وقتی صحبت از گردشگری و سفر می شود معمولا همه ما افرادی را با توانمندی های مشخصی تصور می کنیم و تقریبا تصوری از حضور توان خواهان در مراکز گردشگری نداریم، در حالی که همه می دانیم این بخش از جامعه نیز به آسایش و آرامش سفر نیازمند هستند و برای بهبود وضعیت روحی و جسمی شان لازم است در زمینه گردشگری این گروه از جامعه نیز برنامه ریزی داشته باشیم.
این در حالی است که بر اساس آمارهای بین المللی تقریبا ۱۰ درصد از کل ساکنان دهکده جهانی در این بخش یعنی جمعیت توان خواه قرار گرفته و لازم است برای بهبود کیفیت زندگی آنها در بخش های مختلف سرمایه گذاری های عمده ای صورت پذیرد که گردشگری هم یکی از آنهاست.
هرچند نباید فراموش کنیم صنعت گردشگری امروز با توجه به رونق و توسعه خود به عنوان یکی از مهم ترین صنایع درآمدزا برای صاحبان سرمایه شناخته شده و همواره جاذبه ای قابل قبول برای آنهاست که این موضوع یعنی سرمایه گذاری در صنعت گردشگری معلولان می تواند سوژه ای قابل توجه برای آنها باشد.
اهمیت توجه به این بخش از جامعه بین المللی باعث شده تا سازمان جهانی گردشگری برای سال ۲۰۱۶ به مناسبت روز جهانی گردشگری شعار «گردشگری برای همه» را انتخاب کند و نسبت به آن برنامه ریزی های گسترده ای انجام دهد.
در این زمینه بد نیست بدانیم بسیاری از کشورهای توسعه یافته در صنعت گردشگری معلولان سرمایه گذاری زیادی کرده اند و شرکت های مختلفی در این زمینه فعالیت می کنند و دولت ها نیز تمام زیرساخت های لازم برای حضور گردشگران معلول را در شهرهایشان مهیا کرده اند، مثل شهر وین که به دلیل سرمایه گذاری های دقیق و منطقی برای حضور معلولان در آن لقب «شهر بدون مانع» را به خود گرفته است.
هیچ برنامه ای ارائه نشده است
اردشیر اروجی، مدیر کل سابق دفتر اطلاعات و آمار سازمان میراث فرهنگی با اشاره به اهمیت سرمایه گذاری در گردشگری توانخواهان می گوید: امروز صنعت گردشگری به دلیل گردش مالی خود آنچنان پویا شده که هیچ فرصتی برای سرمایه گذاری از دید سرمایه گذاران و افراد علاقه مند به حضور در این صنعت پنهان نمانده و یکی از همین فرصت ها بحث گردشگری معلولان یا توانخواهان است.
اروجی در ادامه می افزاید: همان طور که می دانید سازمان ملل متحد اعلام کرده تقریبا ۱۰ درصد از افراد ساکن روی کره زمین به نوعی توانخواه هستند و برای بهبود شرایط روحی و رواحی آنها حتی در برخی موارد تقویت قوای جسمی آنها باید شرایط سفر بدون دردسر را برایشان فراهم کرد. این در حالی است که می دانیم کشورمان ایران نیز به دلیل تجربه هشت سال دفاع مقدس شاید حجم بیشتری از این افراد را به خود دیده باشد، اما متاسفانه تاکنون برنامه ای جامع در این بخش از صنعت گردشگری ندیده ایم.
وی معتقد است: با توجه به جاذبه های موجود در کشورمان و همچنین آب و هوای چهارفصل ایران، در صورت سرمایه گذاری هدفمند و دقیق در صنعت گردشگری معلولان، سالانه میلیاردها دلار بر درآمدهای ارزی کشورمان افزوده خواهد شد و این درحالی است که می دانیم وقتی تقاضای دریافت خدمات و تجهیزات خاصی در کشورمان افزایش یابد بدون تردید سرمایه گذاری های مناسبی در آن بخش ها صورت گرفته و زمینه ای برای رونق تولید تجهیزات خاص این افراد و تکنولوژی جدید ایجاد می شود.
مدیرکل سابق دفتر اطلاعات و آمار سازمان میراث فرهنگی تصریح کرد: افراد علاقه مند و صاحبان سرمایه به هیچ عنوان نباید نگران سرمایه گذاری ها در این زمینه باشند چون همه می دانیم براساس قوانین بین المللی تمام این افراد تحت حمایت کامل دولت هایشان هستند.
