به گزارش «دنیای سفر» فریماه هوشیار در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: قوانین حقوقی، فرصت ها و چالش هایی را در اختیار مسئولین حوزه میراث فرهنگی می گذارد که در این خصوص لازم است به مطالبی اشاره کنم که از سوی مسئولان اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان و بعد از ریزش بخشی از سقف بازار قیصریه در قسمت ورودی بازار چیت سازها عنوان شد.
او افزود: بعد از این اتفاق در بازار قیصریه که در اثر بارندگی رخ داد مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگ استان اصفهان در پاسخ به خبرگزاری مهر به تاریخ ۲۸ دی این طور بیان کرده بودند که «بارندگی های شدید روزهای اخیر در اصفهان و کوتاهی های بازاریان سبب ریزش بخشی از سقف بازار قیصریه شد.» و در بخشی دیگر از صحبت های خود عنوان کرد که «بازار قیصریه ۸ کیلومتر طول دارد و هیچ سازمانی به تنهایی امکان پایش چنین فضای عظیمی را ندارد و انتظار می رفت شوراهای بازار و هیئت مدیره بازارچه ها پس از بارش برفی که بعد از سال ها بر این فضای تاریخی خشت و گِلی باریده بود، وضعیت پشت بام بازار را بررسی می کردند». وی در پاسخ به خبرگزاری ایسنا نیز به تاریخ یکم بهمن، همین صحبت را تکرار و اشاره کردند که «بازاریان هر ایرادی در بازار وجود دارد را قبل از ایجاد حادثه و ریزش به ما اعلام کنند و ما حاضر هستم که خودمان آن را مرمت کنیم.»
این دانش آموخته مرمت بناهای تاریخی اضافه کرد: مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان نیز در گفت وگویی با خبرگزاری ایمنا به تاریخ سوم بهمن اعلام کردند که «بازاریان در صورت لزوم باید برف روبی پشت بام را انجام دهند و نسبت به حراست و نگهداری آن با اداره کل میراث فرهنگی استان همکاری کنند.» ایشان در بخش دیگری از صحبت های خود عنوان کردند که «باید نگاه هایمان را به سمتی ببریم که مالکان بناهای تاریخی نه صرفاً بازاریان بلکه اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به حفاظت و حراست از این بناها باشند و به علت اینکه این بناها فرهنگی است بر اساس قانون جمهوری اسلامی ایران وظیفه حفاظت و حراست از آن ها تنها معطوف به میراث فرهنگی نیست و باید اشخاص هم نسبت به حفاظت و حراست از این بناها اقدام کنند.»
لزوم توجه مسئولین به قوانین حمایت از میراث فرهنگی
هوشیار گفت: من با توجه به این اتفاق در بازار قیصریه و صحبت هایی که مسئولین اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان دراین باره داشتند باید نکته ای را به این دوستان یادآور شوم و این است که بر اساس بند ۱ ماده ۲۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر و ماده ۱۵ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کنوانسـیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان مصوب سال ۱۹۷۲، یکــی از حقوق فرهنگی مردم در برابر دولت، حق حفاظت از میراث فرهنگی مادی و معنوی کشور است. همچنین اصل ۸۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیــز به تکلیف دولت مبنی بــر حفاظت از آثــار تاریخی و ممنوعیت و محدودیت انتقال آن ها پرداخته و برابر بندهای «ز» و «ط» مــاده ۸ قانـون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶، حفاظت از میراث فرهنگی در زمره امور حاکمیتی و ازجمله تکالیف دولت است.
