به گزارش خبرگزاری ایسنا، مدیر دفتر یونسکو در تهران از وجود سه میلیون کشتی غرق شده و تعداد زیادی محوطه تاریخی زیر آب خبر داد و گفت: متاسفانه با همه گیر شدن هنر غواصی بسیاری از محوطه های تاریخی زیر آب غارت شده اند. در خلیج فارس میراث بسیاری داریم که ممکن است به زیر آب رفته باشند. ما درباره این میراث با معاون میراث فرهنگی ایران صحبت کرده ایم و قرار است برنامه های آموزشی در این زمینه برگزار کنیم.
“استر کوئیش لاروش” درباره نقش یونسکو در حفاظت، گسترش و دسترسی و ارتقای آگاهی های عمومی نسبت به میراث جهانی بیان کرد: کنوانسیون ۲۰۰۱ برای حفاظت از آثار فرهنگی زیر آب که شهرت کمتری دارد و تا به امروز ۴۹ کشور آن را تصویب کرده اند، برقرار شد. ایران نیز یکی از کشورهایی است که این کنوانسیون را تصویب کرده است. هدف از ایجاد کنوانسیون ۲۰۰۱ حفاظت از میراث زیر آب این است که اگر لازم شد آن را از زیر آب بیرون آورده و به خشکی منتقل کنیم.
او ادامه داد: یونسکو در سال ۱۹۴۵ بعد از پایان جنگ جهانی دوم تاسیس شد. فرهنگ نقش اساسی در فعالیت های یونسکو داشته است زیرا ما معتقدیم گفت و گوی بین فرهنگی پایه صلح بین ملت ها است به همین دلیل یونسکو در ترویج فرهنگی تلاش بسیار می کند. یونسکو درصدد گفت و گوی فرهنگی و استقلال فرهنگ صلح است و تلاش می کند صنایع خلاق را ایجاد کند. فعالیت های یونسکو در حوزه فرهنگ در چارچوب شش کنوانسیون تعریف می شود.
مدیر دفتر یونسکو در تهران افزود: همه کنوانسیون های یونسکو از نظر قانونی برای کشورها الزام آور است، علاوه بر این یونسکو شش بیانیه جهانی در حوزه فرهنگی دارد. کشورهایی که عضو یونسکو هستند تعهد اخلاقی به اجرای این موارد دارند و باید در چارچوب این بیانیه به هویت فرهنگی، آزادی بیان و حفاظت از زبان ها، اهمیت بدهند و احترام بگذارند.
او همچنین درباره کنوانسیون ۱۹۵۴ بیان کرد: این کنوانسیون مربوط به شرایطی است که در آن درگیری های مسلحانه به وجود می آید. کشور ایران در سال ۱۹۵۹ این کنوانسیون را تصویب کرد و به آن ملحق شد.
حفاظت از میراث فرهنگی در جنگ
لاروش درباره اهمیت این کنوانسیون گفت: هر کشوری که این کنوانسیون را می پذیرد باید از میراث فرهنگی در شرایط جنگ حفاظت کند. این کنوانسیون همچنین از نیروهای مسلح می خواهد که نیروهایی برای حفاظت از میراث فرهنگی تربیت کنند و اگر این موارد لحاظ نشود یکسری تحریم ها علیه آن کشور اجرا می شود.
مدیر دفتر یونسکو در تهران اظهار کرد: ایجاد فهرست های مناسب از بناهای ملی و میراث فرهنگی به ارتقای آگاهی مردم نسبت به این آثار کمک می کند. در سال ۲۰۰۴ پروتکل الحاقی به این کنوانسیون اضافه شد و در آن انواع تحریم هایی که می تواند شامل حال کشورهای عضو شود توضیح داده شده است.
او درباره کنوانسیون ۱۹۷۰ نیز بیان کرد: این کنوانسیون برای ممانعت از واردات و صادرات غیرقانونی اموال فرهنگی تصویب شد و با هر گونه سرقت اموال فرهنگی مبارزه می کند. نقل و انتقال غیرقانونی اموال فرهنگی یک تجارت سودآور است و باید در این حوزه به اقدام هایی برای پیشگیری، همکاری های بین المللی و آمادگی استرداد اموال فرهنگی توجه کرد.
لاروش با بیان اینکه ارتقای آگاهی در جوامع محلی نکته مهمی است، گفت: نکته قابل توجه دیگر تهیه فهرستی قانونی از کالاهای فرهنگی است. یونسکو به کشورهای عضو کمک می کند تا فهرست های دیجیتالی از آثار فرهنگی کشورشان تهیه کنند.
