به گزارش خبرگزاری ایرنا، سازمان محیط زیست برای خارج شدن تالاب انزلی از این فهرست باید برنامه های مدونی ارائه دهد که اکنون در صدد تهیه آن است اما باید دید با توجه به شرایط وخیم زیست محیطی تالاب و نیاز شدید به اعتبارات هنگفت، آیا خارج شدن از این فهرست به نفع تالاب است یا به ضرر آن.
کارشناسان با تجربه محیط زیست بر این باورند که در این راستا نباید شتاب زده عمل کرد چراکه اگر در این فهرست باشیم، می توانیم از کمک های بین المللی استفاده کنیم. آژانس بین المللی همکاری های ژاپن (جایکا) به دلیل اینکه تالاب انزلی در لیست مونترو قرار دارد، می تواند کمک کند.
کارشناسان، عمده ترین عامل مشکل ساز برای تالاب را آلودگی فاضلاب می دانند. بخش اعظم فاضلاب حوزه سه هزار و ۶۱۰ کیلومتری حوزه آبخیز تالاب وارد آن می شود و کلان شهر رشت در صدر این آلوده کنندگان قرار دارد.
ورود شیرابه زباله های انباشته شده در سراوان به آب های زیرزمینی، فاضلاب بیمارستان ها، فاضلاب صنعتی شهر رشت و رسوبات حاصل از فرسایش بالادست دیگر عوامل مشکل ساز برای تالاب انزلی است.
از این رو به نظر می رسد یکی از ضروری ترین اقدامات برای نجات تالاب یا به عبارتی احیا، تکمیل شبکه فاضلاب شهرهای حومه تالاب به ویژه رشت و انزلی و تصفیه خانه های فاضلاب است اما با تخصیص اعتبارات اندک، کار تکمیل شبکه ها و تصفیه خانه های فاضلاب سال ها به طول می انجامد.
با توجه به اهمیت تالاب بین المللی انزلی به نظر می رسد باید بعنوان یکی از اولویت های ملی به آن نگریسته و اعتبارات ملی به آن تخصیص داده و برای جذب اعتبارات بین المللی نیز تلاش شود.
خشک شدن آب تالاب و ورود حجم بالای رسوبات از دیگر مشکلات تالاب است که حاصل جنگل تراشی های بالا دست و ورود رسوبات از ۱۰ رودخانه اصلی ورودی به تالاب است از این رو، مدیریت آب در بالادست نیز حائز اهمیت است. سازمان آب منطقه ای گیلان و اداره کل منابع طبیعی باید برای جلوگیری از ورود رسوبات برنامه ریزی کنند.
آنچه تاکنون صورت پذیرفته
مرحله نخست طرح احیای تالاب انزلی شامل شش پروژه از جمله احداث چهار سد رسوب گیر در دهانه رودخانه های اصلی ورودی تالاب به منظور جلوگیری از ورود حجم عظیم رسوبات به تالاب انزلی و دو پروژه بازگشایی آبراهه های قدیمی برای برقراری دوباره ارتباط بیولوژیک و اکولوژیک بین بخش های مختلف تالاب و همچنین لایروبی بخشی از پهنه تالاب بود.
معاون دفتر زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست کشور در مصاحبه ای اذعان کرده بود که تا کنون اقدامات موثری برای احیای تالاب صورت نگرفته است.
مسعود باقرزاده کریمی اظهار کرد: سیلاب های به وقوع پیوسته نشان داد جانمایی تله های رسوب گیر رودخانه های منتهی به تالاب انزلی صحیح نبوده است. برای کاهش رسوبات وارده به تالاب انزلی، بهتر بود سازه های رسوب گیر در ارتفاعات حوزه آبخیز و فواصل دورتر از تالاب به اجرا در می آمد.
وی نقش سازمان حفاظت محیط زیست در مرحله نخست طرح احیای تالاب انزلی شامل نصب تله های رسوب گیر، لایروبی بخش هایی از تالاب و ایجاد آبراهه ها را نظارتی خواند و گفت: اعتبارات ملی آن از طریق استانداری هزینه می شده و مجری نیز جهاد کشاورزی بود.
باقرزاده کریمی خاطرنشان کرد: اکنون تجهیزات مناسبی در داخل کشور برای اجرای لایروبی موجود است و روش ها نیز باید مورد اصلاح، بازنگری و بهبود قرار گیرد. مهم ترین اقدام برای نجات تالاب انزلی، ساماندهی رسوب گذاری است زیرا تراکم جمعیت، افزایش کشاورزی در منطقه، اجرای طرح های توسعه ای و تخریب جنگل های بالادست میزان رسوب گذاری در منطقه را به شدت افزایش داده است.
