اگر گذرتان به یکی از سفارت خانه های خارجی به خصوص برخی اروپایی ها برای دریافت انواع ویزای از تحصیلی گرفته تا توریستی و.. بیفتد، متوجه خواهید شد که با راهی پر از پیچ و خم و در پاره ای از موارد حتی مجبور به دادن باج یا شنیدن توهین و سکوت روبرو می شوید! این در حالی است که ایران برای همه کشورهای جهان به جزء ده کشور تسهیلات ویزای ۹۰ روزه فرودگاهی اعطاء می کند!
اعتبار گذرنامه و لغو روادید برای سفر به کشورهای مختلف، همواره یکی از معیارهای مهم در ارزیابی میزان روابط با سایر کشورهاست. لغو یا تسهیل ویزای ورود، اقدامی دیپلماتیک است که معمولا با در نظر گرفتن قوانین و شرایط کشورها و با توجه به مبادلات سیاسی و گاه تجاری اتفاق می افتد. از دولت قبل تصمیم گرفته شد، سیاست ها درباره ی ویزا تسهیل شود. حتی طرح لغو ویزا با ۶۰ کشور دنیا مطرح شد؛ ادعایی که هیچ گاه به مرحله اجرا نزدیک نشد. در دولت یازدهم این تمایل بار دیگر مطرح و برای همین کارگروهی با عضویت نهادهای امنیتی و انتظامی، وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل شد که تصمیم ها و طرح های آن در کمیسیون های تخصصی هیأت دولت بررسی و مشخص شود که در نهایت طبق آخرین تصمیمات قرار بر این شد که ایران به تمام اتباع کشورها به جزء ده یا یازده کشور (اطلاعات متناقض در این مورد می باشد) ویزای فرودگاهی اعطا کند.
این موضوع را حسن قشقاوی معاون معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت خارجه در برنامه «کنکاش» شبکه جهانی جام جم نیز تائید کرده است. وی در بخشی از این اظهارات در این برنامه تلویزیونی می گوید: «ایران جزو معدود کشورهایی است که صدور روادید به صورت فرودگاهی و سریع را انجام می دهد افزود: به جز ۱۰ کشور از جمله آمریکا، انگلیس، کانادا و چند کشور دیگر که طبق قانون اقدام متقابل عمل می کنند، برای افراد دیگر کشورها، روادید فرودگاهی ۹۰ روزه صادر می شود زیرا نگاه جمهوری اسلامی ایران توجه به کرامت انسان ها و احترام و تکریم حقوق بشر است.»
گفتنی است پیش از این اعلام شده بود که ایران برای همه کشورها غیر از ۱۱ کشور کلمبیا، سومالی، انگلیس، کانادا، آمریکا، بنگلادش، اردن، عراق، افغانستان، پاکستان، هندوستان امکان صدور ویزا در فرودگاه را فراهم کرده است. با این حال معاون وزیر خارجه در این مصاحبه اخیر تعداد این کشورها را به ده کشور تقلیل داده است.
فارغ از تعداد کشورها موضوع مهم در این مورد این است که چرا ایران برخلاف عرف بین الملل در موضوع اعطای روادید بر اساس اقدام متقابل عمل نمی کند. آقای قشقاوی در مصاحبه با جام جم این اقدام را ناشی از توجه به کرامت انسان ها و احترام و تکریم حقوق بشر توجیه می کند! اما به راستی با توجه به مشکلات عدیده ایرانی ها برای گرفتن ویزا از سفارت های خارجی چرا ما باید به اتباع سایر کشورها به این سهولت ویزا اعطا کنیم و کرامت آن ها را حفظ کنیم اما آن ها کرامت که هیچ حتی به حقوق اولیه ما هم احترام نمی گذارند؟!
هنگامی که از جلوی برخی از سفارت های خارجی در تهران رد می شوی، شاهد صحنه های زشتی از صف های طولانی و یا خرید و فروش وقت برای مصاحبه جهت اخذ ویزا روبرو می شوید. در واقع هنگامی که ما بدون هیچ واکنشی نسبت به این اقدامات کشورها به همه اتباع آن ها ویزای فرودگاهی اعطا می کنیم، دیگر چه لزومی برای برخی سفارتخانه های خارجی برای احترام به حقوق ایرانی ها باقی می ماند.
بنابراین مشخص نیست چگونه آقای قشقاوی سخن از احترام به کرامت انسان ها می کند در صورتی که برخی از سفارت های اروپایی هیچ اهمیتی به کرامت ایرانی ها نمی دهند. در واقع قرار نیست ما به کرامت شهروندان آن ها توهین کنیم اما می توانیم همان قوانینی را که برای شهروندان ایرانی اتخاذ می کنند برای آن ها نیز اتخاذ کنیم تا آن ها نیز مجبور به تغییر در رفتار خودشان شوند.
این موضوع به قدری پررنگ بود که حتی یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه نیز در واکنش نسبت به بدرفتاری برخی مامورین کنسولی و همچنین طولانی شدن فرایند صدور و هزینه بالای روادید در برخی سفارتخانه های اروپائی در تهران پیشنهاد داد که مردم از مراجعه جز در موارد ضروری به سفارتخانه هایی که با مراجعین برخورد موهن دارند؛ خودداری کنند.
آقای قشقاوی خود در این گفت و گو اذعان می دارد که ایران جزء معدود کشورهای جهان است که چنین تسهیلاتی برای اتباع دیگران قائل است. شاید همین رویه باعث شده است که در مدت اخیر موضوعات جنجالی زیادی از قبیل ورود یک بازیگر فیلم های خاص از جمله آنهاست، زیاد به گوش رسد.
شاید برخی مقامات در پاسخ به این سئوال که چرا تسهیلات ویزا در این حد برای سایر کشورها قائل شده ایم، در جواب بگویند که برای رونق صنعت توریسم این اقدام شده است. در پاسخ باید گفت، درست است که یکی از شرایط برای جذب توریست موضوع تسهیلات ویزا است. اما اینکه برای گسترش صنعت توریسم فقط این موضوع را معیار قرار دهیم؛ اشتباهی آشکار است. باید دید مسئولان چه امکاناتی را برای جذب توریست فراهم کرده اند؟ آیا واقعا سایر مشکلات پیش روی صنعت توریسم خود را حل کرده ایم که فقط موضوع ویزا مانده است؟!
البته هنوز مشخص نیست که چرا موضوع اقدام متقابل را در تسهیلات ویزایی فقط به قول آقای قشقاوی در مورد ۱۰ کشور اعمال کرده ایم. فقط تعداد سفارتخانه های اروپایی که در تهران به ایرانیان بی حرمتی می کنند دو برابر این تعداد است. اگر سفارتخانه های برخی از کشورهای حتی آسیایی را به این فهرست اضافه کنیم عدد بسیار بالاتر خواهد رفت.
