محسن سلیمانی روزبهانی گفت: آماری که ما در بررسی هایمان به دست آوردیم، نشان می دهد که از میان 1000 تالاب موجود در کشور بر اساس تعریف کنوانسیون بین المللی رامسر، بین 70 تا 75 درصد از تالاب های کشور ما یا در وضعیت بحرانی هستند و یا در معرض خطر قرار دارند و این مساله به آن معناست که برخی از آنها کارکردهای خودشان را از دست داده اند.
وی در پاسخ به این سوال که چه تعداد از تالاب های کشور به طور کلی خشک شده اند، اظهار کرد: تالاب ها اکوسیستم هایی هستند که ممکن است؛ در دوره هایی عرصه ای از آنها خشک شود و دوباره در دوره ای دیگر آب به بدنه آن ها بازگردد؛ به همین دلیل نمی توان به راحتی از واژه خشک شدن یا از بین رفتن برای تالاب استفاده کرد. برای نمونه در مورد تالاب هامون شاهدیم، با وجود آنکه چند سال این تالاب خشک بوده، اما اکنون با ورود آب به هامون، کارکردهای آن دوباره احیا شد؛ بنابراین نمی توانیم به راحتی اظهار کنیم که یک تالاب به طور کل از بین رفته است.
مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران افزود: سوابق تاریخی هم نشان می دهد که برخی تالاب ها در گذشته، خشک شده و دوباره به حالت طبیعی بازگشته اند، اما در آن زمان عوامل طبیعی عامل خشکی و پر آبی بوده، اما در دوره ما عمدتا دلایل این خشکی ها عوامل انسانی است.
سلیمانی در مورد این عوامل انسانی توضیح داد: عوامل انسانی خشکی تالاب ها را می توان در عبارت توسعه ناپایدار در حوضه آبریز تالاب ها خلاصه کرد. تالاب ها معمولا در پایین دست حوضه های آبریز قرار دارند و زمانی که در بالادست حوضه آبریز، توسعه بخش کشاورزی، صنعت و یا طرح های استحصال منابع آب بدون توجه به رعایت حق آبه محیط زیستی پایین دست، رخ دهد؛ ما شاهد ایجاد شرایط ناگوار برای تالاب ها هستیم.
وی ادامه داد: البته این عوامل برای هر تالاب متفاوت است، به طور مثال در گاوخونی، هم عوامل بخش کشاورزی و هم بخش صنعت، حق آبه این تالاب را از آن می گیرند و یا در مورد دریاچه ارومیه بخش کشاورزی موجب بروز مشکلات شده است، اما در همه آنها شاهدیم که عدم مدیریت صحیح حوضه آبریز و منابع آبی آنها پایین دست خود را متاثر می کند.
وی در پاسخ به اینکه آیا تالابی در کشور وجود دارد که دیگر امیدی به احیا آن نباشد؛ گفت: 84 تالاب با اهمیت بین المللی در کشور وجود دارد و از این تعداد هیچ تالابی نیست که امیدی به احیای آن نباشد، اما ممکن است تالاب های محلی وجود داشته باشد که در گذشته خشک شده و به اراضی کشاورزی تغییر کاربری داده باشند.
سلیمانی در ارتباط با استان هایی که بیشترین مواجهه با خشکی تالاب ها را دارند، توضیح داد: ما در همه کشور با مشکل عدم مدیریت درست منابع آبی مواجه ایم، اما برخی استان ها نمود جدی تری در این زمینه داشته اند، برای نمونه در سیستان و بلوچستان و مجموعه تالاب های بین المللی هامون، در استان های آذربایجان غربی و شرقی، دریاچه ارومیه و در استان فارس بسیاری از تالاب های ارزشمند در شرایط بحرانی به سر می برند، همچنین در استان اصفهان هم این مشکلات نمود زیادی دارد. به طور کلی هر استانی که بیشتر با مشکل عدم مدیریت درست آب روبروست، بحث مشکل تالاب ها نیز در آن بیشتر است.
مدیر طرح حفاظت از تالاب های ایران در ارتباط با تالاب هایی که در اولویت احیا قرار دارند، افزود: همه تالاب های کشور شرایط ویژه ای دارند و با توجه به اینکه هر کدام کارکرد خاص خود را دارد، باید به همه آنها توجه شود، اما ما در طرح حفاظت از تالاب ها 7 تالاب را در اولویت قرار داده ایم که این تالاب ها عبارتند از؛ مجموعه تالاب های هامون در سیستان و بلوچستان، تالاب های آلا گل، آلماگل، آجی گل در استان گلستان، تالاب زریوار در کردستان، چغاخور در چهارمحال و بختیاری، تالاب حله در استان بوشهر، تالاب حرای میناب در هرمزگان و تالاب میقان در استان مرکزی؛ البته تالاب های استان فارس نیز در شرایطی هستند که باید توجه بیشتری به آنها شود.
وی در پایان تصریح کرد: ما در طرح حفاظت از تالاب ها تلاش کردیم، این مساله را جا بیاندازیم که باید برای مواجهه با تالاب ها برنامه داشته باشیم و طبق برنامه پیش برویم و نکته دوم اینکه موضوع بهره برداری از تالاب ها فقط مربوط به سازمان حفاظت محیط زیست نیست، بلکه بایستی کلیه ذی نفعان و دست اندرکاران در این امر مشارکت داشته باشند و ما تلاش کردیم که شرکت های آب منطقه ای، وزارت جهاد کشاورزی، جوامع محلی حاشیه تالاب ها، استانداری ها و … را درگیر فرآیند حفاظت مدیریت و بهره برداری پایدار از تالاب ها کنیم و در این بین برای 12 تالاب نیز برنامه عملیاتی تدوین کرده ایم.
