به گزارش خبرگزاری مهر؛ کرمان مملو از آثار تاریخی منحصر به فرد است و این شهر رکورددار تعداد آثار تاریخی ثبت ملی در کشور است، این یعنی تعداد قابل توجهی از آثار تاریخی در شهر وجود دارد که البته متأسفانه برخی از این آثار با وجود قدمت قابل توجه مورد بی مهری تعجب آوری قرار گرفته اند.
در کرمان باغ های تاریخی متعددی وجود دارد که می توان به باغ شاهزاده ماهان و باغ فتح آباد و باغ سنگی سیرجان اشاره کرد که باغ شاهزاده در فهرست آثار جهانی نیز جای گرفته است اما نکته قابل توجه اینکه قدمت هیچ یک از این باغ ها به ۲۰۰ سال نیز نمی رسد اما جزو آثار نادر کشور از نظیر معماری محسوب می شوند.
باغ شاهزاده به دستور محمدحسن خان سردار ایروانی، حاکم وقت کرمان ساخته شد و ساختمان درون آن نیز توسط عبدالحمید میرزا ناصرالدوله، حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی در سال ۱۲۹۸ هجری شمسی ساخته شد.
باغ فتح آباد نیز توسط بیگلربیگی از حکام کرمان در سال ۱۲۵۵ هجری شمسی ساخته شده است و باغ سنگی سیرجان نیز کار دست درویش خان اسفندیار پور است که در دهه اخیر با استفاده از سنگ و چوب ساخته شده است که هر دو این باغ های ثبت ملی هستند.
اما قدیمی ترین و منحصر به فرد ترین باغ تاریخی کرمان با درختان کهن و ساختار زیبایش اسم دیگری دارد و سال ها درهایش به روی مردم بسته است و کمتر اطلاعاتی را می توان از قدمت دقیق این باغ پیدا کرد.
این باغ به حدی مهجور مانده که با اینکه در شهر کرمان و در مجاورت بنای تاریخی تخت درگاه قلی بیگ و گنبد جبلیه قرار گرفته اما کرمانی ها نیز از آن اطلاعات دقیقی ندارند.
طی سال های اخیر برج و بارهای این باغ کهن که ۴۸۰ سال عمر دارد مورد بازسازی قرار گرفته اما بنای درونی باغ به شدت آسیب دیده است و به دلیل رها شدن و فرسایش باد و بارش باران نمایی نیمه ویرانه از خود به جای گذاشته است.
محمد جهانشاهی معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمان در خصوص این باغ گفت: برای دریافت اطلاعات دقیق از این باغ باید مطالعات بیشتری در خصوص این بنا انجام شود اما باغ بیرم آباد حداقل ۴۸۰ سال قدمت دارد و در شرق کرمان قرار گرفته است. در سال های گذشته و بعد از آنکه کمربندی شهر کرمان از مجاورت این باغ و از حریم این بنای تاریخی گذر کرد، مردم بیشتر نمای باغ را مشاهده کرده اند و به همین دلیل نیز بیرون باغ مرمت شده است.
جهانشاهی گفت: در گذشته کمتر توجهی به این بنای تاریخی می شد، اما هم اکنون خبرهای خوبی در خصوص بازسازی و گشودن درهایش به روی مردم شنیده می شود. قرار گرفتن باغ در دامنه کوه های صاحب الزمان موقعیت بسیار مطلوبی به این بنای تاریخی داده است و در صورت مرمت می تواند موقعیتی بسیار مطلوب پیدا کند.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان کرمان ادامه داد: این بنا در مجاورت جنگل انبوه صاحب الزمان و مراکز تفریحی این بخش و همچنین بنای تاریخی درگاه قلی بیگ قرار دارد.
وی این بنا را از یادگارهای یکی از حکمران های صفوی در کرمان به نام بیرام بیگ افشار دانست و گفت: این فرد در سال های ۹۱۶ هجری در کرمان حکومت می کرده است و از سر تیره قاسملو محسوب می شده است. پس از اینکه افشارها توسط شاه عباس سرکوب شدند این باغ جزو اموال حاکم وقت گنجعلیخان درآمد و در نهایت در سال های بعد توسط فردی به نام قلی بیگ به آستان قدس واگذار شده است.
جهانشاهی وسعت این باغ را ۴/۵ هکتار دانست که شامل باغ های انبوه و درختان کهن سال و عمارهای داخلی است.
