به گزارش «دنیای سفر» احمد شهباز در گفت و گو با ایسنا درباره قلعه تاریخی قورتان، اظهار کرد: قلعه قورتان در ۱۰ کیلومتری غرب ورزنه و ۹۰ کیلومتری شرق اصفهان در کنار رودخانه زاینده رود واقع شده است. مساحت این قلعه تاریخی و زیبا ۴۲ هزار مترمربع است. قلعه قورتان بنایی خشتی مربوط به دوره دیلمیان(۱۱۰۰ سال قبل) است و سازه های موجود در آن در دوره های مختلف تاریخی و در زمان سلسله های ایلخانی، صفوی و قاجار تغییرات زیادی پیدا کرده است، اما اساس اولیه این قلعه که دیوارهای بلند آن است هنوز به همان شکل اولیه است.
وی افزود: در حال حاضر چهار خانواده در داخل قلعه قورتان زندگی می کنند که یکی از خانه ها تبدیل به بومگردی شده و خدمات گردشگری به مسافران ارائه می دهد. خانه پدری این خانواده ها از قدیم در داخل این قلعه وجود داشته و به همین دلیل و با آمدن امکاناتِ روز به داخلِ قلعه از آن خارج نشدند.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ورزنه درباره کاربرد قلعه قورتان در گذشته، گفت: بر اساس شواهد به نظر می آید این قلعه یک دژ مستحکم نظامی بوده است و در دوره های مختلف تاریخی از آن به عنوان دژ نظامی استفاده می شده است. البته بناهای مستحکم دوره دیلمی در اصفهان مانند قلعه تبرک وجود دارد.
شهباز تصریح کرد: در چند دوره تاریخی دوره های طلایی از نظر ساخت سازه های فاخر داشته ایم، به طوری که در برخی از این قلعه ها نماینده حکومت وقت ساکن بوده اند یا کاربرد نظامی و پادگانی داشته است. برای مثال در دوره های سلجوقی و ایلخانی منطقه ورزنه یک منطقه سوق الجیشی محسوب می شده و قلعه قورتان هم بر اساس شواهد موجود کاربرد نظامی داشته است که این کاربرد را از نام قلعه هم می توان دریافت.
وی در همین باره افزود: وجه تسمیه این قلعه از گورخان و قورخانه (اسلحه خانه) گرفته شده است و اصولاً نام قورخانه به پادگان های نظامی گفته می شده که در آن اسلحه و مهمات نگهداری می شده و در این قلعه ها قوای نظامی ساکن بوده اند. به هر حال فیزیک قلعه قورتان با داشتن دیوارهای ۹ و ۱۲ متری گویای کاربرد نظامی آن است که دارای دو دروازه است. حفره های موجود در دیواره های قلعه برای تیراندازی با کمان بوده است که به مرور زمان این حفره ها کوچک تر شده تا لوله تفنگ از آن رد شود.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ورزنه، اظهار کرد: دیوارهای قلعه و مصالح به کار رفته در آن خشت و چینه یا همان گِلِ ورزیده است که حجم زیادی مصالح برده است. قلعه قورتان سازه ای کاملاً خشتی و زیبا است که یک حسینیه ناموزون در داخل آن بنا شده که تناسبی با ساختار فیزیکی قلعه ندارد.
شهباز گفت: آب مورد نیاز قلعه در قدیم از رودخانه زاینده رود تأمین می شده است و چون امنیت بالایی داشته در آن خانه ساخته می شده است. در کنار قلعه قورتان تپه هایی وجود دارد که مشخص نیست مسکونی بوده اند یا خیر که برای کشف این مهم نیاز به تحقیق و پژوهش است.
وی با بیان اینکه قلعه قورتان نیاز به مرمت اضطراری دارد، افزود: مرمت این قلعه باید در چند مرحله انجام شود که مرحله اول مرمت قلعه نیاز به ۳ میلیارد تومان اعتبار دارد تا پشت بام ها سبک سازی شده و استحکام بخشی بنا انجام شود. مشارکت بخش خصوصی در مرمت بنا ضروری است که احتمالاً برای مرمت کامل قلعه به بیش از ۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز باشد.
سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ورزنه، خاطرنشان کرد: به طور میانگین سالانه حدود ۴۰ هزار گردشگر از قلعه قورتان بازدید می کنند. مشکلی که اکنون درباره قلعه قورتان داریم خُرده مالک بودن بناهایی است که در داخل قلعه وجود دارد که حل کردن این مشکل مهم است و در حال حاضر بیشتر مردم ناحیه قورتان در مالکیت این قلعه سهیم هستند. ۸۰ درصد مشکلات قلعه قورتان با فرهنگ سازی جامعه محلی قابل رفع است و صرف اینکه دولت در قلعه قورتان هزینه کند مشکلات حل نمی شود.
شهباز افزود: قلعه قورتان به ثبت ملی رسیده و پشتیبانی قانونی اداره میراث فرهنگی را دارد، اما مالک آن جدا است. باروهای شمالی و جنوبی قلعه ۲۵۰ متر طول دارد و دارای ۱۴ برج دیده بانی است که یکی از آن ها و بخشی از حصار قلعه در گذشته بر اثر طغیان و منحرف شدن مسیر زاینده رود تخریب شده است.