به گفته باقرزاده کریمی، مرحله دوم طرح، فعالیت های اجرایی مبتنی بر اصول مدیریت اکولوژیک یکپارچه در حوزه آبخیز تالاب انزلی با تمرکز بر سه محور پسماند، فاضلاب ها و رسوبات با همکاری آژانس بین المللی همکاری های ژاپن (جایکا) اجرایی می شود.
سازمان حفاظت محیط زیست از شروع لایروبی تالاب در اسلکه یکی از مناطق چهارگانه سخن می گوید که آن هم با توجه به شروع فصل بارندگی در گیلان، برای چند ماه متوقف است.
مصوبات امسال
مدیرکل محیط زیست استان گیلان میزان اعتبارات تخصیصی امسال برای طرح احیای تالاب را ۱۱ میلیارد تومان عنوان می کند که چندان امیدی به تحقق این امر نیست.
قربانعلی محمدپور با بیان اینکه زرچوب و گوهر رود آلوده ترین رودخانه های گیلان هستند، تصریح کرد: درسفر استانی رئیس جمهوری به گیلان ۵۰ میلیارد تومان برای رفع آلودگی این دو رودخانه تخصیص اعتبار شده است.
وی این دو رودخانه را بعنوان رودخانه های تاثیرگذار در آلودگی تالاب انزلی دانست و خاطرنشان کرد: اولویت اول سازمان محیط زیست، ایجاد تصفیه خانه در محل دفن زباله سراوان است. وی با تاکید براینکه مسئولان استان به جمع بندی نهایی درخصوص ایجاد و راه اندازی تصفیه خانه شیرآبه های این مکان رسیده اند، خاطرنشان کرد: شهر صنعتی رشت نیز فاضلاب های صنعتی خود را به رودخانه زرچوب و گوهررود وارد می کند.
محمدپور با بیان اینکه انتقال فاضلاب های صنعتی شهر صنعتی رشت به دو رودخانه قدمتی بیش از چهار دهه دارد، تصریح کرد: در راستای راه اندازی تصفیه خانه ای مناسب برای شهرصنعتی رشت، مقرر شده که ۵۰ درصد هزینه ها از سوی شهرصنعتی و ۵۰ درصد آن از طریق استانداری تامین شود.
مدیرکل محیط زیست گیلان همچنین به دو بیمارستان پورسینا و رازی بعنوان بیمارستان هایی با آلودگی زیست محیطی بالا اشاره و اظهار کرد: محیط زیست گیلان علاوه بر این دو بیمارستان، درتلاش برای پوشش سایر بیمارستان ها با کمک دانشگاه علوم پزشکی در جهت رفع آلودگی های بیمارستانی است.
حال با توجه به همه این موضوعات، باید دید که آیا خروج از فهرست مونترو به سود تالاب است یا به ضرر آن!
به نظر می رسد با توجه به فضای ایجاد شده پساتحریم، مسئولان به جای تلاش برای خروج تالاب از فهرست مونترو، باید به دنبال جذب اعتبارات از طریق دولت و بانک جهانی و تکمیل شبکه ها و تصفیه خانه های فاضلاب بعنوان یکی از عوامل اصلی آلوده کننده تالاب باشند.
تالاب انزلی با حدود ۱۸ هزار هکتار مساحت و ۳۸۰ هزار هکتار حوزه آبخیز از مراکز مهم زمستان گذرانی پرندگان مهاجر، محل تخم ریزی ماهیان بومی خزر و رویشگاه گیاهان ارزشمندی است. این تالاب علاوه بر تاثیرات اقلیمی و جلوگیری از بروز سیلاب نقش مهمی در اقتصاد روستاییان ساکن حاشیه دارد.
حفاظت از این تالاب ارزشمند نه تنها برای حفظ منابع آبی و تمام جانداران حوزه اطراف آن از انسان، پرندگان و آبزیان حیاتی است بلکه از یک الزام بین المللی برخوردار است. به عبارتی بی توجهی و از دست دادن تالاب انزلی، نه تنها موجب اتلاف منابع طبیعی ارزشمند کشورمان و تبعات منفی ناشی از آن بلکه موجب سرشکستگی در جامعه بین الملل خواهد شد.
