به گزارش «دنیای سفر» به نقل از فرهیختگان، براساس جلسه ۲۱ بهمن هیئت وزیران، به پیشنهاد مشترک سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با موافقت مقام معظم رهبری، معادل ریالی یک میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی به منظور حمایت از معیشت خانوار ها تخصیص داده می شود. طبق این مصوبه، این منابع طی دو مرحله در اختیار وزارت رفاه قرار می گیرد و مقرر شده این وزارتخانه در دو مرحله کالابرگ معیشتی برای هفت دهک پایین درآمدی که جمعیتی برابر ۶۰ میلیون نفر را شامل می شوند، به آنها تخصیص دهد.
مبلغ تخصیص در دهک های اول تا سوم به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان و برای خانوار های در دهک چهار تا هفتم به ازای هر نفر ۳۵۰ هزار تومان خواهد بود. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این ارتباط گفته است که «زیرساخت فناوری اطلاعات فراهم شده و بخشنامه های مربوطه در حال ارسال به استان هاست، قبل از ماه مبارک رمضان در ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ اولین نوبت کالا برگ الکترونیک را به ۷ دهک درآمدی می دهیم.» آنطور که میدری تأکید کرده است: «کالابرگ به ۷۰ درصد جامعه تعلق می گیرد و ۱۱ قلم کالای اساسی در قالب کالابرگ در فروشگاه ها به مردم ارائه خواهد شد.» اقلام کالابرگ الکترونیک شامل گوشت، مرغ، تخم مرغ، برنج، ماکارونی، روغن، شیر، پنیر، ماست، حبوبات، قند و شکر می شود.
هیئت وزیران در دولت چهاردهم با توجه به آئین نامه اجرایی که به استناد جز (۶) بند (الف) تبصره (۸) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به تصویب رسیده است، چندین شاخص را برای دهک بندی جدید و همچنین حذف یارانه افراد دهک های بالا اعلام کرده است. این شاخص ها را به طور کلی در ۶ بخش می توان دسته بندی کرد؛
۱. مجموع درآمد اعضای خانوار
۲. تراکنش های خرید ماهانه
۳. دارایی های ملکی
۴. خودرو های لوکس
۵. سفر های خارجی
۶. اقامت در خارج از کشور.
این ۶ شاخص به عنوان شاخص هایی که بر توانمندی مالی خانوار دلالت دارند، مدنظر قرار گرفته و احتمالاً یارانه نقدی خانوار هایی که یکی از این ۶ شاخص را داشته باشند، قطع خواهد شد. البته این فرایند به صورت تدریجی انجام می شود و احتمالاً افرادی که واجد تعداد بیشتری از این شاخص ها هستند، در اولویت خواهند بود. این شاخص ها جزئیاتی دارند که در ادامه به آنها پرداخته می شود.
۱- حذف یارانه براساس مجموع درآمد اعضای خانوار
در بخش اول، میزان مجموع درآمد اعضای خانواده مبنای دهک بندی و حذف یارانه است. بر این اساس، خانوار یک نفره اگر در سال ۱۴۰۳ سه برابر حداقل حقوق (جمعاً ۳۰ میلیون تومان) درآمد داشته باشد، در ردیف حذف یارانه قرار می گیرد. اگر بعد خانوار دو نفره باشد، مبنای حذف یارانه درآمدی معادل ۳.۷۵ برابر حداقل حقوق سال تعیین شده در بودجه سال ۱۴۰۳ (۳۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان) خواهد بود. در خانوار سه نفره، مجموع درآمد برای حذف یارانه ۴.۵ برابر حداقل حقوق در بودجه سال جاری که ۴۵ میلیون تومان برآورد شده است. در خانوار چهار نفره، ۵.۲۵ برابر حداقل حقوق در بودجه سال جاری که ۵۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان برآورد شده است. در خانوار پنج نفره، مبنای حذف یارانه، داشتن درآمدی معادل ۶ برابر حقوق در بودجه سال ۱۴۰۳ که ۶۰ میلیون تومان است.
۲- حذف یارانه براساس تراکنش های خرید ماهانه
برای خانوار یک نفره، اگر میانگین ماهانه خرید مجموع کارت های بانکی ۵۰ میلیون تومان باشد، فرد در ردیف حذف یارانه قرار می گیرد. در خانوار
دو نفره این مقدار ۶۰ میلیون و ۲۵۰ هزار تومان، در خانوار سه نفره ۷۵ میلیون تومان، در خانوار چهار نفره ۸۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و در خانوار پنج نفره این میزان ۱۰۰ میلیون تومان است.
۳- حذف یارانه براساس دارایی های ملکی
براساس مصوبه هیئت وزیران، خانوار هایی که ارزش مجموع املاک و مستغلات آنها (مانند باغ ویلا های مجلل) بیش از ۳۵ میلیارد تومان باشد، مشمول قطع یارانه خواهند شد.
