به گزارش «دنیای سفر» به نقل از روابط عمومی پایگاه میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد، مدیر میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فیروزآباد با اعلام این خبر گفت: نتایج فصل اول مستندنگاری و بررسی ژئوفیزیک در بخش مرکزی شهر «گور» در سال ۱۳۹۸ و متعاقبا تداوم این برنامه در چارچوب همکاری پایگاه میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس با اداره کل پایگاه های میراث جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، پژوهشگاه، دانشگاه بولونیا و دانشگاه شیراز در سه سال مطالعات سطح الارضی برای شناخت سازه های معماری واقع در دایره مرکزی شهر گور ادامه پیدا کرد و سازه های معماری موجود در محدوده ای به وسعت ۲ هکتار، پیرامون منار مرکزی این شهر مستندنگاری شد و کارکرد آن ها مورد مطالعه قرار گرفت.
علیرضا عسکری چاوردی افزود: بقایای چهار جرز سنگی معروف به «تخت نشین» به ابعاد ۲۶ در ۲۶ متر با ارتفاع حداقل ۸ متر و یک برج منارمانند به ارتفاع ۳۰ متر سال هاست در بخش مرکزی شهر گور نمایان است و بلوک های سنگی ویرانه های این آتشکده مهم در سطح محوطه به صورت پراکنده به جای مانده است.
او با بیان این که درک روابط معماری این سازه های پراکنده نیازمند شناسایی و مستندنگاری دقیق بود تا بتوان به تحلیلی جامع از ارتباط فضایی و مکانی سازه ها دست یافت اظهار کرد: خوشبختانه این کار با استفاده از روش مستندنگاری پهپاد با بُرد کوتاه و طراحی سازه ها انجام گرفت و نقشه های مختلف تهیه شد.
عسکری چاوردی ادامه داد: با مطالعه سبک شناسی سازه های معماری نمایان و درک روابط بین سازه ها در تطبیق با پلان فضاهای اصلی و الحاقات وابسته به آن و مقایسه با پلان بناهای مکشوفه مذهبی دوره ساسانی کارکرد سازه های معماری در بخش های الحاقی و مرتبط با دو بنای تخت نشین و منار مرکزی شهر گور روشن شد.
او بر اساس پلان حاصل از مستندنگاری سازه های معماری بخش مرکزی شهر، گفت: بنای تخت نشین و مجموعه ساختمان های پیرامونی آن روی یک صفه به ابعاد ۶۵ در ۸۰ متر در یک مجموعه بزرگ ساختمانی قرار داشته و عملکرد تمام واحدهای ساختمانی در این مجموعه به هم مرتبط بوده که این موضوع نشان دهنده کارکرد واحد مذهبی در مجموعه معماری بخش مرکزی شهر گور است.
این باستان شناس افزود: سازه های معماری مکشوفه در یک مجموعه وابسته و مرتبط با هم به عنوان آتشگاه، آدرویان، ایزیشگاه، اتاق هووما، تالارهای نیایش و نمازگاه، محل برگزاری جشن ها و گاهنبارها، چهارتاقی محل نیایش، محل تکریم آب و اجرای مناسک آیین های زرتشتی مکان یابی، شناسایی و تحلیل شده است.
شهر پدری ساسانیان سال ۱۴۰۱ کاوش می شود
به گفته مدیر میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد، این مجموعه بزرگ مذهبی در سده سوم میلادی بنیانگذاری شده، اما به نظر می رسد با عنوان شهر پدری ساسانی تا پایان دوره ساسانی مورد تکریم و قداست مذهبی قرار گرفته، به گونه ای که احتمالا با دفن پادشاهان ساسانی در این شهر همواره در آن دوره بر حرمت آن افزوده شده و در سده های اسلامی به شهر مزارات (شهر گور) معروف شده است.
