به گزارش «دنیای سفر» انسان در طول تاریخ ابزار گوناگونی برای شکنجه همنوعان خود ساخته، ابزاری که به خوبی نشان گر نیمه تاریک و وحشیانه نوع انسان است اما رو به رو شدن با این وجوه انسانی، کار ساده ای نیست و حال آنکه کار هنر، نشان دادن همه طیف های رنگی وجود انسان است؛ از تیره ترین رنگ ها تا درخشان ترین آنها.
پیام فروتن با همین نگاه قصد دارد پرفورمنس درد را نیمه اسفند ماه در قلعه پرتغالی ها واقع در جزیره هرمز اجرا کند. این پرفورمنس نتیجه یک دوره آموزشی چند مرحله ای است.
فروتن، طراح صحنه و مدرس تئاتر که مدتی است به دلیل برخی از مناسبات غیر حرفه ای، از فضای حرفه ای این رشته دلزده شده، بیشتر با دانشجویان و هنرجویان خود آثار نمایشی گوناگونی را اجرا می کند.
این آثار عموما بعد از سپری کردن یک دوره آموزشی چند مرحله ای، به اجرا می رسند. تازه ترین تجربه فروتن با هنرجویانش آماده سازی پرفورمنس درد، محصول یک کارگاه آموزشی چند مرحله ای است که چندی پیش در خانه هنر کاج برگزار شد.
این مدرس تئاتر در گفتگو با ایسنا مراحل شکل گیری این اثر را این گونه توضیح می دهد:پرفورمنس درد محصول یک دوره پژوهشی، آموزشی و اجرایی است که اولین گام آن، ترجمه کتاب «تاریخ وسایل شکنجه» نوشته مایکل کریگان بود. این کتاب درباره ادوات شکنجه از آغاز تاریخ تا دوره زندان گوانتاناماست. در این مرحله هر یک از هنرجویان ، فصلی از این کتاب را ترجمه کردند. در گام دوم هر یک از هنرجویان، به انتخاب خود، یکی از ادوات شکنجه را که در این کتاب تشریح شده، ساخته اند و مرحله سوم هم اجرای پرفورمنس با بهره گیری از این ادوات است.
این کارگاه آموزشی در چند ماه گذشته در خانه هنر کاج برگزار شد و هنرجویان حاضر در آن به تازگی پرفورمنس خود را در قالب یک کار کلاسی و درون آموزشگاهی، در این موسسه آموزشی اجرا کردند و حالا قرار است آن را در جزیره هرمز اجرا کنند.
آنان برای اجرای این پرفورمنس اداوت شکنجه ای را که در این ترم آموزشی ساخته اند، به نمایش می گذارند و تاریخچه و کارکرد هر یک از آنها را برای مخاطبان تشریح می کنند. مخاطبان هم بنا به میل و کنجکاوی خود می توانند هر یک از ابزارهای شکنجه ساخته شده توسط هنرجویان را امتحان کنند.
فروتن درباره هدف از اجرای این اثر نمایشی می گوید: انسان یک طیف رنگی دارد که از رنگ های تیره آغاز می شود و تا روشن ترین رنگ ها ادامه پیدا می کند. کار هنر این است که این طیف رنگی را از تیره ترین تا درخشان ترین به نمایش بگذارد.
او ادامه می دهد: در این کار، نیمه تاریک و خشونت بار انسان را به نمایش می گذاریم زیرا کتمان آن هیچ کمکی به ما نمی کند بلکه لازم است با این بخش از وجود خود هم رو به رو شویم تا بتوانیم انسان های بهتری باشیم.
این طراح و کارگردان تئاتر اضافه می کند: نمایش این بخش از وجود انسان سبب می شود تماشاگر از یک سو به انزجار برسد و از سوی دیگر بعد از بیرون آمدن از مکان اجرا، می کوشد انسانی بهتر شود و به رنگ های درخشان تر وجود خود گرایش بیشتری پیدا کند.
او با اشاره به اینکه می توان برخوردهای گوناگونی با این اثر داشت، توضیح می دهد: بعضی از تماشاگران بیشتر جذب جنبه تاریخی آن می شوند و ممکن است از نگاه بعضی دیگر، این پرفورمنس، اثری در ستایش صلح باشد و نه خشونت.
فروتن با تشریح بحث شکنجه و تناقض هایی که در این زمینه وجود دارد، می افزاید: موضوع شکنجه، همچنان بحث مناقشه برانگیزی است. امروز هم در تمام دنیا بویژه در کشورهای توسعه یافته در این زمینه جنجال و اختلاف نظر وجود دارد. عده ای از متفکران با شکنجه موافقند و تعدادی دیگر مخالف ولی نکته جالب این است که کشورهای توسعه یافته ویترینی از منع شکنجه ساخته اند که در قانون اساسی کشورشان هم آمده است و در کشور خودشان به آن عمل می کنند ولی هر زمان که شکنجه بعضی افراد ضرورت داشته باشد، از کشورهای توسعه نیافته ای که دوست آن کشور محسوب می شوند، استفاده می کنند. به این صورت که آن افراد را به کشورهای توسعه نیافته می فرستند و آنان را در آن کشورها، شکنجه می کنند که مثال بارز این کار، زندان «گوانتاناما» است که آمریکا آن را ساخته و نکته جالب تر اینکه سازمان های حقوق بشر به این موارد کاری ندارند!
او در پاسخ به این پرسش که اجرای این اثر چقدر می تواند جنبه درمان گرانه داشته باشد، تشریح می کند: در روانشناسی مقوله ای به نام غوطه ور سازی داریم که در آن کسی را که از چیزی می ترسد، در مواجهه مستقیم با آن قرار می دهند تا ترسش برطرف شود که البته بر سر این موضوع هم اختلاف نظر وجود دارد زیرا این کار می تواند تبعات جسمی یا روحی داشته باشد. به هر حال این اختلاف نظرها هست ولی این اجرا می تواند این ویژگی را هم داشته باشد.
فروتن درباره بازخورد این اجرا از سوی تماشاگران توضیح می دهد: در اجرای کلاسی بازخورد بسیار خوبی از دوستان مان گرفتیم. ۸۰ درصد آنان دوست داشتند ادوات شکنجه ای را که هنرجویان کارگاه ساخته بودند، امتحان کنند. کسی معتقد بود این افراد خودآزاری دارند و این در حالی است که آنان با امتحان کردن این ادوات، بخشی از رنجی را که انسان ها در قرون وسطی متحمل شده اند، می چشند. ضمن اینکه به حس کنجکاوی شان هم پاسخ می دهند.
به گفته او، از دیگر ویژگی های این پرفورمنس این است که بازیگر ندارد و در واقع تماشاگران، بازیگران آن هستند. قرار است پرفورمنس درد نیمه دوم اسفند ماه به مدت ۵ شب در قلعه پرتغالی ها واقع در جزیره هرمز اجرا شود.
