طبق این گزارش، افزایش تعداد مقاصد گردشگری و سرمایه گذاری در بخش گردشگری در سراسر جهان به یک عامل کلیدی در پیشرفت اقتصادی-اجتماعی تبدیل شده است زیرا موجب خلق شغل و ایجاد نهادها، درآمد صادراتی و توسعه زیرساخت ها می شود. بر اساس این گزارش، در طول ۶ دهه اخیر گردشگری، توسعه و تنوع مستمری را تجربه کرده و یکی از بزرگ ترین و پررشدترین بخش های اقتصادی در جهان شده است.
این گزارش تحلیل می کند که جریان گردشگری در سال ۲۰۱۵ تحت تاثیر ۳ عامل کلیدی قرار داشته است: نوسانات غیرمعمول و شدید نرخ ارز، کاهش قیمت نفت و سایر کالاها و در نهایت افزایش دغدغه های جهانی در مورد امنیت و ایمنی در برخی مقاصد گردشگری. به رغم شوک هایی که گاهی این صنعت دچار آن ها شده، رشد این صنعت عملا قطع نشده که این امر نشان دهنده قدرت، استحکام و مقاومت این بخش است.
تعداد گردشگران در سراسر جهان از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰ به ۱۷۸ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰، ۶۷۴ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ و ۱۱۸۶ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ افزایش یافته است. همچنین عواید گردشگران بین المللی که از اقصی نقاط جهان بازدید کرده اند، از ۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۰۴ میلیارد دلار در سال ۱۹۸۰ رسیده و در ادامه در سال ۲۰۰۰ به ۴۹۵ میلیارد دلار افزایش یافته است. در نهایت، در سال ۲۰۱۵ این رقم به ۱۲۶۰ میلیارد دلار رسیده است.
از سوی دیگر، این گزارش تاکید می کند که گردشگری یکی از قسمت های اصلی تجارت بین المللی در بخش خدمات محسوب می شود. به علاوه درآمد به دست آمده از عواید حاصل از آن، ارزشی حدود ۲۱۱ میلیارد دلار صادرات را از طریق خدمات حمل و نقل مسافر در سطح جهانی برای افراد غیرمقیم در سال ۲۰۱۵ ایجاد کرده و مجموع ارزش صادرات گردشگری را به ۵/ ۱ تریلیون دلار در سال یا به عبارتی به طور متوسط ۴ میلیارد دلار در روز رسانده است.
گردشگری بین المللی در سال ۲۰۱۵ حدود ۷ درصد از صادرات کالا و خدمات را در سراسر جهان تشکیل می داد که نسبت به سال قبل از آن یک درصد افزایش داشته است. در واقع گردشگری در مدت ۴ سال گذشته سریع تر از تجارت جهانی رشد کرده است. این صنعت که جزئی از صادرات به شمار می آید، پس از سوخت و مواد شیمیایی و پیش از مواد غذایی و تولیدات خودرو قرار گرفته است. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، گردشگری رتبه نخست بخش های صادراتی را به خود اختصاص می دهد.
روندهای گردشگری جهانی در سال ۲۰۱۵
طبق گزارش مذکور سازمان جهانی گردشگری، تعداد گردشگران بین المللی در سال ۲۰۱۵، ۴.۶ درصد افزایش یافته است؛ یعنی نسبت به سال گذشته افزایشی ۵۲ میلیون نفری در شمار گردشگران بین المللی را شاهد بوده ایم. این ششمین سال متوالی پس از بحران اقتصاد جهانی سال ۲۰۰۹ است که رشد گردشگری بین المللی بالاتر از متوسط (بلندمدت) آن بوده است. عواید حاصل از گردشگران بین المللی نیز براساس مقادیر واقعی (با در نظر گرفتن نوسانات نرخ ارز و تورم و خارج کردن این اثرات از مقدار اسمی) ۴.۴ درصد رشد کرده و کل درآمد مقاصد حدود ۱۲۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۵ (معادل ۱۱۳۶ میلیارد یورو) برآورد می شود.
فرانسه، ایالات متحده آمریکا، اسپانیا و چین در صدر رده بندی تعداد گردشگران بین المللی ورودی و دریافت عواید حاصل از این صنعت قرار داشته اند. از نظر میزان عواید حاصل شده از ورود گردشگران، تایلند با ارتقای ۳ پله ای نسبت به سال گذشته در جایگاه ششم قرار گرفته و هنگ کنگ (که متعلق به چین است) یک پله بالاتر رفته و به جایگاه نهم رسیده است. مکزیک نیز با صعود یک پله ای به رتبه نهم جذب گردشگران رسیده است. چین، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا بیشترین میزان خروج گردشگران (گردشگران برون مرزی) را داشته اند و این امر با واحد پولی و اقتصاد قدرتمند آنها تقویت شد. تحلیلگران سازمان جهانی گردشگری در گزارش ماه ژانویه خود پیش بینی می کردند که ورود گردشگران بین المللی ۳.۵ تا ۴.۵ درصد در سال ۲۰۱۶ رشد خواهد کرد که این نرخ بیش از پیش بینی برنامه بلندمدت گردشگری تا سال ۲۰۳۰ با رشد سالانه ۳.۳ درصد بوده است.
