به گزارش «دنیای سفر» بر اساس اعلام اتاق بازرگانی طی سال ۱۳۹۷، ۸میلیون توریست خارجی به ایران سفر کردند که از این طریق مبلغی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان به چرخه اقتصادی کشور وارد شد، اما پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم ها از جمله تحریم های بانکی علیه ایران و پس از آن شیوع کرونا ورود این درآمد به کشور دچار “کاهش و چالش” شد و به صنعت گردشگری کشور صدمات جبران ناپذیری وارد کرد.
اما ایران که هفتمین کشور پرجاذبه دنیا و دارای ۴ فصل به شمار می رود چطور می تواند پتانسیل های گردشگری را فعال و پویا نگه دارد، در عین حال تحریم ها چه تاثیری در این زمینه دارند و چطور می توان از نقش سیاست خارجه در توسعه گردشگری سخن گفت.
در همین رابطه پرهام پوررمضان، پژوهشگر حوزه اقتصاد بین الملل در گفت و گو با ایسنا درخصوص اهمیت و مولفه های دیپلماسی گردشگری اظهار کرد: ما چند نوع دیپلماسی معین و مشخص داریم که حد و حدود و مرزهای آن ها مشخص بوده، مثل دیپلماسی سیاسی، امنیتی و فرهنگی که موضوعات این دیپلماسی ها مشخص است. اما یک سری از دیپلماسی ها هستند که شما می توانید در راستای هر یک از دیپلماسی های رسمی که انجام می دهید از این نوع دیپلماسی ها هم استفاده کنید، مثل دیپلماسی ورزشی، گردشگری و دیپلماسی غذا که آن ها را اخیرا در دیپلماسی فرهنگی نیز طبقه بندی می کنند.
وی در پاسخ به این سوال که رابطه بین دیپلماسی و گردشگری و یا در بیان کلان تر ارتباط بین روابط بین الملل و گردشگری چگونه رقم می خورد و این دو چطور بر یکدیگر تاثیر می گذارند، گفت: روابط بین الملل یک فضای بالادستی است و گردشگری یک فضای پایین دستی، گردشگری می تواند با استفاده از دیپلماسی، خودش را در جای جای جهان و کشورهای دیگر به عرصه بیاورد.
این کارشناس روابط بین الملل ادامه داد: مثلا ببینید در سفر اخیری که آقای رئیسی به قطر داشته اند و با توجه به برگزاری جام جهانی فوتبال در این کشور، در ایران هم بخشی از ظرفیت های گردشگری در همین راستا در حال فعال شدن است، مثلاً جزیره کیش را به عنوان یکی از مقاصد مهم برای اقامت گردشگران جام جهانی درنظرگرفته اند. حالا این مسئله چه در دولت قبل و چه در دولت کنونی با ابزار دیپلماسی حاصل شده است.
پوررمضان در پاسخ به این سوال که در کشور ما به مقوله دیپلماسی گردشگری تا چه اندازه ارج نهاده می شود و چه چشم اندازها و گام هایی برای تحقق و رونق بخشیدن به آن برداشته شده؟ گفت: ظرفیت های گردشگری در کشور ما از منظر فرهنگ، آثار طبیعی، آثار باستانی و … به خوبی وجود دارد اما آیا فقط برای توسعه گردشگری به همین ها نیاز است؟
وی با تاکید بر اینکه توسعه گردشگری نیازمند زیر ساخت است، بیان کرد: چیزی که ما در عرصه گردشگری با آن مشکل داریم همین مسئله است. این زیرساخت شامل موضوعات متعددی است، از جمله اینترنت، امکانات اقامتی و رفاهی، فرهنگ میزبانی، تور لیدرها و … اما این شاخص ها را چطور می توانیم ارتقاء دهیم؟ اینجا است که بحث دیپلماسی اقتصادی گردشگری مطرح می شود.
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه اگر ما یک سیاست خارجی توسعه گرای درستی را انتخاب کنیم می توانیم کشورهای مختلف، به خصوص کشورهای همسایه را در راستای سرمایه گذاری در کشور ترغیب کنیم، ادامه داد: اگر ما همانند دهه ۸۰ رابطه سیاسی درستی با امارات داشته باشیم، می توانیم از ظرفیت سرمایه گذاری آن ها استفاده کنیم. البته در این راستا باید به تاثیرگذاری تحریم های ظالمانه آمریکا هم اشاره ای کرد، اما این مسئله نمی تواند مانع همکاری های منطقه ای جمهوری اسلامی شود به شرطی که ایران بتواند از این ظرفیت درست استفاده کرده و زیرساخت های گردشگری اش را تقویت کند.
پوررمضان با تاکید بر اینکه وضعیت ما قطعا در زمینه گردشگری روبه رشد خواهد بود، تصریح کرد: جامعه جهانی اکنون در گذار نظم نوین بین المللی است، زمانی که نظم نوین بین المللی تغییر می کند ایالات متحده دچار افول قدرت می شود و دیگر کشورها مخصوصاً کشورهای بلوک شرق می توانند بازیگران گردشگری اصلی ایران باشند. وقتی این اتفاق رخ دهد به دلیل قرابت فرهنگی که در ایران با این کشورها وجود دارد قطعا گردشگری هم تقویت می شود.
