به گزارش «دنیای سفر»، دوم مهرماه امسال سیزدهمین سالی است که روز غار پاک در ایران برگزار می شود. این روز در سال ۹۵ به طور رسمی در تقویم رویدادهای زیست محیطی کشور ثبت شد و هدف از انجام این کارافزایش آگاهی نسبت به اهمیت و ارزش های غارها همچنین لزوم حفاظت از این اکوسیستم ها است.
غارها حفره هایی هستند که به طور معمول بر اثر حل شدن سنگ ها با آب و ذوب شدن یخ ها ایجاد می شوند و بزرگ ترین و شگفت انگیزترین غارها در سنگ های آهکی به وجود آمده اند. برخی از غارها فقـط یک حفره کوچک هستند که تنها یک نفر می تواند وارد آن شود و برخی هم گذرگاه ها و اتاقک های تو در تو دارند. غارها ممکن است طولانی و تونل مانند باشند که در یخچال ها؛ جایی که آب ناشی از ذوب از زیر یخ ها عبور می کند و یا در نواحی آتشفشانی بر اثر ایجاد شکاف در جویباری از گدازه های آن به وجود آمده باشند.
باتوجه به اینکه غارها به دلیل ارزش اکولوژیک و نوستالژی از ارزش بالایی برخوردارند، گردشگران زیادی به این مناطق می روند تا از آن ها بازدید کنند. دوران همه گیری کرونا روزهایی بود که به دلیل عدم حضور گردشگران در غارها، شرایط برای احیای آن ها فراهم شده بود اما با از سرگیری گردشگری چالش های بسیاری برای این اکوسیستم حساس و شکننده به وجود آمده است که نیاز به توجه ویژه و جدی دارند.
شیوع کرونا، فرصتی برای احیای غارها
محمد مدادی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به روز ملی غار پاک اظهار کرد: روز ملی غار پاک یک روز نمادین برای جلب توجه مسئولان و مردم به این موضوع است و به معنای تخریب غارها و آلودگی آن ها نیست. فلسفه کل مناسبت های زیست محیطی این است که توجه مردم را به اهمیت موضوع جلب کنیم. در طول سال باید برای حفاظت از ارزش های طبیعی و تنوع زیستی برنامه ریزی داشته باشیم.
وی ادامه داد: در دوران کرونا با وجود تمام سختی ها و مشقتی که به مردم جهان تحمیل شد، به دلیل محدودیت های مسافرتی و طبیعت گردی فرصتی برای بازسازی طبیعت به خصوص غارها – که اکوسیستم حساس و شکننده ای دارند – فراهم شد چون تعطیلی غارها کاهش گردشگری را به همراه داشت و غارها به سمت احیای خود پیش رفتند اما با فروکش کردن کرونا گردشگری آغاز شد و درخواست ما از متولیان غارهای گردشگری این بود که با برنامه ریزی، گردشگری غارها را انجام دهند، وضعیت برد غارها را در نظر گیرند و به آموزش گردشگران غارها به منظور کاهش آسیب به این اکوسیستم ارزشمند توجه ویژه کنند.
به گفته مدیر کل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست اگرچه تعدادی از غارها برای گردشگری بسترسازی شده اند اما باید برای درازمدت از آن ها محافظت کنیم که بهره برداری پایدار داشته باشیم.
وی افزود: در این راستا نیازمند تدوین یک دستورالعمل جامع برای گردشگری درغارهایی هستیم که پذیرش گردشگری ندارند. غارها از نظر حفاظتی به چند دسته تقسیم شده اند و آن هایی که ارزش حفاظتی، ارزش زیستگاهی ، ارزش تنوع زیستی و حفاظتی تاریخی دارند و تحت تولی گیری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند باید مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند تا سالم بمانند.
مدادی تصریح کرد: دسته دوم نیز غارهایی هستند که زیرساخت ها و بسترگردشگری عمومی در آن ها فراهم نشده است اما به صورت گروهی تورهای طبیعت گردی به این مناطق برای گردشگری می روند. برای گردشگری ما همیشه درخواست ضابطه مند بودن داشته ایم که تاکنون رخ نداده است و امیدواریم با همت وزارت میراث فرهنگی انجام شود.
وی ادامه داد: بیشترین آسیب به غارهایی وارد می شود که متولی خاص و سرمایه گذار ندارند البته که شرایط نیز برای سرمایه گذاری فراهم نیست. با توجه به اینکه برخی تورها و تیم ها خارج از ضوابط و بدون لحاظ محدودیت های فصلی همچنین ملاحظات حفاظتی به گردشگری می پردازند، آسیب های بسیار جبران ناپذیری را به غارهای درجه ۲ وارد می کنند. اولویت اول ما تدوین دستورالعمل برای گردشگری در غارهای درجه ۲ است.
مدادی در پایان تصریح کرد: حدود ۱۰ تا ۱۲ غار درجه ۳ نیز در سطح کشور هستند که متولی یا سرمایه گذاران در بخش دولتی و خصوصی از آن بهره برداری می کنند. برای این غارها نیز ضوابطی تدوین شده است و انتظار داریم که توسط بهره برداران اجرا شود و شاهد بهره برداری پایدار باشیم.
به گزارش «دنیای سفر»، غارهای درجه ۲ غارهایی هستند که باید افراد تحت نظر کارگروه غارشناسی در آن ها حضور داشته باشند. درغارهای درجه ۳ امکان حضور گردشگر هست.
