کنگره آمریکا قانونی را به تصویب رساند که در پی اجرای آن گردشگران ۳۸ کشور اگر در ۵ سال اخیر یعنی از ماه مارس ۲۰۱۱ به بعد به کشورهای سوریه، عراق، ایران و سودان سفر کرده باشند، برای ورود به آمریکا با محدودیت هایی مواجه می شوند و اگر تا پیش از این بدون ویزا به آمریکا می رفتند، باید اکنون ویزا بگیرند. آن دسته از افرادی هم که تابعیت دوگانه کشورهای یاد شده را داشته باشند، برای ورود به آمریکا نیاز به اخذ ویزا خواهند داشت. علاوه بر کشورهای اروپایی دو کشور کره جنوبی و ژاپن نیز جزو این کشورها هستند.
مصوبه کنگره آمریکا به اندازه ای تبعیض آمیز و خلاف آزادی های مدنی شهروندان کشورهای جهان است که حتی گروه لابی شورای ملی ایرانیان آمریکا، اتحادیه آزادی های مدنی و نهادهای مدافع حقوق شهروندی آن کشور نیز به این مصوبه اعتراض کردند. انجمن ها و اتحادیه های مسافرتی و گردشگری در ایالات متحده آمریکا نیز اعلام کرده اند که با مصوبه کنگره آمریکا در اعمال محدودیت برای ورود به آن کشور در صورت سفر به ایران و ۳ کشور دیگر در خاورمیانه و آفریقا مخالف هستند.
همین موضوع بحث های زیادی را در میان سیاسیون ایران و آمریکا به راه انداخته است. از جمله اینکه مقامات ایرانی اعلام می کنند این مصوبه مغایر با روح برجام است و آن را اعمال محدودیت برای گردشگری ایران می دانند و عده ای از فعالان گردشگری در ایران نیز آن را «تحریم گردشگری ایران توسط آمریکا» قلمداد می کنند.
هم چنین؛ ۲۹ سفیر اروپایی به مصوبه کنگره در مورد سفر بدون ویزا به ایران اعتراض کردند.
این قانون در حالی از سوی کنگره آمریکا مطرح شد که بسیاری از رسانه های خارجی پس از توافقات و صحبت های بسیار درباره لغو تحریم علیه ایران، در گزارش های متعدد خود اعلام می کردند که درها به روی ایران گشوده شده و از علاقه خارجی ها برای دیدن ایران یاد می کردند حتی ایران را جزو شهرهای نخست گردشگری در سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ می دانستند.
به عنوان مثال مجله نشنال جئوگرافیک، ایران را در صدر لیست کشورهایی قرار داده بود که بریتانیایی ها باید در سال ۲۰۱۶ به آنجا سفر کنند.
اکنون که ایران با بسیاری از کشورهای اروپایی روابط اقتصادی و تجاری برقرار کرده، سرمایه گذاران و تاجران این کشورها و نیز اهالی ژاپن و کره جنوبی برای سفر به ایران باید این محدودیت را بپذیرند. بنابراین نه تنها این محدودیت در حوزه گردشگری خواهد بود بلکه سرمایه گذاری خارجی ها در ایران را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
با ایجاد محدودیت درباره سفر به ایران، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مصوبه اخیر کنگره آمریکا را مغایر با روح کلی حاکم بر برجام دانست و اعلام کرد که این مصوبه هیچ خللی در بخش قابل توجهی از گردشگری ما که از کشورهای عرب زبان هستند، ایجاد نمی کند.
گفته سلطانی فر به این دلیل بود که از حدود ۴ میلیون و ۵۰۰ نفر گردشگران خارجی که سال گذشته به ایران آمدند ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر آن ها گردشگران کشورهای همسایه و عراق بودند که به قصد گردشگری زیارتی به ایران آمدند و شامل این قانون نمی شوند بنابراین به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، این مصوبه، آمار حدود ۵ میلیونی گردشگران ایران را به حد زیادی تحت تاثیر قرار نمی دهد.
با این حال بالاترین مقام مسئول در سازمان متولی گردشگری نامه ای در همین رابطه مبنی بر اعتراض به انجام این گونه اقدامات نوشت و آن را برای طالب ریفاعی دبیر کل سازمان جهانی گردشگری ارسال کرد.
