیازمند نگاهی متوازن به این زنجیره هستیم. اگر نگاه نامتوازن باشد مواردی که مد نظر است رخ نخواهد داد.
جلالی گفت: به لطف شبکه های اجتماعی و دنیای پلتفرمی می توان شاهد این بود که بازگشت دوباره جهان به بازار صنایع دستی به دلیل ایجاد خرده فروشی های انبوه مانند آمازون و دی جی کالا است و فرصت خوبی برای صنایع دستی محسوب می شود.
دولت به جای تصدی گری در حوزه صنایع دستی باید به تسهیل گری بپردازد
وی اضافه کرد: به همین دلیل هنرمندان در روستاها و نقاط دور با اتصال به این شبکه می توانند خود را پرزنت کرده و برای کالای خود قیمت گذاری کنند؛ ما نیز به عنوان دولت در تلاشیم از تصدی گر خود کم کرده و به تسهیل گری بیافزاییم.