این باغ در حالی مدت ها مورد بی توجهی قرار گرفته و عملا از چرخه گردشگری استان کهن کرمان حذف شده بود که در نهایت با پیگیری استاندار کرمان، باغ بیرم آباد طبق توافقنامه ای مورد توجه قرار گرفت و قرار است این بنای قدیمی تا پایان سال ۹۵ مورد بازسازی کامل و بهره برداری قرار گیرد.
البته استاندار کرمان در این زمینه سابقه درخشان دارد و باغ فتح آباد در شمال کرمان را که به ویرانه ای تبدیل شده بود در یک پروسه زمان بندی شده به باغی آباد تبدیل کرد که هم اکنون نیز روزانه هزاران گردشگر از آن بازدید می کنند.
به نظر می رسد با بازسازی باغ بیرم آباد که از قدمتی بیشتر نسبت به سایر باغ های کرمان برخوردار است و در شهر کرمان نیز قرار دارد کرمانی های به زودی شاهد احیاء دومین اثری تاریخی استان خواهند بود که از ویرانه به وضعیتی قابل قبول می رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی کرمان بر نقش قابل توجه این بنا در صورت بازسازی در جذب گردشگر در کرمان تأکید کرد و ادامه داد: در این صورت شهر کرمان متحول خواهد شد و دو بنای تاریخی باغ فتح آباد و باغ بیرم آباد در کنار باغ شاهزاده و ده ها اثر تاریخ دیگر از جمله بازار تاریخی کرمان به گنجینه ای درآمدزا برای مردم تبدیل خواهند شد.
محمود وفایی افزود: موافقت نامه های بازسازی این بنا امضا شده است و هیچ مانعی برای شروع روند بازسازی وجود ندارد در گذشته نیز بخش هایی از این باغ بازسازی شده بود اما برای تبدیل کردن بنا به مرکز گردشگری هم اکنون استاندار کرمان پای کار آمده است و تمام کارها در حال انجام است. ما تجربه بازسازی کامل یک باغ را داریم و امیدواریم این باغ نیز به ظرفیتی بالقوه در کرمان تبدیل شود.
وفایی به موقعیت خاص این باغ و قدمت قابل توجه اش در مقایسه با سایر باغ های کرمان اشاره کرد و گفت: بیرم آباد بدون شک نگینی است که در صورت تراش خوردن در شهر تاریخی کرمان خواهد درخشید و تمام مراحل بازسازی بنا با نظارت کامل میراث فرهنگی و مطابق با اصل بنا انجام خواهد شد. وی از آستان قدس رضوی در خصوص همکاری صورت گرفته برای احیای این بنا تشکر کرد.
معاون عمرانی استاندار کرمان نیز در این خصوص اظهار داشت:
تمام اقدامات اولیه برای آغاز به کار بازسازی و مرمت باغ انجام شده و منتظر اتمام مطالعات اولیه طرح هستیم.
ابوالقاسم سیف الهی افزود: کار بازسازی و مرمت در سه فاز طی کوتاه ترین زمان ممکن انجام خواهد شد و زمین بین ارتفاعات و باغ نیز به مجموعه اضافه می شود. تمامی کارها با حضور پر رنگ کارشناسان میراث فرهنگی و مطابق با اصالت بنا انجام می شود و در نهایت باغ به مجموعه گردشگری بسیار زیبا تبدیل خواهد شد.
سیف الهی افزود: کار محوطه سازی بنا هم در حین مرمت بناهای داخلی و برج و باروی بنا انجام می شود. خوشبختانه راه دسترسی به مجموعه احداث شده است و تمام امکانات زیربنایی لازم نیز احداث خواهد شد.
این باغ در حالی است که قرار است تله کابین شهر کرمان نیز بر روی ارتفاعات مشرف بر باغ تاریخی احداث و مجموعه اقامتی نیز بر فراز این ارتفاعات ساخته شود. با این وجود در پی با ارزش شدن زمین های اطراف این بنای تاریخی پس از مرمت بنا، انجام حفاری هایی در ارتفاعات مشرف بر باغ بیرم آباد و همچنین ساخت و سازهایی که در زمین مجاور این بنا و در حریم باغ صورت گرفته است، نگرانی هایی را در خصوص سودجویی و زمین خواری در مجاورت این بنا به وجود آورده که بررسی آن ها به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است.
