در دنیای امروز دارو از ملزومات زندگی شده است، آنچنان که دیگر بسیاری از افراد نمی توانند زندگی در خانه ای را که در آن حداقل چند نوع داروی اولیه وجود ندارد، تصور کنند. به موازات این حضور تاثیرگذار دارو در زندگی شهروندان، مساله سوء مصرف دارو، عوارض داروهای شیمیایی، مسمومیت و حتی مرگ بر اثر استفاده از دارو نیز مطرح شده است. ایرانیان به سوء مصرف دارو متهم هستند.
اینجاست که تبلیغات گسترده ای درباره عوارض داروهای شیمیایی انجام شده و در بسیاری مواردی شهروندان به مصرف گیاهان دارویی تشویق شده اند، غافل از آنکه دارو های گیاهی هم می توانند اعتیادآور و کشنده باشند.
روز گذشته رئیس گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی از فوت ۷۳۲ نفر با مسمومیت دارویی در سال گذشته خبر داد و گفت: مردم درباره داروهای گیاهی اطلاعات کافی ندارند، در حالی که برخی گیاهان اعتیاد آورند. محمدرضا قدیرزاده در نشست خبری داروهای عطاری و لاغری با اشاره به تبلیغ داروهای تقلبی از سوی عطاری ها و ماهواره ها افزود: تبلیغ کنندگان و شرکت های سازنده این داروها مدعی هستند که داروهایشان صد درصد گیاهی، بدون ماده شیمیایی و دارای تائیدیه آمریکا یا اروپا است. همچنین مدعی هستند که دوره درمان با این داروها بسیار کوتاه مدت است. او درباره داروهای گیاهی ترک اعتیاد تاکید کرد: درباره این داروها تبلیغات منفی وجود دارد و سازندگان آن معتقدند که ظرف مدت یک ماه اعتیاد قابل ترک است که این ادعا در کنار ادعاهای ذکر شده، همگی رد می شود.
رئیس گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با اشاره به اعتیاد آور بودن این داروها گفت: داروهای گیاهی که از سوی ماهواره ها تبلیغ و یا در عطاری ها به فروش می رسد، در چند دسته از جمله داروهای ترک اعتیاد، لاغری، چاق کننده و همچنین داروهایی به عنوان افزایش دهنده قوای جنسی عرضه می شود که هیچ کدام از آنها قابل تایید نیستند. قدیرزاده درباره عوارض داروهای گیاهی اظهار داشت: حتی اگر دارویی صددرصد گیاهی اما بدون ملاحظه مصرف شود، باز هم عوارض خاص خود را دارد. علاوه براین باید بگویم که در آمار وزارت بهداشت فوت ناشی از مصرف داروهای گیاهی لاغری گزارش شده است که در نتیجه آن فرد بعد از مصرف به کما رفته و پس از آن فوت شده بود.
او درباره نحوه شناخت داروهای تقلبی از داروهای معتبر و رسمی توضیح داد: حتی اگر یک دارو وارداتی باشد، مردم باید شماره سریال، تاریخ تولید و انقضای آن را به دقت ببینند، اما متاسفانه در داروهای گیاهی لاغری افزایش و کاهش وزن شاهد این هستیم که هیچ علامتی برای معرفی و جزئیات ساخت و تولید ندارد. قدیرزاده گفت: در صورت بروز مشکل، مردم می توانند به دادسرای جرایم پزشکی مراجعه کرده و مشخصات دارو و همچنین سایر جزییات را اعلام کنند. رئیس گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی درباره آمار فوت ناشی از مسمومیت های دارویی تاکید کرد: در سال گذشته ۷۳۲ فوت ناشی از مسمومیت دارویی به پزشکی قانونی کل کشور اعلام شده است که این آمار در مقایسه با سال گذشته اش یعنی سال ۹۳، شش درصد کاهش داشته است.
معضلی به نام عطاری های غیرمجاز
همچنین در این نشست رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه فروش دارو در عطاری ها ممنوع است، گفت: عطاری ها به هیچ وجه حق ندارند داروی ترکیبی، دست ساز و یا کارخانه ای توزیع کنند.
محمود خدادوست افزود: یک دسته از افراد عطارنما از اقبال مردم به مواد گیاهی سوءاستفاده کرده و سودجویی هایی را برای خود فراهم می کنند. او از برگزاری مذاکرات و جلساتی با صنف عطارها خبر داد و تاکید کرد: طبق آمار اعلام شده از سوی صنف مربوطه، یک سوم عطاری ها مجوز عطاری ندارند، با این حال عطاری های باسابقه و خوشنام هیچ وقت خود را در معرض خطر فاحشی به عنوان توزیع داروهای گیاهی قرار نمی دهند. رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با تاکید بر اینکه فروش دارو در عطاری ها ممنوع است، گفت: متاسفانه شاهد این مساله هستیم که بسیاری از داروهای ترکیبی و دست ساز در عطاری ها فقط رنگ و بوی گیاهی دارند و ماده تشکیل دهنده آنها شیمیایی است.
خدادوست با بیان اینکه نگرانی درباره داروهای گیاهی یک نگرانی جهانی است، تاکید: بسیاری از مردم فکر می کنند که داروهای گیاهی بدون عارضه است و به همین دلیل اقبال زیادی نشان می دهد. در کنار این مساله تبلیغات واهی و کاذب در زمینه اثربخشی این داروها، بزرگ نمایی هایی را ایجاد می کند. او در پاسخ به این سوال که آیا فوت ناشی از مصرف داروهای گیاهی به ویژه در حوزه بدنسازی در بین ورزشکاران وجود داشته است یا خیر، گفت: مسمومیت با داروهای گیاهی داشته ایم که این مساله هم در ورزشکاران و هم در افراد غیر ورزشکار وجود داشت. با این حال روند این مساله رو به افزایش است.
رئیس مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با بیان اینکه ۱۵ هزار عطاری غیرمجاز در کشور داریم، تاکید کرد: در جهت افزایش آگاهی بخشی به مردم، قرار است کتاب «داروهای گیاهی رسمی» به زودی چاپ شود و در کنار این کتاب، داروهای گیاهی به مردم معرفی شود. او درباره اهرم های نظارتی در کار عطاری ها توضیح داد: مسئولیت اصلی بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است و پس از آن صنف عطارها مسئولیت دارند، اما این مساله نافی نظارت سازمان غذا و دارو و معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی نیست.
نظارت ها مورد توجه قرار گیرد
یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره وضعیت نظارت بر عطاری ها می گوید: بر اساس قانون متولی سلامت کشور وزارت بهداشت است. طبیعتا هرگونه دخالت در این حیطه بر اساس سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری باید به وسیله این سازمان مورد بررسی قرار گیرد. حسینعلی شهریاری می افزاید: نظارت بر فعالیت عطاری های کشور جزو وظایف سازمان غذا و دارو است، اما به دلیل کمبود نیروی انسانی این سازمان توانایی نظارت را ندارد. به گفته او برای کاهش صدمات ناشی از عوارض داروهای گیاهی در عطاری ها باید با نظارت و برخورد با متخلفان جلو بی قانونی های اعمال شده را گرفت.
این نماینده مجلس تبلیغات سوء از طریق ماهواره را دلیل افزایش مصرف برخی داروها در جامعه می داند و می افزاید: بر اساس قانون می توان با ماهواره ها برخورد کرد. در ضمن هر گونه دخالت در حوزه سلامت و تبلیغات سوء در این زمینه بر اساس قانون با برخورد وزارت بهداشت، نیروی انتظامی، سازمان نظام پزشکی و دیگر سازمان های مربوطه همراه است.