به عنوان مثال در ایران بر اساس قانون از سال ۱۳۸۳ شمسی دولت چنین تعهدی نسبت به معلولان دارد. به همین دلیل اگر شرکت یا موسسه ای در بخش گردشگری معلولان سرمایه گذاری کند بدون تردید پرداخت هزینه هایش تضمین شده است.
تقاضا، عاملی برای افزایش خدمات
اروجی درباره حجم سرمایه گذاری لازم در صنعت گردشگری معلولان گفت: به طور کلی شاید بتوان گفت بحث سرمایه گذاری در صنعت گردشگری معلولان به نوعی همانند بحث گردشگری پزشکی باشد، چون باید شرایطی خاص را برای گردشگران این بخش فراهم کنیم اما نباید فراموش کرد که لازم نیست یک شرکت تمام سرمایه گذاری هایش را شخصا و به تنهایی انجام دهد، چون همه می دانیم تقاضا می تواند عاملی در عرضه باشد، به این ترتیب که اگر شرکت های خدمات گردشگری معلولان فعالیت مناسبی داشته باشند بدون تردید هتل ها، مراکز تفریحی و شرکت های حمل و نقل و … همه و همه برای رسیدن به سهم بیشتر در این زمینه تلاش می کنند و خدمات مناسب ارائه خواهند کرد، دقیقا مثل خدماتی که امروز ایرلاین ها به این نوع مسافران می دهند.
وی اضافه می کند: پس با در نظر گرفتن شرایط بالا یک شرکت می تواند صرفا با دریافت مجوزها و در اختیار داشتن وسیله حمل و نقل مناسب کارش را آغاز کند که آن هم شاید به کمتر از ۳۰۰ میلیون تومان سرمایه گذاری نیاز داشته باشد، درحالی که بدون تردید این نوع سرمایه گذاری می تواند برای این فرد ارزش افزوده ای قابل توجه به ارمغان آورد چون ارائه خدمات به گردشگران توانخواه گران تر از افراد عادی است.
پیش نیازها فراهم است
در همین حال ابوذر ندیمی، عضو فراکسیون گردشگری مجلس شورای اسلامی نیز درباره اهمیت سرمایه گذاری در گردشگری معلولان می گوید: با توجه به برنامه های توسعه اقتصادی و همچنین افق ۱۴۰۴، که تعیین شده است، ایران باید پذیرای ۲۰ میلیون گردشگر سالانه باشد. همان طور که می دانیم بخشی از گردشگران بین المللی را مسافران توانخواه تشکیل می دهند. در کشورهای پیشرفته با توجه به امکاناتی که وجود دارد این افراد تقریبا بدون نگرانی سفر می کنند و علاقه مند به تجربه ناشناخته ها هستند و ایران هم جزو گزینه های گردشگری بسیار از گردشگران است.
ندیمی تاکید می کند: در ایران امکانات مناسبی وجود دارد چون سازمان ها و همچنین نهادهای مرتبط با این افراد داریم و تجربه هشت سال دفاع مقدس می تواند سرمایه ای غیرقابل انکار برای ارائه خدمات به گردشگران توانخواه باشد.
به عنوان مثال می دانیم این افراد ممکن است در طول سفر نیازمند دریافت خدمات خاصی باشند که اغلب این خدمات با توجه به همان سابقه کشورمان اکنون موجود است و می توانیم به سادگی در این زمینه سرمایه گذاری کنیم.
این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به طرح «توریسم برای همه» افزود: در آمارهای قابل استناد آمده است حدود ۲۷ درصد از کل جمعیت اتحادیه اروپا از طرح ویژه «توریسم برای همه» که در این منطقه اجرایی شده بهره می برند و درآمدی بالغ بر ۸۰ میلیارد یورو در سال تولید می کند. بر اساس این آمار ایجاد پایانه ها و مراکز ویژه برای افراد معلول و نیز تامین امکانات حمل و نقل زمینی، همچنین ارائه مقاصد توریستی با شرایط مناسب معلولان نه تنها یک اقدام خیریه نیست بلکه یک تجارت عالی و مقرون به صرفه است.
وی معتقد است: سرمایه گذاری در زمینه گردشگری معلولان می تواند امتیاز ویژه دیگری برای کشورمان یعنی ارائه خدمات پزشکی و توسعه گردشگری پزشکی ایران نیز باشد چون افراد توانخواه که به ایران سفر می کنند با امکانات و خدمات مناسبی که در ایران ارائه می شود آشنا می شوند و با توجه به هزینه های بسیار پایین خدمات مورد نیاز آنها در کشورمان به نوعی با یک تیر و دو نشان خواهیم زد.
ندیمی می گوید: اگرچه اغلب این افراد تحت پوشش بیمه های کامل و منظمی هستند اما دریافت خدمات با کیفیت و هزینه های مناسب می تواند عاملی در جذب گسترده آنها به کشور ما باشد.