او ادامه داد: بنابراین طبق قانون در پاسخ به این پرسش که آیا برف روبی وظیفه اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان است؟ باید گفت که بله صد درصد، چون حفاظت و مرمت از آثار ملی وظیفه میراث فرهنگی است و در شرح وظایف وزارت میراث فرهنگی آمده است: تهیه و اجرای طرح های الزام به منظور حراست، حفاظت، تعمیر، مرمت و احیاء آثار، بناها و مجموعه های باارزش فرهنگی- تاریخی. همچنین در اصل یک صد و بیست و سوم قانون اساسی به پیوست «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی فرهنگی۹۸.۴.۱۲ در ماده یکم معنای حفاظت این چنین بیان شده است:
الف حفاظت: به معنای کلیه فعالیت های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش های مادی است همچون بناهای تاریخی
ت صیانت: به معنای کلیه فعالیت های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزش های معنوی است همچون ارزش های بناهای معنوی که مربوط به تاریخ و فرهنگ یک کشور باشد.
با توجه به کلمه پسین متوجه می شویم که مرحله اول حفاظت پیشگیری از فاجعه است.
این مرمگر بناهای تاریخی تأکید کرد: بنابراین وظیفه پایش و تهیه طرح های مرمتی و حفاظتی به عهده اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان است که وظیفه دارد در طول سال نسبت به مانیتورینگ و بررسی آسیب های بناهای شاخص تاریخی اقدام کرده و به موقع اقدام به مرمت اصولی و رفع آسیب کند.
چرا با وجود آگاهی از آسیب، مرمت انجام نمی شود؟!
هوشیار اضافه کرد: مدیرکل میراث فرهنگی استان در بخشی دیگر از صحبت های خود چنین بیان کردند که «بخشی از یکی از سراهای بازار قیصریه که در بارندگی های اخیر فروریخته در گذشته کمی ترک داشت، کاری روی آن انجام نشده بوده است و باید در فرصت مناسبی کار مرمت انجام می گرفته است. در بنای جنبی آن هم بعضی کارهای غیراصولی صورت گرفته بود که پرونده شکایتی در این خصوص در جریان است و انجام همین کارهای غیراصولی باعث وارد شدن ضربه به آن قسمت و ایجاد ترک شده است.» حال سؤال اینجاست چرا درحالی که بخش ترک خورده در محل تردد و کسب کار مردم است و مسئولین اداره کل میراث فرهنگی استان از این موضوع اطلاع دارند اما مرمت را انجام نداده اند؟!
او تصریح کرد: طبق وظایف وزارت میراث فرهنگی که در وب سایت این وزارتخانه نیز موجود است، برقراری ارتباط حقوقی با مراجع قضایی و انتظامی و تأمینی به منظور پیشگیری یا جلوگیری از تعرضات و تجاوزات به اموال فرهنگی و آثار تاریخی طبیعی و انجام انحصاری کلیه امور حقوقی مربوط به میراث فرهنگی و طرح دعاوی کیفری علیه متخلفین از قوانین ناظر به میراث فرهنگی کشور به عنوان مدعی یا حسب مورد شاکی خصوصی.
این مرمتگر گفت: جالب است که اتفاقی که در بازار قیصریه رخ داده بخشی حساس ازنظر ثبت ملی و جهانی است اما کارهای غیراصولی در آن انجام می شود و مسئولین اداره کل میراث فرهنگی استان منتظرند تا مشکلات ایجاد شود و آن ها شکایتی مطرح کنند! درحالی که قانون به آن ها اجازه می دهد با اقدامات حقوقی در جهت پیشگیری از این اقدامات جلوگیری کنند.