۴- حذف یارانه براساس خودرو های لوکس
خانوار هایی که دارای یک یا چند خودروی سواری یا وانت دوکابین با مجموع ارزش ۳ میلیارد تومان باشند، از لیست دریافت یارانه خارج می شوند.
۵- حذف یارانه براساس سفر های خارجی
خانوار هایی که بیش از ۵ سفر خارجی در یک سال داشته باشند، دیگر مشمول دریافت یارانه نخواهند بود.
۶- حذف یارانه براساس اقامت در خارج از کشور
ایرانیان مقیم خارج از کشور، بر اساس اعلام وزارت امور خارجه، از لیست یارانه بگیران حذف خواهند شد.
نقشه استانی فقر
اینکه کدام استان ها به یارانه و کالابرگ دولتی مستحق ترند، موضوعی است که باید در برنامه های دولت و آزمون وسع دولت به طور جدی تر مدنظر برنامه ریزان و سیاستگذاران قرار گیرد. اکثر کشور های جهان، فقر را به عنوان کمبود یا نبود درآمد تعریف می کنند. با این حال، افراد فقیر تجربه خود از فقر را بسیار گسترده تر می دانند. فردی که فقیر است ممکن است به طور همزمان از چندین عامل محرومیت رنج ببرد. ازاین رو، تمرکز بر یک عامل به تنهایی، مانند درآمد، برای درک ماهیت واقعی فقر کافی نیست. در ایران مطالعه های متعددی در اندازه گیری فقر چندبعدی انجام شده است ولی بیشتر آنها از داده های طرح هزینه و درآمد خانوار که محاسبه نماگر های مرتبط با فقر چندبعدی را محدود می کند، استفاده کرده اند.
حمیدرضا نواب پور و پریا ترابی کهلان در مقاله ای با عنوان «مطالعه ای در فقر چندبعدی و سهم بعد ها در استان های ایران» می نویسند: «افراد فقیر می توانند انواع مختلفی از محرومیت را به طور همزمان تجربه کنند. به عنوان مثال، افراد ممکن است از وضعیت نامناسب سلامتی یا سوء تغذیه عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم یا برق کیفیت پایین شغل یا تحصیلات کم رنج ببرند.
این محرومیت های به هم پیوسته، همیشه نتیجه فقر مالی نیست. به طور کلی در حالی که بین کسانی که از فقر پولی رنج می برند و افرادی که از فقر چندبعدی رنج می برند، همپوشانی وجود دارد، اما این دو گروه به طور دقیق همسان نیستند. از این رو تمرکز بر یک عامل مانند درآمد به تنهایی برای درک ماهیت واقعی فقر کافی نیست بنابراین شاخص فقر چندبعدی سراسری (G-MPI) برای اولین بار توسط ابتکار توسعه انسانی و فقر آکسفورد (OPHI) با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) برای گنجاندن در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل در سال ۲۰۱۰ ایجاد شد تا معیار های سنتی فقر درآمدی را با در نظر گرفتن محرومیت در سلامت، تحصیلات و استاندارد های زندگی که یک فرد به طور همزمان با آن مواجه است، تکمیل کند. معیار های فقر چندبعدی با نشان دادن طیف وسیعی از محرومیت هایی که افراد فقیر تجربه می کنند آشکار می کنند که چه کسی و چگونه فقیر است. به همین دلیل است که آرمان های توسعه پایدار (SDG) با پیام «پایان بخشیدن به تمام گونه های فقر در همه جا» به صراحت اولین هدف خود را کاهش فقر چندبعدی می داند. علاوه بر این معیار های فقر چندبعدی را می توان تجزیه کرد تا سطح فقر در منطقه ها و زیرگروه های جمعیتی یک کشور را نشان دهد.
در این خصوص وزارت رفاه در گزارش سال ۱۳۹۹ خود با عنوان «گزارش پایش فقر سال ۱۳۹۹» براساس شاخص های ترکیبی، اقدام به رتبه بندی محروم ترین استان های کشور کرد. براساس این رتبه بندی، در همان سال ۱۳۹۹ استان سیستان و بلوچستان با ۶۲ درصد محرومیت در رتبه اول قرار داشت. این مقدار ۲ برابر نرخ ۳۱ درصدی افراد زیر خط فقر در کل کشور بوده است. استان خراسان شمالی با ۴۶ درصد دوم و استان هرمزگان با ۴۴ درصد سوم بود. کهگیلویه و بویراحمد با ۴۲ درصد در رتبه چهارم، گلستان با ۴۲ درصد در رتبه پنجم و لرستان با ۴۱ درصد در رتبه ششم قرار داشت. کردستان با ۴۰ درصد، خراسان رضوی با ۳۸ درصد، خراسان جنوبی با ۳۷ درصد، کرمان با ۳۷ درصد و کرمانشاه نیز با ۳۷ درصد در رتبه های بعدی قرار داشتند. در این رتبه بندی، یزد با ۱۶ درصد، تهران با ۱۷ درصد و سمنان و البرز نیز با ۱۹ درصد در رتبه های بعدی با کمترین نرخ فقر بوده اند.
