به گزارش «دنیای سفر»، به منظور، قرار گیری هگمتانه در فهرست میراث جهانی یونسکو، ارزیاب اعزامی ایکوموس جهانی وارد ایران شده و برنامه ارزیابی میدانی وی شروع شده است. طبق پروتکل های میراث جهانی، ارزیابی پرونده های میراث جهانی، از سوی یونسکو به ایکوموس جهانی سپرده می شود.
ایکوموس جهانی نیز از میان کارشناسان برجسته جهانی که در حوزه مرتبط پرونده دارای تخصص هستند، ارزیاب را انتخاب و به محل موضوع پرونده اعزام می کند.
در پرونده ثبت جهانی همدان، عناصر شاخصی نظیر میدان امام خمینی، مسجد جامع، آرامگاه بوعلی سینا، مقبره استر، بازار تاریخی همدان در محدوده ارزیابی کارشناس اعزامی ایکوموس قرار خواهد گرفت.
ضمن آنکه، ارزیاب، بررسی میدانی عرصه و حریم محدوده محوطه باستانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان را در دستور کار دارد.
پرونده ثبت جهانی همدان از این بابت که دربردارنده میراث باستانی از دوره ماد تا دوره اسلامی است همچنین دوره معاصر شهرسازی را در بر می گیرد؛ بسیار حائز اهمیت است.
در کنار حضور ارزیاب ایکوموس در ایران، وزارت میراث فرهنگی تصمیم گرفته در مدتی که این ارزیاب در استان همدان قرار دارد، نمایشگاهی موقت و پنج روزه را از ۱۱ اثر زرین و سیمین متعلق به دوره های هخامنشی تا ساسانی که از محوطه های باستانی همدان کشف شده اند و در موزه ملی ایران نگهداری می شوند؛ به نمایش بگذارد. پس از پایان سفر ارزیاب، موزه هگمتانه همدان از وجود این آثار خالی می شود و آثار دوباره به موزه ملی ایران برمی گردد.
ریتون (جام) طلایی با سری از شیر و بال پرنده، خنجر طلایی هخامنشی، بشقاب نقره ای ساسانی، جام نقره ای هخامنشی، سرستون سنگی هخامنشی با نقشی از گاو، کاسه طلایی هخامنشی، آمفورای نقره ای هخامنشی و بشقابی نقره ای با نقشی از شهبانوی ساسانی و دستبند طلایی هخامنشی، بخشی از این مجموعه است.
هگمتانه کجاست؟
هَگمَتانَه (پارسی باستان: Hagmatāna؛ پارسی میانه: همتان Hamatān؛ پارسی نو: همدان، به معنی «جایِ به هم آمدگان»، «جای گردآمدگان») پایتخت مادها، پایتخت تابستانی هخامنشیان، و ساتراپ نشین ماد از هخامنشیان تا ساسانیان بود. یونانیان هگمتانه را اِکباتان می خواندند.
این شهر کهن، نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا و شوش در خوزستان، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و مهم مانده است. هرودوت این شهر را ساخته دیااکو دانسته و گفته است که هفت دیوار داشته که هر کدام به رنگ یکی از سیاره ها بوده اند.
دانشنامه ایرانیکا بنیانگذاری ماد را سال ۷۰۸ پیش از میلاد به مرکزیت هگمتانه و توسط دیاکو ذکر می کند.
در سال ۵۵۰ پیش از میلاد، ایشتوویگو شاه ماد از کوروش هخامنشی شکست می خورد و پیرو آن هگمتانه به تسخیر کوروش در می آید.
