به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این کتاب نخستین کتابچه از مجموعه خاطرات روزانه ناصرالدین شاه قاجار، مربوط به سال های پایانی حیات وی، موجود در مخزن اسناد خطی کاخ موزه گلستان است.
در مقدمه این کتاب که توسط مجید عبدامین و نسرین خلیلی تصحیح و ویرایش شده آمده است؛ در عرصه تاریخ ایران ناصرالدین شاه قاجار را یکی از سلاطین پرنویس و اهل فضل و ادب بر می شمارند. آنچه مسلم است تعداد زیادی از دست نوشته ها و مکتوبات او در آرشیوهای عمومی و خصوصی وجود داشته که به دست پژوهش سپرده شده و پس از استنساخ به طبع رسیده اند. اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که تعداد زیادی از این دست نویس ها نیز در کنج مراکز آرشیوی وجود دارند که پژوهشی بر روی آنها صورت نگرفته و لازم است تا این اسناد نیز مورد واکاوی قرار گرفته و برای استفاده محققین و پویش گران عرصه تاریخ و فرهنگ ایران زمین به عرضه عمومی گذارده شود.
سیدمحمد بهشتی رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در پیشگفتار این کتاب آورده است؛ وقتی قرار شد بر کتابی که در دست دارید گشایش نامه ای بنویسم، با تورقی اندک در صفحات آن به فکر فرو رفتم. این سوال برایم پیش آمد که ناصرالدین شاه این یادداشت ها را برای چه کسی نوشته است؟ آیا آدم ها این قبیل گزارشات و روزنامه خاطرات را که از سر حوصله و به دقت نوشته می شود و قرار نیست به نظر دیگری برسد، تنها برای ارضای دل خود می نگارند؟ یا نه.
قصد دارند هویتی مقبول از خویشتن برای نادیدگان ترسیم کنند؟ یا تنها مقصودشان ثبت دیده ها و شنیده های خود در محضر آیندگان است و برای شهادت واقعیتی که ممکن است مغفول بماند آن را بر جای می گذارند؟ هر کدام از تعابیر مذکور را که پاسخ بدانیم، با یک حقیقت روبرو هستیم: نویسنده خاطرات، در شرح روزمرگی خود به دنبال گفتن چیزی است که اراده کرده بگوید. در عین حال از گفتن چیزهایی به اراده خود پرهیز می کند تا بتوان مقصودی که از نگارش داشته را جامه عمل بپوشاند.
ناصرالدین شاه نیز در روزنوشته های خود عامدا از گزارش برخی موارد خودداری و به جای آن بر بعضی موضوعات تمرکز کرده است؛ مثل اینکه بخش مهمی از یادداشت هایش را به تشریح گردش ها و شکارها پرداخته، اما با پرده پوشی خاصی از بیان مسائل حول حکومت و سلطنت خودداری می ورزد.
کتاب “روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه” توصیف دفترچه خاطرات روزانه ناصرالدین شاه قاجار مربوط به بازه زمانی ربیع الاول ۱۳۰۸ تا ربیع الثانی ۱۳۰۹ ه.ق و نوامبر ۱۸۹۱ الی سپتامبر ۱۸۹۲ میلادی مقارن با آبان ۱۲۷۰ لغایت شهریور ۱۲۷۱ ه.ش است.
در شروع این کتاب آمده است: در سفر فرنگستان ثالث، سه کتابچه دست گرفته، روزنامه نوشتم، کتابچه آخری را از خروج از بوداپست مجارستان دست گرفتم تا به طهران رسیدیم و بعد نوشتم تا سنه ۱۳۰۸ بارس ئیل، اواسط میزان که از شهرستانک برگشتیم به سلطنت آباد و از آنجا رفتیم شکار ورجین به حیدرآباد (با حرم) و شش شب مانده از آنجا برای ۲۰ صفر (اربعین) یک سر رفت برای شهر؛ یک شب عشرت آباد مانده، ۱۸ صفر وارد شهر شدیم …