به ۲۵ درصد درآمد بیشتر فکر کنیم
همچنین در این ارتباط دکتر حسن راشکی، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت نسبت به اهمیت سرمایه گذاری در صنعت گردشگری معلولان می گوید: یکی از مواردی که بد نیست از سوی مسئولان به علاقه مندان سرمایه گذاری در صنعت گردشگری تاکید شود بحث سودآوری بیشتر در این بخش است. چون در نگاه اول اغلب سرمایه گذاران با تصور اینکه این نوع گردشگران نمی توانند برای یک مجموعه سودآور باشند از این مورد صرف نظر می کنند.
راشکی در ادامه می افزاید: شاید در نگاه اول هزینه های پذیرایی از این گروه گردشگر بیشتر از گردشگران عادی باشد، اما نباید فراموش کنیم که ارائه هرگونه خدمات اضافه برای گردشگران هزینه دربر خواهد داشت، بنابراین این بخش از گردشگران کاملا آگاه هستند که باید هزینه های اضافه ای بپردازند و براساس برآوردهای اولیه هزینه برگزاری تورهای گردشگری مخصوص معلولان (پاراتورها) تقریبا ۲۵ درصد گران تر از تورهای عادی است که این یعنی ۲۵ درصد افزایش سودآوری و باید برای آن برنامه ریزی کرد.
وی تاکید می کند: امروز سرمایه گذاری در این زمینه در کنار گردشگری پزشکی به نوعی سوژه ای برای جذب گردشگران بیشتر در کشورهای پیشرفته مثل آلمان، هلند، بلژیک و برخی کشورهای جنوب شرقی آسیا تبدیل شده است، چون با استفاده از جذابیت آثار طبیعی و تاریخی خود این نوع گردشگران را به سمت کشورشان جذب کرده و در طول سفر با استفاده از فرصت های موجود به نوعی برخی از خدمات پزشکی خود را نیز به آنها می فروشند که این یعنی سود بیشتر و درآمد بالاتر برای این کشورها.
این مقام مسئول می افزاید: نکته قابل توجه برای سرمایه گذاران این است که سرمایه گذاری های اولیه انجام شده برای جذب گردشگران معلول یا توانخواه اگرچه ممکن است ابتدا کمی پرهزینه تر از گردشگران عادی باشد، اما نکته اصلی این است که پرداخت صورت حساب این نوع گردشگران تضمین شده است. چون تمام این گردشگران علاوه براینکه تحت پوشش بیمه های قابل قبولی هستند به نوعی تحت حمایت یک سازمان مردم نهاد هم قرار دارند که این سازمان ها معمولا از جایگاه اقتصادی قابل توجهی برخوردارند، بنابراین یک سرمایه گذاری بدون دغدغه برای سرمایه گذاران مهیا شده است.
رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت به علاقه مندان سرمایه گذاری در این بخش توصیه می کند: بهترین روش سرمایه گذاری در این بخش از صنعت گردشگری حضور گسترده در دنیای مجازی است، چون افراد توانخواه با توجه به مشکلات جسمی خود در دنیای مجازی به صورت گسترده فعال بوده و به دنبال دریافت اطلاعات دقیق و مستند هستند به ویژه هنگامی که برای سفرهای خود برنامه ریزی می کنند. به همین دلیل وقتی شرکت ها حضور گسترده و دقیقی در میان صفر و یک های مجازی داشته باشند شانس موفقیت و دریافت تقاضای سفر بیشتری خواهند داشت که تضمین کننده سودآوری آنهاست.
وی تاکید می کند: این حضور مجازی برای سرمایه گذاران می تواند به ارائه خدمات آنلاین نیز منجر شود چون برخی از توانخواهان یا حتی افراد عادی علاقه مند به سفرهای مجازی هستند و تصمیم به حضور فیزیکی در یک جاذبه گردشگری ندارند و صرفا علاقه مند به گشت وگذار در بخش های مختلف یک کشور به صورت مجازی هستند که این نوع خدمات نیز می تواند برای شرکت های سرمایه گذار بسیار سودآور باشد.
راشکی معتقد است تنها سیاست موفق در این نوع سرمایه گذاری پس از جذب مخاطب، ارائه خدمات مناسب است، چون گردشگران توانخواه همواره به دنبال دریافت خدمات مناسب شرایط جسمی خود هستند. اگرچه این افراد برای لوکس سفر کردن برنامه ای ندارند، اما خدمات با کیفیت لازمه جذب هرچه بیشتر این نوع گردشگران است. سرمایه گذاران باید به این نکته توجه ویژه داشته باشند.