در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، داریوش سوم کشته شده و هگمتانه فتح می شود. همچنین تخت جمشید به وسیله اسکندر مقدونی ویران شده و حکمرانی هخامنشیان پایان می پذیرد. ویکی پدیا
نام و ریشه شناسی هگمتانه
نام این شهر در سنگ نوشتهٔ داریوش بزرگ در بیستون در زبان فارسی باستان در گنج نامه «هَمگمَتانَ»، در زبان ایلامی «اَگ-مَ-دَ-نَ» و در زبان اکدی «اَ-گَ-مَ-تَ-نُ» ثبت شده است. معمولاً چنین تفسیر می شود که این واژه از «هَنگمَتَ» یا «هِنَگمَن» (به فارسی میانه: انجمن) به معنای «محل گردآمدن و گرد هم آیی» مشتق شده است و نتیجه گرفته می شود که پیش از شکل گیری دولت ماد، نوعی گردهمایی مردمی در اینجا انجام می شد. هرودوت به یک گردهمایی مادها که در آن دیاکو به شاهی برگزیده شد، اشاره می کند ولی محل آن را مشخص نکرده است.
واژهٔ ایلامی «هَل. مَتَ. نَ» به معنای «سرزمین مادها» احتمالاً نباید درست باشد چرا که شهر پایتخت مادها نمی توانست نامی ایلامی داشته باشد یا «سرزمین» نامیده شود.
جرج کرزن، پیشنهاد کرده است که با توجه به اینکه در آن جا هفت شهر، هگمتانه نامیده می شوند و چهارتای آن ها در پارس قرار دارند، این نام در واقع برای پایتخت یا شهر شاهی تعیین شده بود. در منابع باستانی و دیگر منابع، برای هگمتانه نام های مختلفی ذکر شده است: در زبان یونانی «اِکباتانا، اِگباتانا»، در زبان لاتین «اکباتانا، اکباتانا، اکباتانیس پارتیوروم» در زبان آرامی «اَحمِتَ»، در زبان ارمنی «اَحمَتَن، هَمَتَن، اِکبَتَن» و در زبان فارسی میانه «هَمَدان».
بنا بر هر دو زمینهٔ تاریخی و باستان شناسی، تطبیق هگمتانه با همدان، قطعی است. با این حال، کمبود آثار باقی ماندهٔ قابل مشاهده از دوران پیش از اسلام در این منطقه، باعث شده که برخی از نخستین بازدیدکنندگان اروپایی، مکان های جایگزینی همچون شوش، کنگاور و تخت سلیمان را برای هگمتانه پیشنهاد دهند.
همچنین، سکه هایی از زمان ساسانی کشف شده که محل ضرب آن ها «اهمتان» قید شده است. نخستین اشارهٔ نوشتاری به نام مادها و سرزمین ماد، در سالنامهٔ بیست و چهارم سارل مانزر سوم (۸۳۶ قبل از میلاد) و سارگن دوم (۷۱۵ قبل از میلاد) بوده است که از این قوم و سرزمین آنان به نام «مادای» یا «آمادای» یاد کرده اند.
تاریخچه هگمتانه
با توجه به موقعیت و منابع استراتژیک هگمتانه، این محوطه احتمالاً پیش از هزارهٔ یکم پیش از میلاد اشغال شده بود، هرچند که شواهد تاریخی و باستان شناختی در این مورد وجود ندارد. بنا به گفتهٔ هرودوت، هگمتانه در اواخر سدهٔ هشتم پیش از میلاد به عنوان پایتخت مادها توسط دَهیوکَ برگزیده شد.
هرودوت مجتمع شاهانه شامل قصر، خزانه داری و اقامت گاه نظامی که بر روی تپه ای ساخته شده بودند را توصیف می کند و می گوید که این مجتمع توسط هفت دیوار متحدالمرکز که هر دیوار داخلی از دیوار بیرونی بلندتر بود و بر آن اِشراف داشت، ساخته شد. با وجود دو سده درگیری در سرزمین های مادی مرکز زاگرس، آشوریان هیچ گونه گزارش روشنی از هگمتانه ارائه نداده اند و ممکن است که آن ها هرگز در شرق الوند پیش روی نکرده باشند. سنت های قدیمی دیگری، منشأ شهر هگمتانه را به سمیرامیس افسانه ای یا به جمشید نسبت می دهند.
