اکبر رضوانیان با اشاره به اینکه مجمع سراسری صاحبان اقامتگاه های بوم گردی آخر هفته جاری در رامسر برگزار خواهد شد، در خصوص برخی واکنش های منفی به توسعه اقامتگاه های بوم گردی تصریح کرد: “بدیهی است که هر حرکت نویی، مخالفان خود را دارد؛ نیما یوشیج هم وقتی آغاز به سرودن شعر نو کرد، مخالفت های بسیاری را متوجه خود دید اما ما اکنون او را پدر شعر نو می دانیم و قدردان او هستیم.”
چالش شهری بوم گردی
از آنجا که بیشترین تعداد اقامتگاه های بوم گردی در استان اصفهان جای گرفته اند، حساسیت ها در این زمینه در این استان بیشتر است. به همین خاطر رئیس اتحادیه هتل های استان اصفهان طی روزهای اخیر در گفت و گویی با خبرگزاری مهر فعالیت اقامتگاه های بوم گردی و خانه مسافرها را یکی از مهم ترین مشکلات هتلداران دانسته بود. مهدی نریمانی همچنین وجود اقامتگاه های بوم گردی در شهرها را رقیبی برای هتلداران عنوان و تصریح کرده بود: “ما مخالف این نیستیم که یک خانه سنتی را به اقامتگاه سنتی تبدیل کنند، اما وقتی گردشگر به روستا مراجعه می کند نمی توانیم به آن خانه سنتی، خانه بومی بگوییم. در یک محله به این خانه ها هتل سنتی می گوییم و در محله دیگر به همان خانه بوم گردی می گوییم. بوم گردی برای مناطق طبیعی تعریف دارد نه شهرها. این خودش یک مشکل در حوزه اقامتگاه ها است.”
وی در حالی این اظهارات را مطرح می کند که به گفته فعالان اقامتگاه های بوم گردی طبق آیین نامه این اقامتگاه ها، باید در کمیته طبیعت گردی که ذیل معاونت های گردشگری هر استان شکل می گیرد، یک کارشناس طبیعت گردی و یک کارشناس از بخش خصوصی حضور داشته باشد تا در صورت دریافت درخواست هایی برای تشکیل اقامتگاه، تطبیق شرایط آن اقامتگاه را با بوم گردی بررسی کنند و در صورت مطابقت با شرایط، مجوز را چه در محیط شهری و چه در محیط روستایی به فرد درخواست کننده ارائه دهند.
گرچه به گفته رضوانیان در جلسه هفته گذشته فعالان بوم گردی با معاونت گردشگری استان اصفهان، رئیس اتحادیه هتل های اصفهان این آیین نامه را نیز غیرکارشناسی عنوان کرده بود. رضوانیان که خود در بافت تاریخی شهر کاشان مدیر یک اقامتگاه بوم گردی است، با طرح این سوال که چرا سازمان گردشگری و اتحادیه های هتل ها این نگرانی را در خصوص هتل هایی که در بافت روستایی شکل می گیرند ندارند، تصریح کرد: “نمی توانیم شکل گیری اقامتگاه های بوم گردی را در شهرها منع کنیم و در خصوص شکل گیری هتل ها در روستاهایی مثل ابیانه، مصر (کویر مرکزی ایران)، ماسوله و… ابراز خطر نکنیم.” به اعتقاد وی، این تضادها که بعضا خارج از منطق به نظر می آیند، باید با منطق برطرف شوند.
