چشم بادامی ها، چشم آبی ها و همه ملیت هایی که برای مشاهده آثار فاخر ایران زمین پای در این سرزمین پر افتخار می گذارند هم سفیران فرهنگی ایران خواهند بود و البته موجب تقویت اقتصاد کشور از راه ارزآوری و اشتغالزایی.
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، درآمد ارزی کشورهای مختلف از محل گردشگری در سال ۲۰۱۳ حدود هزار و ۲۵۰ میلیارد دلار بود که سهم ایران از این میزان با وجود هزاران آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی حدود نیم درصد یعنی مبلغی حدود ۶.۵ میلیارد دلار بود. این در حالی است که ایران به لحاظ تنوع جاذبه دارای رتبه پنجم جهان است.
بر اساس بررسی های مجمع جهانی اقتصاد در باره وضعیت گردشگری در ۱۴۱ کشور دنیا، رتبه ایران در اولویت دهی به سفر و گردشگری ۱۳۰ است. به لحاظ جاذبه ها جزو ۱۰ کشور برتر و جزو ۵ کشور دنیا از لحاظ طبیعت و اکوتوریسم، در محیط کسب و کار ۱۱۹، در زیرساخت ها و خدمات دهی ۱۱۹، تاثیر قوانین بر سرمایه گذاری ۱۳۲، زمان لازم برای صدور مجوز ساخت ۱۳۳، سهولت دسترسی به نیروی کار متخصص ۱۳۲، اثر بخشی بازاریابی برای جذب گردشگری ۱۳۰ هستیم.
البته قرار است تا سال ۲۰۲۵، تعداد گردشگر ورودی به کشور به ۲۰ میلیون نفر و درآمد حاصل از آن به ۳۰ میلیارد دلار برسد اما این هدف چگونه محقق خواهد شد. بدون شک بخش مهمی از گردشگران برای زیارت اماکن متبرک وارد ایران می شوند که باید نسبت به نوسازی این اماکن و ایجاد تسهیلات لازم برای راحتی آنان انجام شوند.
با این حال اگر گردشگران سلامت و پزشکی و تا حدودی زیارتی را کنار بگذاریم، ورود گردشگران آثار تاریخی و طبیعی نیازمند زیرساخت هایی است که در زیر به آن اشاره می شود.
کمبود هتل و اقامتگاه های مناسب برای گردشگران
هم اکنون یک هزار و ۱۰۰ هتل در کشور در حال فعالیت است که از این تعداد ۶۵۰ هتل آپارتمان و ۱۳۰ هتل نیز چهار و پنج ستاره است. بر این تعداد قرار است حدود ۱۲۵ هتل چهار و پنج ستاره دیگر اضافه شود.
بر اساس افق ۱۴۰۴ ایران باید میزبان ۲۰ میلیون گردشگر باشد که این میزان گردشگر نیازمند حداقل ۴۰۰ هتل است که طی ۱۰ سال آینده باید ساخته شوند. این در حالی است که هم اکنون هر سال چهار تا پنج هتل ساخته می شود که نیازها را تامین نمی کند و باید یک عزم جدی برای حضور سرمایه گذاران در این بخش وجود داشته باشد.
بازاریابی و تبلیغات در سطح بین المللی
بازاریابی بین المللی و تبلیغات هدفمند در بازارهای جهانی از جمله پخش تیزرهای تلویزیونی در شبکه های معتبر جهانی می تواند در شناساندن جاذبه های گردشگری ایران و کاهش تبلیغات منفی علیه کشورمان بسیار موثر باشد. در همین زمینه شاید گفتنی باشد که تنها در خیابان شانزلیزه فرانسه ۴۰ کشور به جز ایران دفتر توریستی دارند. اگر به کشور همسایه ترکیه نیز نگاهی بکنیم متوجه می شویم که این کشور سال گذشته نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان فقط برای تبلیغ گردشگری در سطح بین المللی هزینه کرده است.
تقویت وضعیت ناوگان هوایی در مسیرهای بین المللی و داخلی
صنعت گردشگری در ایران، پس از برداشته شدن تحریم ها از صنعت هواپیمایی و ارتقای سطح کیفی پروازی رونق بیشتری خواهد گرفت و میل و اشتیاق گردشگران خارجی برای سفر به ایران هم برای استفاده از خطوط بین المللی و هم خطوط داخلی برای تردد در شهرهای توریستی ایران بیش از گذشته خواهد شد. در حال حاضر حدود ۲۵۰ فروند هواپیما در ناوگان هوایی کشور وجود دارد که متوسط سن هواپیماهای آن ۲۲ سال بوده و یک سوم هواپیماها نیز زمین گیر است.
در همین زمینه مسوولان سازمان هواپیمایی کشوری نیاز دو شرکت عمده هوایی ایران یعنی هما و آسمان را هر یک به ۱۰۰ فروند هواپیمای جدید اعلام کرده اند که می تواند در کنار افزایش پرواز شرکت های خارجی نقش عمده ای در افزایش ورود توریست ها به ایران داشته باشد. به گفته همین مسوولان در ۱۰ سال آینده به ۴۰۰ فروند هواپیمای جدید نیاز داریم تا با ورود آن ها، ۱۰۰ فروند هواپیمای فرسوده از این صنعت مهم و حساس خارج شوند.
تامین نیروی انسانی صنعت گردشگری
اگر قرار است ما طبق برنامه چشم انداز، ۲۰ میلیون نفر گردشگر داشته باشیم نیاز به ده ها هزار تحصیل کرده مسلط به زبان در بخش های راهنمایان تورها، نیروهای مستقر در فرودگاه ها، هتل ها، سالن های پذیرایی، مراکز تاریخی برای توضیحات لازم و اماکن دیگر داریم که باید دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای تربیت آن ها از مدت ها پیش برنامه ریزی کرده و مشغول آموزش این نیرو ها باشند.
عوامل و موارد بسیار دیگری در جذب گردشگر موثر است که شاید بتوان تسهیل صدور روادید برای گردشگران، اقدامات اساسی دولت برای جذب سرمایه گذار برای توسعه زیربناها، اهمیت دادن به نقش گفت و گوی تمدن ها در رونق گردشگری علمی، بهبود وضعیت جاده ای به ویژه در مناطق گردشگری کشور، بحث نقل و انتقال بین المللی پول، توجه به رشد گردشگری مذهبی، استفاده از تجارب دیگر کشورها در این زمینه، لزوم بازنگری در قوانین، مقررات و تسهیلات مرتبط با سرمایه گذاری خارجی در زمینه گردشگری و حضور ایران در نمایشگاه های بین المللی گردشگری اشاره کرد.
در همین راستا برپایی نهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته در تهران که قرار است از بیست و هفتم تا سی ام بهمن ماه پیش رو برگزار شود فرصت مناسبی برای تبادل نظر دست اندرکاران این صنعت مهم کشور از جمله سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان توسعه تجارت ایران و انجمن ها و تشکل های بخش خصوصی صنعت گردشگری برای اعتلای آن خواهد بود.
حسن فتحعلی – سردبیر گروه فرهنگی و هنری خبرگزاری ایرنا