چشم انداز بلندمدت
با توجه به گزارش منتشر شده از سوی سازمان جهانی گردشگری در مورد پیش بینی روند گردشگری تا سال ۲۰۳۰، انتظار می رود تعداد ورود گردشگران بین المللی بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ با نرخ سالانه حدود ۳.۳ درصد رشد کند و در سال ۲۰۳۰ تعداد گردشگران به ۱.۸ میلیارد نفر برسد. همچنین انتظار می رود تعداد ورود گردشگران به مقاصد نوظهور، بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ با نرخ دوبرابر اقتصادهای پیشرفته رشد کند.
از سوی دیگر، سهم بازار اقتصادهای نوظهور از ۳۰ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۴۵ درصد در سال ۲۰۱۵ افزایش یافت و انتظار می رود که این میزان تا سال ۲۰۳۰ به ۵۷ درصد نیز صعود کند؛ یعنی معادل ورود بیش از یک میلیارد گردشگر بین المللی. برخی از آمار مهمی که در این گزارش آمده گویای این است که ۱۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان به طور مستقیم، غیرمستقیم یا القایی از سوی بخش گردشگری تامین شده است.
شمار گردشگران داخلی نیز چیزی حدود ۵ تا ۶ میلیارد سفر برآورد می شود. در سال ۲۰۱۵ اندکی بیش از نیمی از گردشگران از طریق هوایی مسافرت کرده اند، در حالی که ۳۹ درصد مسیرهای جاده ای را برای سفر انتخاب کرده، ۲ درصد از طریق ریلی و راه آهن و ۵ درصد نیز از طریق دریایی به مقاصد گردشگری رفته اند. این آمار نیز نشان دهنده این است که رشد گردشگری از طریق هوایی به تدریج در حال افزایش است و سریع تر از سایر طرق حمل و نقل رشد کرده است.
از نظر اهداف گردشگری نیز طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، اندکی بیش از نیمی از گردشگران یعنی ۵۳ درصد از آنها به دلایل تفریحی، سرگرمی و تعطیلات به سفر رفته اند؛ در حالی که ۲۷ درصد به دلایل سلامتی، مذهبی و زیارتی یا برخی موارد دیگر از این دست سفر کرده اند. همچنین ۱۴ درصد به دلایل تجاری و کاری و ۶ درصد نیز به دلایل نامشخص از کشورهای دیگر بازدید داشته اند.
وضعیت خاورمیانه چگونه است؟
گزارش UNWTO همچنین تصریح می کند که تعداد ورود گردشگران بین المللی به خاورمیانه ۲ درصد افزایش یافته است و در سال ۲۰۱۵ با یک میلیون نفر رشد، به ۵۳ میلیون نفر رسیده است. روند تحکیم صنعت گردشگری در این ناحیه، از سال ۲۰۱۴ با افزایش ۷ درصدی ورود گردشگران به آن، پس از ۳ سال افت ورود گردشگر، دوباره بهبود یافته است. عواید گردشگری بین المللی نیز بر اساس مقادیر حقیقی ۴ درصد افزایش یافته و به ۵۴ میلیارد دلار رسیده است. خاورمیانه سهم ۴ درصدی در میزان ورود گردشگر به آن و نیز عواید حاصل شده از گردشگری بین المللی دارد.
بررسی ها حاکی از آن است که رشد گردشگری این منطقه ناشی از تقاضای درون منطقه ای بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بوده است. عمان با ۱۶ درصد و لبنان با ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۵ رشدی ۲ رقمی در جذب گردشگران خارجی داشته و بر نتایج ضعیف ابتدای دهه ۲۰۱۰ خود غلبه کرده اند. قطر نیز ۴ درصد رشد داشته و تنها کشوری در منطقه بوده که رشد باثباتی در این حوزه در طول یک دهه تجربه کرده است.
با این همه مقصد پیشتاز این منطقه، عربستان سعودی، گزارشی مبتنی بر کاهش یک درصدی شمار گردشگران خود ارائه کرده است. مصر نیز اعلام کرده که در سال ۲۰۱۵ تعداد گردشگران وارد شده به آن در نتیجه وقایع مختلف، ۵ درصد کاهش داشته است. اردن و فلسطین نیز گردشگران کمتری نسبت به سال گذشته داشته اند.