سلطانی فر همچنین در نامه اعتراضی خود تصریح کرد: با دستگاه دیپلماسی وزارت خارجه در ارتباط نزدیک هستیم و با دکتر ظریف وزیر امور خارجه چندی پیش که مرحله اول این مصوبه در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید، مذاکره و پیش بینی کردیم که بتوانیم اقداماتی را در زمینه صدور ویزا انجام داده و تسهیلاتی ایجاد کنیم تا حتی الامکان این طرح بی اثر شود.
اگرچه سلطانی فر اظهار کرده که این مصوبه نمی تواند خلل چندانی در گردشگری ایران ایجاد کند اما بر خلاف او، ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران معتقد است که طرح کنگره آمریکا بر صنعت گردشگری ایران بی تأثیر نیست.
رئیس جامعه تورگردانان ایران تأثیر مصوبه جدید کنگره آمریکا را بر گردشگری ایران صد در صد خواند و گفت که با تصویب این طرح در آمریکا صنعت گردشگری ایران با افت ۷۰ درصدی مواجه می شود و آسیب زیادی نیز به ایرانیان مقیم خارج از کشور وارد می کند.
جامعه تورگردانان ایران و سازمان میراث فرهنگی در حالی اقدام به نوشتن نامه و بیانیه کردند که این مصوبه در آمریکا به تصویب رسید و قرار است به زودی نیز اجرایی شود. ۹۰ انجمن دیگر نیز به تازگی اقدام به نوشتن بیانیه کرده اند و در نامه ای مخالفت خود را نسبت به امضا و ابلاغ این مصوبه، اعلام کرده و آن را محکوم کردند.
اما واقعا این مصوبه بر گردشگری ایران تاثیر خواهد داشت؟
مصوبه کنگره آمریکا یک نکته دیگر را در پی داشت و آن اینکه، مسئولان و دست اندرکاران حوزه گردشگری را متوجه این نکته کرد که برنامه ریزی و سیاست گذاری در حوزه گردشگری کشور باید در جهتی باشد که ایران بتواند در مواقع بحرانی به خود اتکا کند و اگر واقعا به گفته خودشان گردشگری می تواند جایگزین نفت باشد، پس چنین مصوباتی نباید ما را متکی تر به نفت کند.
در این باره، نادر سماواتی از اساتید حوزه گردشگری اجرای این مصوبه را بی تاثیر ندانست ولی معتقد است که همه درها به روی گردشگری ایران هم بسته نشده است. وی معتقد است مسئولان سازمان میراث فرهنگی در گفته های خود صحبت از سونامی ورود گردشگران خارجی به ایران می کردند اما الان با اجرای چنین مصوبه ای باید گفت دیگر منتظر سونامی نباید باشیم بلکه می توان امیدوار بود که گردشگران کشورهای دیگر غیر از ۳۸ کشور نام برده شده، به ایران بیایند.
وی افزود: شاید اگر این مصوبه اجرایی شد باید فکری به حال تغییر کشورهای هدف گردشگری مان کنیم و برای ورود آنها برنامه ریزی کنیم. حال اگر در این میان گردشگران این کشورها نیز به ایران آمدند که چه بهتر. به هر حال نباید تصور کنیم اکنون دیگر همه درها به روی گردشگری ایران بسته شده است.
سماواتی گفته مسعود سلطانی فر رئیس سازمان میراث فرهنگی را درباره اینکه بیشتر گردشگران ایران از عراق و کشورهای همسایه می آیند را تایید کرد و گفت: وقتی عمده گردشگران ما از این کشورها هستند دیگر نگران چه چیزی باید باشیم. هر چند که باید به مجامع بین المللی اعتراض کرده و خواستار جلوگیری از اجرای این مصوبه شویم. چرا که به هر حال امید ما به ورود گردشگران کشورهای اروپایی و سرمایه گذاری آن ها در ایران پس از لغو تحریم ها بوده است.
اکنون با وجود تاخیر در اقدامات سازمان میراث فرهنگی و متولیان گردشگری و انجمن های مردم نهاد در اعتراض به مصوبه کنگره آمریکا و اظهار نظرهای متفاوت درباره میزان تاثیر مصوبه آمریکا در گردشگری ایران، معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی به فکر برپایی جلسه ای درباره تاثیر این مصوبه در ورود گردشگران خارجی از کشورهای هدف گردشگری افتاده است. این جلسه قرار است امروز پنجم دی ماه با حضور مسئولان سازمان میراث فرهنگی برپا شود تا تصمیمی درباره این بازارها و اقدامات این سازمان در واکنش به مصوبه گرفته شود.