این فعال بخش خصوصی با تاکید بر اینکه امر بوم گردی، امری هویتی است که شهر و روستا نمی شناسد، گفت: “۱۲سال پیش زمانی که مازیار آل داوود بوم گردی را در روستای گرمه اصفهان آغاز کرد، این روستا تنها ۵ خانوار ساکن داشت و اکنون این روستا نزدیک به ۱۰۰۰ نفر جمعیت دارد. چنانچه این روستا به زودی بر اساس قوانین کشور با افزایش جمعیت تبدیل به شهر شود، آیا باید فعالیت بوم گردی در این منطقه متوقف شود؟”
رضوانیان با رد کردن این موضوع خاطرنشان کرد: “بنابراین متوجه می شویم که نمی توان به راحتی در این خصوص حکم داد؛ چنانچه اکنون برزک در اطراف کاشان نیز در تقسیمات کشوری به عنوان شهر شناخته می شود اما بافت آن به بافت روستایی نزدیک تر از شهر است. آیا در آنجا هم نباید اقامتگاه بوم گردی تشکیل داد؟!”
انتخاب با گردشگر است
این کارآفرین گردشگری با تاکید بر اینکه هر کدام از اشکال اقامتگاه ها نظیر هتل های ۴ و ۵ ستاره، مسافرخانه ها، اقامتگاه های بوم گردی و… مشتری خود را دارند، خاطرنشان کرد: “گردشگرانی که به کشور ما می آیند، گردشگران فرهنگی هستند و به دنبال عناصر فرهنگی. ۹۰ درصد گردشگرانی که به اقامتگاه های بوم گردی می آیند گردشگران کوله پشتی هستند که اغلب ارزان سفر می کنند. کمتر پیش می آید که این قسم از گردشگران خواستار اقامت در هتل های چند ستاره باشند. این دسته از گردشگران اغلب می خواهند با زیست بوم هر منطقه آشنا شوند و به همین خاطر اقامتگاه های بوم گردی را برمی گزینند. در مقابل، گردشگران لوکسی هم داریم که حاضر نیستند به اقامتگاهی کمتر از ۵ستاره بروند.”
به گفته رضوانیان، هر کدام از انواع مراکز اقامتی دارای استانداردهای خاص خود هستند و گردشگر مطابق با این استانداردها از بین آنها انتخاب می کند. وی با تاکید بر اینکه ما تقابلی با هتل ها نداریم، کارکرد هتل های سنتی و اقامتگاه های بوم گردی را متفاوت از هم برشمرد و تصریح کرد: “هتل های سنتی از استانداردهای خود پیروی می کنند؛ یعنی ممکن است این اقامتگاه ها در خانه های قدیمی و سنتی ساخته شده باشند اما چون نام هتل را یدک می کشند باید تمام استانداردها را نیز رعایت کنند.” رضوانیان با ذکر مثالی توضیح داد: “برای مثال این هتل ها الزامی در ارائه غذاهای بومی ندارند اما اقامتگاه های بوم گردی ملزم هستند که تنها غذاهای بومی ارائه کنند چون دیگر انواع غذاها را گردشگر می تواند در رستوران ها و اقامتگاه های صرف کند.”
این کارآفرین با تشبیه مراکز اقامتی به انواع هنرها، گفت: “ما هیچ وقت نمی توانیم در جامعه هنری بگوییم چون تئاتر شهر وجود دارد، پس تئاترهای لاله زار باید حذف شوند یا چون فلان ژانر فیلم در حال ساخته شدن است پس آن یکی ژانر نباید ساخته شود. در واقع همه انواع تئاتر و فیلم وجود دارد و این دست مخاطب را برای انتخاب باز می گذارد.”
به نظر می رسد پس از مقاومت های بسیار اقامتگاه های بوم گردی در برابر پیوستن به اتحادیه های هتل ها و پافشاری فعالان این حوزه بر تفاوت هایی که با هتل ها دارند، همچنان چالش هایی پیش روی آنها است؛ اما چالش های موجود نویدبخش این است که این گونه از اقامتگاه ها در حال به رسمیت شناخته شدن از سوی مخالفان هستند. اشکال مختلف مراکز اقامتی بی شک مشتریان خود را دارند و بی شک این موضوع به رقابتی شدن بازار گردشگری کمک خواهد کرد؛ رقابتی سالم و پویا.