شرکت آثار تاریخی ایرانی در حراج کریستیز
مدیر دفتر یونسکو در تهران همچنین درباره همکاری های بین المللی در این زمینه اعلام کرد: یونسکو با مسئولان حراج های بین المللی، ماموران مرزی و پلیس اینترپل تعامل دارد. برای مثال ماهی یک بار ای میل هایی از حراجی کریستیز دریافت می کنیم که یک شیء تاریخی از ایران برای شرکت در این حراج ارسال شده است. آن ها از ما می خواهند چک کنیم که این کالا به صورت قانونی به دست آن ها رسیده یا غیرقانونی. زمانی ما می توانیم این کار را اجرایی کنیم که لیستی از اشیای فرهنگی ایران در اختیارمان باشد. در غیر این صورت بسیار مشکل است که طی دو هفته چنین موضوعی را بررسی کنیم اما اگر هر شیئی حتی شبیه به آن چیزی که برای حراج ارائه شده است در فهرستی که در اختیار ما است ببینیم، می توانیم به مسئولان حراج بگوییم دست نگه دارند تا تحقیقات ما در این زمینه تکمیل شود.
او از کنوانسیون ۱۹۷۲ به عنوان معروف ترین در یونسکو یاد کرد و درباره شهرت این کنوانسیون گفت: بیش از ۱۰۰۰ منطقه تاریخی توسط یونسکو در جهان به ثبت رسیده است. وقتی محوطه ای در چهارچوب کنوانسیون ثبت می شود وارد موضوع ملی می شود و اهمیت پیدا می کند. شناختی که از یک محوطه تاریخی به وجود می آید دولت ها را موظف می کند که از آن حفاظت کنند. از طرفی جذب کمک های تخصصی و مالی برای حفاظت از اثر نیز به وجود می آید ضمن اینکه آن اثر از نظر گردشگری هم اهمیت پیدا می کند و خودش انگیزه ای برای کشورهای عضو ایجاد می کند. در حال حاضر ایران ۱۹ محوطه فرهنگی دارد که به ثبت جهانی رسیده و این بسیار زیاد است.
لاروش درباره چرخه زندگی پایگاه میراث فرهنگی افزود: محوطه هایی که معرفی می شوند باید در یک فهرست موقت قرار بگیرند که از نظر دولت شاخصه های لازم را برای معرفی میراث فرهنگی داشته باشند. نکته دیگر این است که دولت ها برای تهیه پرونده ثبت محوطه اقدام کنند، سومین نکته این است که بعد از اینکه بنایی ثبت می شود، دولت ها باید برنامه های جامعی به یونسکو اعلام کنند.
مدیر دفتر یونسکو در تهران درباره کمیته میراث جهانی بیان کرد: ۲۱ کشور عضو این کمیته هستند و مسئولیت تعیین بودجه برای میراث ثبت شده را دارند، همچنین اینکه چه بناهایی از ثبت میراث حذف شوند به عهده این کمیته است. از طرفی یونسکو محلی یا بنایی را ثبت نمی کند بلکه مرکز میراث جهانی این کار را انجام می دهد. یونسکو تنها می تواند نکات فنی برای تهیه پرونده را توضیح دهد و برای ظرفیت سازی کمک های فوری زمانی که محوطه های ثبت شده به خطر می افتند کمک و آگاهی سازی کند.
کنوانسیونی برای حفظ آیین ها؛ نه مالکیت
او درباره کنوانسیون ۲۰۰۳ نیز توضیح داد: این کنوانسیون برای حفاظت از میراث ناملموس تصویب شد و ۱۹۱ کشور عضو آن شدند. این کنوانسیون با کنوانسیون میراث جهانی تفاوت دارد. هنگامی که کشورها میراث این چنینی را ثبت می کنند، می گویند این میراث متعلق به مردم ماست در حالی که میراث ناملموس حس مالکیت را منتقل نمی کند و تلاش می کند که این میراث حفظ و به نسل های بعد منتقل شود. برای مثال نمی توان گفت “نوروز” صرفا برای ایرانیان است. لازم است رسانه ها بدانند که این کنوانسیون برای حفظ آیین ها به وجود آمده نه مالکیت. مهم نیست این آیین متعلق به چه کشوری است، مهم این است که این آیین حفظ شوند.
لاروش همچنین درباره کنوانسیون ۲۰۰۵ بیان کرد: این کنوانسیون در رابطه با حفظ، ترویج و تنوع عبارات فرهنگی تشکیل شد و ایران هنوز به آن نپیوسته است. ایده اصلی در این کنوانسیون آن است که همه افراد و هنرمندان می توانند اقدامات فرهنگی را ترویج و آن ها را بیان کنند. در حال حاضر ۱۴۱ کشور عضو این کنوانسیون هستند که شامل اجرای تئاتر، قطعات موسیقی و جشنواره ها می شود.
مدیر دفتر یونسکو در تهران درباره حافظه جهانی یونسکو که در سال ۱۹۹۲ تاسیس شده نیز گفت: هدف از حافظه جهانی حفظ آثاری چون نسخ خطی و فیلم های قدیمی بوده است. بسیاری کشورها میراث وسیع این آثار خود را ثبت و برای حفظ آن ها تلاش می کنند تا از بین نروند. در حال حاضر ایران ۹ آیتم در این فهرست دارد.