هوشیار ادامه داد: مدیرکل محترم میراث فرهنگی استان عنوان کرده اند که «مجموعه میراث فرهنگی وظیفه دارد نسبت به حفاظت و حراست بازار قیصریه اقدام کند که باوجود کمبود و کاستی ها این وظیفه در حال انجام است اما از کاسبان و بازاریان تقاضا داریم به وظیفه خود به عنوان مالک این اثر عمل کنند.» در این خصوص مواد ۲۵ و ۲۶ قانون مدنی، تبصره ۶ ماده ۹۶ قانون شهرداری، آیین نامه اموال عمومی شهرداری ها مصوب سال ۳۴۶ و قانون محاسبات عمومی مصوب سال ۱۳۶۶) را به ایشان متذکر می شوم که بر اساس آن، اموال تاریخی عمومی از قبیل پل ها، میدان های عمومی، کاروانسراها، آب انبارهای عمومی، مدارس قدیمی و… متعلق به مردم است و قابل انتقال به اشخاص و تملک خصوصی نیست و دولت و دیگر نهادهای عمومی موظف به حفاظت از این اموال اند. آثار تاریخی دولتی از آن دولت است، ولی در اختیار دستگاه های اجرایی به ویژه وزارت میراث فرهنگی قرار دارند و ایـن دستگاه ها مکلف بـه حفاظت، نگهداری و مرمت آن ها هستند.
لزوم بسترسازی و حمایت دستگاه های متولی برای همدلی مردم
این دانش آموخته مرمت بناهای تاریخی اضافه کرد: جناب مدیرکل در صحبت های خود آورده اند که «در خصوص سایر بناهایی که در مالکیت سایر افراد یا اشخاص حقیقی و حقوقی قرار دارد، به علت اینکه این بناها فرهنگی است، بر اساس قانون جمهوری اسلامی ایران وظیفه حفاظت و حراست از آن ها تنها معطوف به میراث فرهنگی نیست و باید اشخاص هم نسبت به حفاظت و حراست از این بناها اقدام کنند.» در اینجا به مدیریت محترم اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان نکته دیگری را باید متذکر شد و این است که اتفاقاً این آثار متعلق به دولت است و وظیفه حراست و حفاظت آن ها بر عهده دولت است؛ اما می دانیم همیشه در امر حفاظت مشارکت و همدلی مردم نیز لازم است. البته در وظایف وزاتخانه میراث، تشویق مردم به مشارکت در فعالیت های مربوط به شناسایی، حفظ و احیاء میراث فرهنگی و نظارت بر آن آمده است، همچنین در اصل ۱۲۳ قانون اساسی که پیش تر بیان شد در معنای حمایت چنین آمده که حمایت، بسترسازی مناسب برای توانمندسازی مالکان و بهره برداران و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان بافت های تاریخی فرهنگی است.
هوشیار تأکید کرد: همدلی مردم به بسترسازی و حمایت دستگاه های متولی از آن ها نیاز دارد و دستگاه نظارتی باید در تعامل کامل با مردم باشد و مردم بدانند دستگاه متولی حافظ منافع آن هاست. اما کافی است شما یک بار از کسبه میدان راجع به خدمات میراث فرهنگی در جهت حفظ و حراست بازار پرس وجو کنید تا عمق ناراحتی آن ها را متوجه شوید. شما در این سال ها چند بار مستقیماً پای صحبت کسبه نشسته اید؟ چند جلسه برگزار کرده اید تا بتوانید راه حلی دوطرفه برای حل مشکلات بیابید؟ که حالا این انتظار وجود دارد که بازاریان خودشان نسبه به برف روبی و مرمت اقدام کنند؟ مگر گزارش های هواشناسی را دریافت نمی کنید؟ این جزئی از وظایف اداره کل میراث فرهنگی استان است تا حداقل به بازاریان هشدار دهد که برای بارندگی و احتمال خطر، خودشان فکری کنند.
او گفت: در این مقوله می توان ساعت ها گفتگو کرد، اما بیان همین چند مورد به صورت کوتاه گواه آن است که متأسفانه بسیاری از مسئولین میراث فرهنگی و نهادهای مرتبط ما از قوانین و حدود اختیارات و وظایف خود اطلاعی نداریم و نتیجه، این آشفته بازاری است که امروز می بینیم. ای کاش حداقل به این جمله منشور اخلاقی خود پایبند بودیم که نسبت به ذی نفعان و حرفه خود احساس مسئولیت داشته و کارهای محوله را به بهترین شکل و به طور دقیق و کامل با رعایت اصول اخلاقی و اداری انجام دهیم.
