به گزارش «دنیای سفر» نوروز، یکی از ارزشمندترین آئین های به جامانده از ایران باستان است. میلیون ها نفر در سرتاسر دنیا به ویژه در کشورهایی همچون ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکیه و بسیاری از کشورهای دور و نزدیک از غرب اروپا تا آسیای شرقی این جشن سالانه را در نقاط مختلف دنیا برپا می کنند تا آئین های نوروزی و فرهنگ و سنن خود را به جهانیان نشان دهند.
در «دانشنامه آیین پیوند در سرزمین نوروز» به قلم کیوان پهلوان آمده است: «وقتی ما به روایات دانشمندان سده های اولیه اسلامی نظر می کنیم می بینیم بیشتر بنیادهای جامعه و فرهنگ شهرنشینی در نوروز بنا نهاده شده و قهرمان و پدید آورنده این فرهنگ مدنی جمشید بوده است (یا در بیشتر موارد جمشید بوده است».
وی درباره تعریف خود از سرزمین نوروز نیز اضافه می کند: «اگرچه نام نوروز در آثار مکتوب هخامنشیان نیامده، اما وجود بنای تخت جمشید بهترین بیان آیین های نوروزی با جشن بهاری است. تخت جمشید نه پایتخت امپراتوری بزرگ هخامنشی می توانست باشد و نه محل اقامت دائمی شاه و درباریان او. برای چنان مقصودی تخت جمشید بسیار کوچک است.
تخت جمشید پایتخت تشریفاتی و آیینی هخامنشیان بود
این پژوهشگر فرهنگ عامه همچنین اشاره می کند: «تخت جمشید پایتخت تشریفاتی و آیینی هخامنشیان بود که در آن جشن های نوروز و مهرگان باشکوه هر چه بیشتر برگزار می شد و نمایندگان ملت های پیرو (بیشترین دنیای متمدن آن روز) که از مرز سیحون تا حبشه و نینی در آفریقا و از شبه قاره هند تا کنار به سفر و مرز دانو ب دو اروپا را تشکیل می دادند، شرکت داشتند و به همین منظور، این بزرگ ترین و باشکوه ترین بنایی که تا آن روز بر روی زمین ساخته شده بود و شاید نماد بهشت آرمانی مردم کهن این سرزمین بود بنیانگذاری شد.»
به نوشته پهلوان:«ستون های به شکل درخت تراشیده، نقوش سر و نیلوفر آبی و گل، همانطور که زنده یاد مهرداد بهار آن را «باغی مقدس با درختان سنگی» خوانده است، نمایش رویش بهاری است.»
وی آورده است: «آیا معماری شگفت انگیز تخت جمشید که حتی امروز نیز بیننده را به حیرت می اندازد، این ستون های سر به آسمان افراشته، سرستون های اعجاب انگیز نقش های کنده بر سنگ از انسان ها با پوشاک ها و سلاح های گوناگون و این نقش حیوانات با آن همه نیرو و قدرت، افزون بر آنچه که از تزئینات و سکه ها و مهره ها و ظرف ها هخامنشی پیدا شده، دلالت بر پیشرفت هنر و صنعت و فناوری آن زمان نمی کند؟ آیا نقشه پلکان ها، آبروها، فاضلاب و کل مجموعه تخت جمشید یک نمایش از فرهنگ شهرنشینی پیشرفته نیست؟ اگر ساخت تخت جمشید بر حساب نجومی قرار گرفته باشد، خود این موضوع پیشرفت مردم آن دوران را در ریاضی و حساب های ستاره شناسی نیز می رساند. به طور کلی می توان گفت که جامعه اسطوره های جمشید لااقل از نظر مادی در بنای تخت جمشید هخامنشی بازتاب و تبلور یافته است.»
بارعام شاه در شش روز نخست نوروز بود
این مولف و تاریخ پژوه در بخش دیگری از جلد اول این کتاب ۱۵ جلدی در خصوص نوروز ساسانیان و خسروانی می گوید: درباره نوروز خسروانی اطلاعات بیشتری از روایات اسلامی داریم. بارعام شاه در شش روز نخست نوروز بود و هر روز به طبقه ویژه اختصاص داشت روزهای نخست برای دهقانان (خرده مالکان)، اشراف (تیول داران)، سپاهیان و روحانیون بود و مردم عادی در روزهای بعدی می آمدند و روز ششم ویژه شاه و خواص آن او بود. شاه در روزهای نخستین هدیه می داد و در روز ششم هدیه ها را می پذیرفت.
پهلوان ادامه می دهد: «بیست روز به نوروز مانده دوازده (به روایتی هفت) ستون از خشت خام در حیاط نصب می کردند و در آن دانه های هفت نوع غله: گندم، جو، برنج، ارزن، لوبیا، نخود و عدس را می کاشتند محصول را در روز ششم با سرود خوانی و موسیقی جمع می کردند و بر کف تالار می پاشیدند و ستون ها را تا روز مهر (شانزدهم) نگه می داشتند و برای وضع کشت سال در پیش تفال می زدند. در ماخذ، رسم آوردن هفت سین با چینی های حامل نقل و شکر یا هفت دانه قلعه نیز یاد شده است، اما شاید جالب ترین تبریک گویی نوروزی بود که به روایتی در روز نخست و به روایتی در روز ششم انجام می گرفت.»
وی آورده است: شخص تبریک خوشقدم و نامش فرخنده بود،. او در تبریکش از سوی دو نفر “فرخنده نیکبخت” می آمد و به سوی دو “پربرکت” می رفت. با خود سال نو می آورد و برای شاه تندرستی و خوشبختی آرزو می کرد. به احتمال بسیار این آئین نمادین بود و دو نفر فرخنده ای یا فرخنده نیکبخت جلوه های دو امشاسپند خرداد و امرداد هستند. خرداد نماد تندرستی و امرداد نماد نامیرایی و جاودانگی است. دو پر برکت نیز آب و گیاهان که نماد باروری و فراوانی این دو امشاسپندند.
آئین های نوروزی آینه تمام نمای جشن نوروز در تجدید حیات هستند
این پژوهشگر و استاد دانشگاه ادامه می دهد: «پس تبریک گو برای طرف در سال نو تندرستی و جاودانگی و برای سرزمینش برکت و باربری طلب می کنند و همه این ها را همراه با پیروزی هدیه می آورد (طرف می تواند شایان بزرگ خاندان باشد). این پیام پنهانی نوروز هنوز بازتابش در آئین های مردمی برپاست. هنوز بسیاری از ایرانی ها می خواهند نخستین کسی که به خانه و کاشانه شان گام می گذارد به نام تندرستی و خوشبختی بیاید.»
به نوشته پهلوان، «پیام آفرینش نوروز در سبز کردن دانه های غلات جلوه می کند. انسان با سبز کردن هر دانه و رویش آن، به ویژه دانه هایی که نقش تغذیه دارند، در کار آفرینیش سهم کوچکی ایفا می کند و همان گونه نیز در نو کردن خود، جامه و خانه و اطرافیانش در نو شدن و تجدید حیات نوروزی شرکت دارد. بدین سان آئین های نوروزی آینه تمام نمای جشن نوروز در تجدید حیات، بازگشت به زندگی، آفرینش و توزیع بختند و همانگونه که خداوند در تجدید حیات طبیعت به آفریدگان و بندگان خود برکت و بخش می بخشد، مردمان نیز در رسم عیدی دادن و مرحمت و لطف به دیگران در این امر خدایی شرکت می کنند.»
