به گزارش «دنیای سفر»، فعالان میراث فرهنگی اصفهان تازه تصاویر مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله را کنار گذاشته بودند که این بار با فاجعه مرمت گنبد مسجد امام رو شد فاجعه ای که گویی این گنبدها را اصلاً ایرانی ها نساخته اند که حالا در مرمتش دچار مشکل شده اند.
شاید برخی تصور کنند رسانه ها تصاویر گنبدهای مهم ترین مساجد ایرانی ها را دست کاری می کنند تا فاجعه مرمت آن ها را به رخ بیننده بکشانند. درحالی که هر بازدیدکننده از مساجد امام و شیخ لطف الله در میدان نقش جهان هم که بایستد می تواند با کمی دقت شاهد تفاوت در مرمت های قبل و بعد باشد.
همین چند وقت پیش بود که تصاویری از گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان منتشر شد گنبدی که نشان می داد هر ترک آن بعد از مرمت رنگ باخته است! آن زمان متولیان مرمت و مدیران میراث جهانی نقش جهان می گفتند که نظرات غیر کارشناسی است. کاشی های نصب شده جدید است و زمان می خواهد تا مانند کاشی های بخش های دیگری شود که سال ها نور خورده اند و کثیف شده اند! ولی زمان و نظرات کارشناسی ثابت کرد که این طور نبود و مرمت ها درست و اصولی انجام نگرفته است.
چندی پیش در حاشیه مجمع عمومی ایکوموس، مهدی حجت رئیس شورای محوطه ها و بناهای تاریخی در ایران خاطره ای تعریف می کرد و می گفت: ایستاده بودم در میدان نقش جهان وقتی چشمم به گنبد شیخ لطف الله افتاد از این همه بی تدبیری در مرمت گنبد به این زیبایی تعجب کردم و افسوس خوردم که این چه افتضاحی است.
فرورفتگی در گنبد
حالا فعالان میراث فرهنگی هنوز از دغدغه گنبد مسجد شیخ لطف الله خلاص نشده اند که تصاویر هوایی از گنبد مسجد امام در میدان نقش جهان منتشر شد گنبدی که خبر آمد داربست های آن بعد از ۱۱ سال کار مرمتی قرار است برچیده شود اما با چه وضعی؟ تصاویر هوایی نشان می دهد که این گنبد دچار قوس شده، کاشی های آن به حدی رنگ باخته اند که گنبد را دو رنگ نشان می دهد. خطاهای مرمتی در آن کم نیست.
در این باره کارشناسان مرمت و میراث فرهنگی نظر داده اند خیلی از انها به تصاویر منتشر شده بسنده نکرده و خودشان دست به کار شده اند تا از نزدیک آن را ببینند برخی هم موفق نشدند چون مرمت گنبد در اختیار پیمانکار وزارت میراث فرهنگی است. پیمانکاری که مدعی است از نوادگان بهترین کاشی سازان اصفهان است.
احمد روکار از پیشکسوتان مرمت به خبرگزاری مهر می گوید: وقتی بنایی، ساختمانی یا بخشی از یک شیء مرمت می شود دیگر نمی توان آن را به حالت قبل برگرداند. شما تیشه به جایی زده ای. زخم کرده ای. رویش را با مصالحی پوشانده ای. فهمیدی اشتباه کردی. دوباره تیشه می زنی مصالح را برمی داری و دوباره می خواهی مصالح جدید ریخته و مرمت کنی. آیا همان بخش می تواند مثل قبل شود؟ خیر. مگر بنایی که چندصد سال عمر کرده چقدر توان تحمل چنین زخم هایی را دارد؟
چرا به گوشزدها توجهی نمی کنید
او که تصاویری از مرمت گنبدهای مساجد شیخ لطف الله و امام را دیده می گوید: پیمانکار زیر نظر چه کسی کار می کند؟ در این ۱۱ سال چرا هیچ وقت نرفت ببیند مرمت ها چگونه انجام می شود حالا بعد از برچیده شدن داربست به چه چیزی ایراد می گیرند؟ به اینکه چرا گنبد درست مرمت نشده؟ پس آقایان اول کار کجا بودند؟ من شاهدم هر بار فعالان و دغدغه مندان گوشزد می کردند که اتفاقات ناخوشایندی روی گنبدهایی می افتد که در دست مرمت است و چون از دید مردم پنهان و ارتفاع آن زیاد است کسی به آن توجه چندانی نمی کند. جالب است که حالا همه نسبت به آن اظهار نگرانی می کنند. در بخش هایی از گنبد دیده ام که کاشی لاجوردی را رنگ سبز زده اند. مگر می شود این رنگ ها را کسی که تخصصی در کاشی دارد تشخیص ندهد. مگر می توان گفت ملات می ریزیم روی کاشی تا سفت شود و توقع طبله هم نداشت.
عقیل عقیلی پژوهشگر و باستان شناس نیز مانند بسیاری از کارشناسان دیگر که در صفحات مجازی خود به این نوع مرمت ها انتقاد کرده اند گفته است: زیر داربست ها در بخش جنوب و جنوب غربی مسجد جامع عباسی انحراف و فرورفتگی هایی در رأس گنبد و بخش هایی از بدنه آن می توان مشاهده کرد همچنین دیواره جنوبی مسجد نیز انحراف قابل مشاهده ای را از خود به جا گذاشته است.
کارگروه تخصصی تشکیل شود
از طرف دیگر بسیاری از فعالان حوزه میراث فرهنگی درصدد هستند تا وزارت میراث فرهنگی را متقاعد کنند که با تشکیل تیم مرمتی از لحظه اول تا پایان مرمت هر بخش از هر بنا، متخصصان مربوطه پاسخگو باشند.
مطالبه دیگر آنها این است که محکمه ای برای مرمت های نادرست ایجاد شده و مقصران آسیب به بناهای تاریخی به خصوص نفایس مورد محاکمه قرار گیرند.
چرا که در سالهای اخیر مرمت های غیر اصولی موجب شده نه تنها بخشی هایی از هویت بناهای تاریخی به مخاطره بیفتد بلکه خیلی از آنها دچار آسیب های جبران ناپذیری شوند مانند گنبد شیخ لطف الله و مسجد امام.
احمد علیدادی از فعالان حوزه میراث فرهنگی به خبرنگار مهر می گوید: این مطالبه حق همه آنهایی است که میراث فرهنگی برایشان اهمیت دارد. اتفاقاتی از جمله مرمت های نادرست مهم ترین مساجد ایران موضوعی نیست که به راحتی بتوان از آن گذر کرد. این فجایع مرمتی در کشوری رخ داده که ادعا می کند در حوزه مرمت سرآمد است و می تواند به کشورهای دیگر دانش خود را انتقال دهد. اما وقتی مرمت گنبد این مساجد را می بینیم باور نمی کنیم در سالهای خیلی دورتر همین گنبدها توسط افرادی ساخته شده که امکانات امروزی را نداشته اند. اصلاً چطور می توان این دانش را از گذشته نداشت و ندانست چطور باید مرمت کرد. آیا این اتفاق چیزی بالاتر از یک فاجعه نیست؟
