روستای کنگ در ۱۹ کیلومتری غرب طرقبه و ۲۹ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد. قدمت کنگ که به ماسوله خراسان معروف است، به پیش از اسلام باز می گردد. این روستا با معماری پلکانی خود، عنوان ماسوله خراسان را گرفته است و قابلیت تبدیل به یک روستای گردشگرپذیر را دارد.
اما همواره مشکلاتی مانع از ورود و ماندگاری گردشگر به کنگ شده است که بخشی از مشکلات باعث بی رغبتی مردم کنگ نسبت به ورود گردشگر به روستایشان شده است و مردم آن ترجیح دادند اصلا به روستایشان نیایند چه برسد به اینکه از مزایا و مواهب حضور گردشگر برخوردار شوند.
یک پژوهش در این روستا نشان داد که آسیب های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی وسیعی زندگی مردم کنگ و محیط زیست منطقه را متاثر کرده است و سبب شده تا مردم کنگ در ارتباط با گردشگری موضعی دوگانه داشته باشند؛ از یک سو می خواهند ارزش های فرهنگی و محیط طبیعی خود را حفظ کنند و از سوی دیگر نیز از منافع ورود گردشگر استقبال می کنند.
مردم کنگ بر هویت طایفه ای، ملی، دینی و ارزش های بومی خود تعصب دارند و نسبت به وضعیت پوشش گردشگران و بی توجهی برخی از گردشگران به مسایل دینی حساس اند و رفتار برخی از آنان را مغایر با ارزش های اهالی می دانند و دلیل آسیب فیزیکی به باغات و حتی افزایش کج روی در این روستا می دانند. از طرفی عده ای از مردم این روستا خواستار کنترل، حمایت و نظارت رسمی و قانونی بیشتری هستند؛ عده ای نیز رونق گردشگری در این روستا را به توسعه زیرساخت ها و ایجاد امکانات رفاهی و بهداشتی می دانند.
در این رابطه حسین زارع صفت، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان، اظهار کرد: حدود ۱۷ روستا به عنوان مقصد گردشگری روستایی شناسایی و تعریف شدند؛ البته ۳۳ روستا در استان این ظرفیت را دارا هستند تا بخش خصوصی و تورگردان ها، گروه های گردشگری را به این مناطق ببرند و برنامه ریزی از سوی روستاییان نیز به عمل آید.
وی با اشاره به اینکه استان خراسان رضوی دارای ظرفیت های فراوان گردشگری است، خاطرنشان کرد: از جمله اقدامات برنامه ریزی شده بوم اقامتی در کنار بوم گردی است که خانه های روستایی می تواند اقامتگاه گردشگران شود و به مسافران خدمات اقامتی ارائه دهند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان درباره ظرفیت های روستای کنگ در جذب گردشگر تصریح کرد: این روستا در استان خراسان رضوی ساختار، ابنیه و پیشینه تاریخی به منظور جذب گردشگر را دارد اما همه این ها ظرفیت کامل برای جذب گردشگر نیست؛ فرهنگ پذیرش گردشگر از همه چیز مهم تر است. ساختمان، تاریخ، جاده و امکانات بهداشتی مهم است، اما مهم تر از آن نحوه مواجه مردم محلی با گردشگران است که آیا گردشگر را می پذیرد و او را به عنوان یک فرصت تلقی می کند یا اینکه او را نمی پذیرد و تهدید می شمارد.
زارع صفت گفت: ما کنگ را به عنوان مقصد گردشگری تعریف کردیم، اما می توانید از آژانس های مسافرتی سئوال کنید که در روزهای تعطیل چه اتفاقی در این روستا می افتد؛ معتقدم زیرساخت های گردشگری، خدمات و تسهیلات توسط بخش خصوصی باید ایجاد شود و بخش دولتی نیز در صورت لزوم به ایجاد امکانات بهداشتی بپردازد، اما خبرنگاران نباید جزئی نگر شوند و تمام مشکلات یک روستا را به یک مورد خلاصه کنند.
