استان اصفهان با بیش ترین بناهای ثبت ملی و جهانی در ایران همچنین بیشترین صنایع دستی ثبتی در جهان منحصربه فرد است. استانی که پاشنه درب گردشگری کشور روی آن می چرخد و در رأس مثلث گردشگری ایران جای دارد. این استان از نظر شرایط میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شرایط ویژه ای دارد و یکی از اصلی ترین برندهای ایران در سطح جهانی محسوب می شود.
اما در روی دیگر سکه، تمام این افتخارات و تعدد آثار تاریخی و هنری صنایع دستی و محورهای گردشگری خود باعث ایجاد بحران های بزرگی شده است. همه گیری ویروس کرونا کمر گردشگری و فعالان آن را شکسته، تحریم ها و روند کند صادرات ده ها هزار هنرمند صنایع دستی اصفهان را به زانو درآورده و انبوهی از تخریب ها و پروژه های مرمتی بر زمین مانده و ناتمام امان بناهای تاریخی را بریده است.
این شرایط در سال های گذشته اصفهان را به سمت یک بحران پیش برده و حجم زیادی از کارهای انجام نشده بر دوش مدیران حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این استان مانده است. شاید به همین دلیل بود که فعالان و علاقه مندان به میراث فرهنگی و گردشگری استان در انتخاب مدیرکل جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان حساسیت بسیاری به خرج دادند.
حساسیتی که نمایندگان مجلس، مدیران عالی وزارت میراث فرهنگی و مدیران عالی استان اصفهان هم کشیده شد و در نهایت «علیرضا ایزدی» در هفتم دی ماه سال جاری بر صندلی مدیرکلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان تکیه زد تا این اداره پس از گذشت حدود شش ماه از فوت مرحوم فریدون الهیاری صاحب مدیرکل شود.
مدیرکل جدید اصفهان، همدانی است و با کوله باری تجربه به این استان آمده است، او علاوه بر مدیرکلی حکم مشاور وزیر نیز دارد تا با اختیارات بیشتری به وضعیت اصفهان رسیدگی کند. خبرنگار مهر گفت و گویی با علیرضا ایزدی داشته که شرح آن در ادامه آمده است:
شرایط اصفهان در حوزه های سه گانه مسئولیت خود را چگونه ارزیابی کردید؟
شرایط اصفهان شرایط خوبی است، اما باید تغییر نگاه داشته و رویه مناسبی را برای این سه حوزه تعریف کرد. در حوزه سرمایه گذاری نیاز به تغییرات جدی وجود دارد و باید جواب گو سلایق مختلف بود. همچنین در حوزه معرفی و بازاریابی مقاصد در اصفهان و به ویژه شهرستان ها باید کار جدی صورت گیرد و معرفی مقاصد جدید در دستور کار باشد.
در حوزه میراث باید نگاه تخصصی را حاکم کرد و از برداشت سلیقه ای دست برداشت و واقعیت ها را دید. در حوزه صنایع دستی در بخش بازاریابی خوب عمل نشده و باید تغییر نگاه و تلاش بهتری صورت گیرد. تعاملات با دستگاه های مختلف باید افزایش یابد و برای مثال نمایشگاه بین المللی اصفهان یک ظرفیت ویژه است و مسئولان آن نیز راغب به همکاری هستند. به طور کلی در حوزه تعامل با دستگاه ها دچار مشکل هستیم.
تا کنون برای شکل دهی این تعامل چه فعالیت هایی صورت گرفته؟
در چند هفته ای که مسئولیت مدیرکلی اداره کل میراث فرهنگی را بر عهده گرفتم، چندین جلسه با بخش های مختلف شهرداری داشتیم و در نهایت منتج به آغاز کار ثبت محور تاریخی فرهنگی اصفهان شد. این کار باید حداقل ۲۰ سال پیش صورت می گرفت. این ثبت نگاه تخصصی را حاکم و برندسازی می کند. در شهرداری رغبت برای انجام این کار وجود دارد و با همکاری مجموعه وزارتخانه روند ثبت این محور افزایش پیدا می کند. این موضوعات نیازمند تعامل و حاکمیت نگاه تخصصی به موضوعات است.