وی تاکید کرد: برای تقویت زیرساخت های گردشگری ابتدا باید برنامه های توسعه را برمبنای تقویت گردشگری تنظیم کنیم. با نگاهی به برنامه های توسعه کشور می بینید که گردشگری در این برنامه ها نقش بسزایی ندارد. شما اگر می خواهید ظرفیت ها توسعه پیدا کند باید نقش گردشگری را نیز در برنامه های توسعه تقویت کنید.
این کارشناس روابط بین الملل در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ۳ مانع موجود در مسیر توسعه گردشگری در ایران، افزود: دسته اول موانع موجود در سیاست خارجی ماست، این موانع خود را در قالب قرار نگرفتن ایران در بحث های جهانی شدن نشان می دهد. یعنی ایران تکلیف خود را هنوز با مقوله جهانی شدن مشخص نکرده است.
پوررمضان دسته دوم موانع موجود در مسیر توسعه گردشگری ایران را همکاری های منطقه ای دانست و عنوان کرد: ایران به دلیل اینکه روابط سیاسی خوبی با عربستان سعودی در دهه اخیر نداشته با چالش هایی مواجه بوده که چالش ها در موضوع ورود گردشگر به کشور تاثیر بسزایی داشته است و امیدواریم با توسعه و بهبود روابط میان دو کشور شاهد تاثیرات پررنگ آن در حوزه گردشگری و ورود گردشگر به کشور باشیم.
وی در مورد شهرهایی مانند مشهد و قم، بیان کرد: شاید ما بتونیم این طور برآورد کنیم که در یک سری از شهرهای زیارتی مانند مشهد و قم زائر خارجی یا توریست زیارتی داریم، اما دیپلماسی گردشگری یک مجموعه کلی است که توریست زیارتی شامل بخشی از آن می شود.
این کارشناس روابط بین الملل با اشاره به اینکه دسته سوم موانع موجود در مسیر توسعه گردشگری ایران مسائل مربوط به سیاست داخلی است، ادامه داد: این موضوع به این باز می گردد که آیا ما می خواهیم در اقتصادمان بحث گردشگری نقشی داشته باشد یا خیر. این ها هنوز پرسش هایی است که پاسخ دقیق و جامعی به آن داده نشده است. در خصوص تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر داشتن اقتصاد بدون نفت، آیا ما می توانیم توریسم و گردشگری را جایگزین نفت کنیم؟ اینها همه پرسش هایی است که سیاست گذاران ما به آن پاسخ دهند.
این پژوهشگر حوزه اقتصاد بین الملل در پاسخ به این سوال که توسعه گردشگری در ایران تا چه میزان مؤلفه ها و شاخص های اقتصادی کشور را می تواند تحت تاثیر قرار دهد؟ گفت: برای دیپلماسی اقتصادی مؤثر یکی از فاکتورهای خیلی مهم این است که یک سیستم حکمرانی اقتصادی درست بر یک کشور حاکم باشد. حال میزان توریست و گردشگری که وارد کشور می شود، می تواند بر اعداد و ارقام مربوط به توسعه درآمدها، اشتغال و تولید منجر شود؛ بنابراین این امکان برای ما فراهم است تا با اقتصاد گردشگری تا حدودی تورم را نیز کنترل کنیم.
پوررمضان در خصوص تاثیر فشارهای بین المللی از جمله تحریم ها بر حوزه گردشگری ایران، گفت: هر چقدر ما با جهان ارتباطات قوی تری داشته باشیم قطعا این موضوع بر مسئله گردشگری تاثیر خود را خواهد گذاشت. اما بحثی که وجود دارد این است که میزان تاثیرگذاری آن چقدر است؟ مثلا زمانی کهFATF را رعایت نکنیم چه مقدار بر اقتصاد ما تاثیر گذار است، این موارد بحث های کلانی است که نمی شود آن را با اعداد و ارقام پاسخ داد. مسلما شفافیت سیستم بانکی تاثیرگذاری بسیار زیادی در مراودات اقتصادی ما دارد، در زمینه گردشگری وقتی شما تحریم هستید یک شرکت توریستی اروپایی نمی تواند به طور مستقیم پولش را به یک بانک ایرانی واریز کند و این پول به واسطه سیستم دلالی یا راه های دیگر به ایران خواهد رسید.
وی با اشاره به اینکه افق گردشگری در ایران را روشن می بینم، ادامه داد: به دلایلی از جمله گذار از یک نظم نوین جهانی و رفتن به سمت بلوک شرق می توان چنین افقی را برای ایران ترسیم کرد. دلیل دیگر هم این است که من فکر می کنم در دهه های پیش رو غرب به نتایج واقع گرایانه تری نسبت به جامعه ایران می رسد و قطعا نمی تواند سیاست های فشار حداکثری خود را ادامه دهد و این به مسئله دیپلماسی اقتصادی ما کمک شایانی خواهد کرد.