وی عنوان کرد: توسعه فرهنگ گردشگری امری است که قبل از هر چیز باید توسط مردم آن منطقه صورت بگیرد؛ البته مسئولان، تریبون داران و رسانه ها باید به توسعه آن کمک کنند، اما مردم محلی بیش ترین کمک را می توانند بکنند. شاید تعبیر خوبی نباشد کسی که خواب هست را می توان بیدار کرد، اما کسی که خود را به خواب زده را نمی توان بیدار کرد؛ تشنگی باید در بین خود مردم ایجاد شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی تاکید کرد: سازمان میراث فرهنگی آمادگی دارد که در روستاهای گردشگرپذیر برای خانه های شخصی که تمایل دارند منازل شان را به اقامتگاه گرشگری تبدیل کنند مجوز لازم را صادر کند.
وی یادآور شد: گردشگران نیز در روستاها نباید خودشان را یکه تاز میدان ببینند؛ همه کالاهای مصرفی خود را از شهر تهیه کنند و تنها در روستاها به تولید زباله بپردازند، رابطه گردشگر با جامعه میزبان یک رابطه متقابل است.
مژگان ثابت تیموری، عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد، اظهار کرد: رونق گردشگری بر فضای روستا، وضعیت مهاجرت، درآمد روستائیان و پایداری زندگی روستایی کاملا اثرگذار است. نمونه این امر روستاهایی اند که در دل کویر دچار کمبود آب هستند و با مهاجرت ساکنان خود مواجه شدند، اما به محض اینکه پای توریست به این روستاها باز شد با پیشرفت و توسعه مواجه شدند.
وی درباره روستای کنگ که در انتهای طرقبه و شاندیز واقع شده است، خاطرنشان کرد: معمولا عده ای از افراد که به دنبال جایی دنج و بکر هستند که اغلب نیز طبیعت گردند به کنگ سفر می کنند، معمولا مردم عادی کمتر برنامه ریزی می کنند که برای طبیعت گردی به کنگ بروند، مگر اینکه آشنا و یا دوستانی را در آنجا داشته باشند.
عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه گردشگران معمولا طیف مثبتی از جامعه هستند که اگر دستورالعمل لازم به آنان داده شود بسیاری از مسائل و مشکلات حل و فصل می شود افزود: دهیاران از طریق ارتباط با بخشداران و شوراهای روستا می توانند درباره توسعه گردشگری و منافع حضور گردشگران تبلیغ کنند و با ارائه اطلاعاتی به گردشگران مشکلات را رفع و رجوع کنند.
تیموری خاطرنشان کرد: این ارتباط تنها می تواند از طریق آموزش شوراها و بخشدارای های روستاهای گردشگرپذیر برقرار شود، البته تخریب هایی نیز از سوی گردشگران در سال های اخیر صورت گرفته است که نمی توان منکر آن شد، حتی اگر یک شهروند معمولی چندین بار پارکینگ منزلش توسط گردشگران اشغال و باعث بی نظمی در کارهای او شوند؛ مطمئنا اجازه نخواهد داد که گردشگر به حریمش وارد شود لذا این تقابل روستائیان با گردشگران تخریب کننده امری طبیعی است.
وی با بیان اینکه گردشگران از وجود این قانون استقبال خواهند کرد افزود: اگر قانونی در زمینه حضور گردشگر تدوین شود می تواند به حضور و توسعه صنعت توریسم در روستاها کمک کنند زیرا وجود قانون به گردشگران احساس امنیت بیشتری می دهد و احساس می کنند که در محیطی قرار گرفتند که با مدیریت و برنامه ریزی اداره می شود.
ثابت تیموری گفت: مردم کنگ از مزایا و منافع حضور گردشگر درک دارند، اما آنقدر که باید و شاید و در سایر استان ها از مواهب حضور آنان بهره مند می شوند، نیست؛ همچنین باید به ویژگی های افراد در مناطق مختلف کشور نیز اشاره کرد، معمولا خراسانی ها دارای حریم خاصی هستند که کمتر اجازه می دهند که افراد بیگانه به حریم آنان وارد شوند، اما اگر موانع و سطح حضور گردشگران برای میزبانان مشخص شود قطعا با استقبال مواجه می شود.
وی افزود: با هماهنگی با دهیاران و برنامه ریزی و ایجاد اعتماد متقابل می توان به توسعه گردشگری در روستای کنگ کمک کرد.