او با بیان این که این شهر به احتمال محل دفن بسیاری از پادشاهان ساسانی در کنار مجموعه بزرگ مذهبی واقع در بخش مرکزی شهر گور بوده و به همین دلیل هم باروهای بزرگ شهر و تشریفات مذهبی شهر تا پایان دوره ساسانی برقرار بوده است، اظهار کرد: در حقیقت، سیستم های دفاعی و باروی بزرگ این شهر در قلب بخش مرکزی فارس نشان می دهد در ابتدا، شهر دوره ساسانی با کارکرد نظامی به صورت بارویی با پلان دایره بنا شده، اما این باروها در تمام دوره ثبیت و تامین امنیت بخش مرکزی ایران، فارس، همواره معمور بوده است، زیرا بزرگترین مجموعه مذهبی و به احتمال، آرامگاه بسیاری از پادشاهان ساسانی در موطن پدری آن ها در شهر گور قرار داشت.
عسکری چاوردی بیان کرد: در محدوده کاوش های باستان شناسی در سال های گذشته چندین تابوت سفالی در این بخش شناسایی شد که نشان می دهد کارکرد این تابوت های سفالی در اتاق هایی منقوش با کف موزاییک می تواند به شاهزادگان ساسانی تعلق داشته باشد.
عسکری چاوردی گفت: تاکنون شهر گور را به عنوان شهری می شناختند که سازه های معماری دایره مرکزی آن بخش حکومتی و اداری شهر بوده، در حالی این شناخت به صورت فرضیه باقی ماند که مطالعات “دیتریش هوف” نشان داده بود کاخ اردشیر بابکان با زیرساخت ۵۰۰۰ مترمربع واحدی سیاسی اداری و به عنوان کاخ دارای کارکرد سیاسی و هم اداری بوده است.
او افزود: به این ترتیب از شش ایوان بزرگ کاخ اردشیر برای پذیرایی و برگزاری جلسات سیاسی، اجتماعی و از سه تالار بزرگ مربع شکل گنبددار در پشت ایوان مرکزی بنا برای امور روزانه اداری مملکت و ملاقات های رسمی پادشاه استفاده می شد.
مدیر میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس در فیروزآباد گفت: برنامه سامان دهی و کاوش این مجموعه بزرگ مذهبی کشور با همکاری اداره کل پایگاه های میراث جهانی معاونت میراث فرهنگی کشور، اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس، دفتر مطالعات میراث فرهنگی موسسه ایزمئو ایتالیا در دانشگاه شیراز و دانشگاه بولونیای ایتالیا با مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ به صورت رسمی طی یک برنامه پنج ساله آغاز خواهد شد.
شهر گور که باستان شناسان آن را شهر پدری ساسانی معرفی کرده اند، اردشیرخوره نام داشته که محل باستانی در شهرستان فیروزآباد بوده است. این شهر اوایل قرن سوم میلادی به دست اردشیر بابکان بنیاد شد. طرح و الگوی شهر دایره ای شکل است که در بررسی های گذشته معلوم شده بود چهار دروازه اصلی داشته و بناهای حکومتی و محل اقامت درباریان در آن واقع شده بود. شهر باستانی گور هم اکنون متروک است و در سال هایی نیز مورد تعرض جاده سازان و همچنین عشایر و روستانشینان نزدیک آن با ساخت گورستان قرار گرفته بود.
بنا بر گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس، هشت سایت باستانی است که در سه منطقه باستانیِ فیروزآباد، بیشاپور، سروستان در جنوب غربی استان فارس واقع شده اند. این سازه ها، کاخ ها و شهرها شامل قلعه دختر، سنگ نگاره پادشاهی اردشیر بابکان، سنگ نگاره پیروزی اردشیر بر اردوان، اردشیر خوره (شهر گور)، کاخ اردشیر بابکان، شهر بیشاپور، پیکره شاپور یکم (غار شاپور) و کاخ ساسانی سروستان به اوایل و اواخر دوره شاهنشاهی ساسانی که از ۲۲۴ تا ۶۵۸ بعد از میلاد در سراسر این منطقه گسترش یافت، مربوط می شوند. این آثار یکی از چهار اثری هستند که در جلسه ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ کمیته میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدند تا تعداد آثار ایرانی ثبت شده در میان میراث جهانی یونسکو به عدد ۲۳ و آثار استان فارس به عدد ۵ برسد.
