به گزارش «دنیای سفر» به نقل از خبرگزاری ایسنا، یک مجسمه برنزی باستانی که در دهه ۱۹۶۰ توسط گروهی از روستاییان در ترکیه امروزی کشف شده و توسط دلالان منهتن به بازار هنر غربی قاچاق شده و در نهایت از یک موزه معتبر در شهر کلیولند واقع در اوهایو سر درآورده بود، اکنون قرار است به خاستگاه اصلی اش بازگردانده شود.
گمان می رود این مجسمۀ بدون سر که در ابعاد انسان واقعی ساخته شده است، تصویرگر یک فیلسوف باستانی باشد. این مجسمه از سال ۱۹۸۶ میلادی تاکنون در گالری های یونان و روم موزه هنر کلیولند به نمایش گذاشته شده بود. این اثر که ۲۰ میلیون دلار ارزش گذاری شده است، پس از سال ها تحقیق توسط واحد مبارزه با قاچاق آثار باستانی (ATU) در دفتر دادستان منطقه منهتن، مصادره شد. این تحقیقات به یک دعوای حقوقی منجر شد که طی آن موزه ادعا می کرد مالک قانونی این اثر است، اما پس از تحقیقات بیشتر و آشکار شدن منشاء واقعی مجسمه، این شکایت پس گرفته شد و تصمیم به بازگرداندن آن اتخاذ شد.
این پیکره پوشیده در پارچه از یک محوطه باستان شناسی به نام «Sebasteion» در «بوبون» (Bubon)، در ترکیه امروزی، به دست آمده است. این محوطه که گمان می رود توسط رهبران محلی به نشانه وفاداری به روم ساخته شده باشد، حدود ۵۰ میلادی بنا شد و احتمالاً تا ۲۰۰ سال بعد مورد استفاده قرار داشت تا اینکه زلزله آن را به ویرانه تبدیل کرد.
مجسمه های برنزی این مجموعه برای دو هزار سال زیر زمین باقی مانده بودند تا اینکه در دهه ۱۹۶۰ توسط مردم محلی کشف شدند.
روستاییان پیش از اینکه مقامات از این کشف در سال ۱۹۶۷ میلادی مطلع شوند، چندین شیء را به فروش رساندند. آنها با «جورج زاکوس»، قاچاقچی مستقر در سوئیس و «رابرت هکت» (که طبق گزارش نیویورک تایمز، روستاییان او را فقط با نام «باب آمریکایی» می شناختند) همکاری کردند. «هکت» در نیویورک و پاریس فعالیت داشت. بر اساس گزارش دادستانی، دلالان مستقر در نیویورک، این آثار مسروقه از «بوبون» (Bubon) را وارد نمایشگاه های موزه ای و مقالات علمی کردند تا منشأ جعلی برای آن ها بسازند و تجارت خود را قانونی جلوه دهند.
دفتر دادستان منطقه منهتن تاکنون ۱۵ اثر غارت شده از «بوبون» را ضبط کرده است که ۱۴ مورد از آن ها پیش تر به ترکیه بازگردانده شده اند. مجموع ارزش این آثار حدود ۸۰ میلیون دلار تخمین زده می شود. این آثار در مجموعه های عمومی و خصوصی نیویورک، از جمله در «موزه متروپولیتن نیویورک و دانشگاه فوردهم» (Metropolitan Museum of Art and of Fordham University) یافت شده اند.
«آلوین برگ» (Alvin Bragg)، دادستان منطقه منهتن در بیانیه ای گفت: «خوشحالم که موزه هنر کلیولند پذیرفته است این مجسمه به مردم ترکیه تعلق دارد.»
او افزود: «این تحقیق شامل مصاحبه های گسترده با شاهدان و آزمایش های پزشکی قانونی بود که به طور قطعی ثابت کرد این اثر از بوبون (Bubon) غارت شده است. از همکاری موزه در این پرونده قدردانی می کنم، زیرا نشان می دهد که چگونه می توانیم برای بازگرداندن آثار باستانی مسروقه به صاحبان قانونی، با یکدیگر همکاری کنیم.»
دفتر دادستانی منهتن در آگوست سال ۲۰۲۳ این اثر را توقیف کرد. «روث پیکهولتز» (Ruth Pickholz)، قاضی نیویورک برای ضبط این اثر حکمی صادر کرد. این حکم بخشی از تحقیقات جنایی جاری درباره یک شبکه قاچاق بود که شامل آثار غارت شده از ترکیه و انتقال آن ها از طریق منهتن می شد.
در ماه های اخیر، دادستانی منهتن چندین اثر دیگر را نیز به دلیل ادعاهای مرتبط با قاچاق از ترکیه ضبط کرده است. در سال ۲۰۲۲، پنج اثر باستانی متعلق به مجموعه «شلبی وایت» (Shelby White)، عضو هیأت امنای موزه متروپولیتن نیویورک به ترکیه بازگردانده شدند. یکی از این آثار، مجسمه ای برنزی از «لوسیوس وروس» (Lucius Verus) (یکی از امپراتوران روم) از بوبون بود که ارزش آن ۱۵ میلیون دلار برآورد شده است.
کارشناسان موزه کلیولند، در همکاری با مقامات ترکیه و دفتر دادستانی، پژوهش هایی انجام دادند که نشان داد این مجسمه به «Sebasteion» تعلق دارد. این مجسمه ها روی پایه های سنگی قرار داشتند که مکانیسم هایی برای نگه داشتن آن ها در جای خود داشتند. با این تحقیقات علمی و تغییر در شناسایی مجسمه پژوهشگران دریافتند که سوراخ های کوچکی در پاهای مجسمه وجود دارد که با مکانیسم های موجود در پایه های سنگی «Sebasteion» همخوانی دارد. علاوه بر این، نمونه های خاکی که در داخل مجسمه یافت شده بود، با خاک منطقه «Sebasteion» و سایر مجسمه هایی که مشخص شده بود از آنجا آمده اند، مطابقت داشت.
این تحقیقات به تغییر در هویت تاریخی مجسمه نیز منجر شد. در ابتدا تصور می شد که این اثر تصویری از امپراتور «مارکوس آئورلیوس» (Emperor Marcus Aurelius) باشد، زیرا او نیز همراه با سایر فرمانروایان در «Sebasteion» مورد تکریم قرار گرفته بود. اما مکان احتمالی قرارگیری این مجسمه فاقد کتیبه ای بود که نشان دهد این پیکره متعلق به «مارکوس آئورلیوس» بوده است.
موزه هنر کلیولند در بیانیه ای اعلام کرد: «موزه و مقامات ترکیه در حال بررسی امکان نمایش موقت این مجسمه در کلیولند پیش از انتقال آن به ترکیه هستند. همچنین، سایر زمینه های همکاری فرهنگی میان ترکیه و موزه در دست بررسی است.»