این محور دقیقاً شامل چه نقاطی می شود؟
این محور شامل بخش هایی از جلفا تا مسجد جامع عتیق است، این محور با داشته های فراوان از بافت های تاریخی که پیش تر ثبت شده اند، قوی تر بوده و می تواند یک مقصد بسیار خوب برای گردشگران باشد. ثبت این محور تاریخی هم زمان با ثبت جهانی میدان نقش جهان مطرح شد، اما بعدها رها شد و به سرانجامی نرسید.
در دوره های گذشته دستگاه های مختلف از جمله دانشگاه ها، شهرداری و اتاق بازرگانی به شکل مستقل به حوزه گردشگری و صنایع دستی ورود کرده و فعالیت هایی انجام می دادند؛ برنامه ای برای جمع کردن این بخش های زیر یک سقف دارید؟
در تمام نشست ها تاکید کردم که همه دستگاه ها باید واحد و به یک سمت و سو عمل کنند. عملکرد جزیره ای که بعضاً در برخی بخش های حاکم بود به هیچ وجه نگاه توسعه گرا و توسعه محور نیست. ما دنبال منیت نیستیم، بلکه به دنبال کار دسته جمعی و ایجاد ریسمانی برای همه هستیم. باید هم نظر و متفق القول عمل کرد.
به عنوان مثال در خلق برند گردشگری استان در دانشگاه، اتاق بازرگانی و اداره میراث فرهنگی کارهایی انجام شده، در صورتی که این فرصت سوزی ها معنا ندارد. اتاق بازرگانی ۵۰۰ میلیون برای این برند هزینه کرده و ما هم به هر نتیجه ای تخصصی برسند قبول داریم. در نگاه توسعه مدیریتی به هیچ وجه دنبال عملکرد جزیره ای نیستیم و اعتقادی به آن ندارم.
تمام مجموعه ها و ارگان های فعال در بخش های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در کنار هم قرار بگیرند و با یک تقسیم کار هم راستا و همسو عمل کرد. ما آمادگی این را داریم که با محوریت توسعه پایدار استان و شهرستان اصفهان اقداماتی که انجام دهیم که همه دستگاه ها تأثیرگذار باشند. هدف ما رسیدن به آن توسعه است، در این راه مشکلات و معضلاتی وجود دارد که به خوبی همه بر آن واقف هستند.
راه مان را باید مشخص کنیم و در ابتدا باید از عملکرد جزیره ای فاصله گرفت و هدف جدیدی را مشخص و در آن راستا عمل کرد. مدیریت عالی استان و مجموعه هایی از جمله شهرداری نگاه وحدت آفرین دارند و این موضوع می تواند ما را پیش ببرد و اتفاقات خوبی را رقم بزند.
یکی از داغ ترین و مهم ترین موضوعات میراثی اصفهان در دو سال گذشته مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله بوده؛ به تازگی مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان گفته بود که پیمان کاری برای انجام این پروژه مشخص نشده و نمی داند که چه کسی را برای کار بیاورد.
مسجد شیخ لطف الله اولویت درجه یک مرمتی ما است، از مجموعه میدان نقش جهان به راحتی نمی گذریم. باید نگاه تخصصی را بر روند انجام این کار حاکم کنیم، کارهای برنامه ریزی، آسیب شناسی و غیره درباره موضوع مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله انجام شده و در اولین فرصت انتخاب پیمانکار صورت می گیرد.
پیمان کار باید اهل فن باشد تا دچار ریسک آزمون و خطایی نشویم، بنایی مانند مسجد شیخ لطف الله بنایی نیست که امکان آزمون و خطا به ما بدهد. باید در مسیر قانونی و منطقی بهترین پیمانکار را برای مرمت این بنا انتخاب کنیم.
