به گزارش «دنیای سفر»، تعطیلات نوروز، زمانی برای سفرهای طولانی مدت است. همین موضوع باعث می شود در این فصل داغ گردشگری ، ایرانی ها سفر به مناطقی را در نظر بگیرند که در سایر ایام سال امکان رفتن به آنها را ندارند. مناطق مرزی، روستاهای دور افتاده و… در این دوره زمانی میزبان انبوه گردشگرانی هستند که می خواهند تجربه ای متفاوت داشته باشند و همین امر به رونق کسب وکار بوم گردی منجر می شود. با این حال به نظر می رسد در تعطیلات ابتدایی سال ۱۴۰۲ وضعیت اقامت به رغم افزایش سفرها چندان مساعد نبوده و تورم تاثیر خود را بر این حوزه گذاشته است.
یاور عبیری، رئیس هیات مدیره جامعه اقامتگاه های بوم گردی ایران درباره وضعیت این اقامتگاه ها در نوروز به «دنیای اقتصاد» می گوید: در تعطیلات سال نو ضریب اشغال اقامتگاه های بوم گردی حدود ۵۵ درصد بود. البته این ۵۵ درصد در استان های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در استان مازندران عدد ۹۵ درصد را داشتیم در حالی که در استان هایی مانند خراسان رضوی به عددی در حدود ۲۰ درصد می رسید. روح اله فرقانی رئیس انجمن بوم گردی مازندران نیز به «دنیای اقتصاد» می گوید: مازندران یکی از استان های هدف گردشگری است و به واسطه شرایط و جاذبه های طبیعی بسیاری مایل به سفر به این منطقه هستند. با این حال در ایام نوروز مشابه سال های گذشته در این استان شاهد مشکلاتی نظیر تراکم گردشگران در یک منطقه بودیم. او با اشاره به اینکه در تعطیلات سال نو چالوس با مشکل آب و کمبود آرد نانوایی ها مواجه شد، اضافه می کند: بروز چنین مشکلاتی برند گردشگری یک شهر یا منطقه را دچار آسیب می کند.
به گفته فرقانی در استان مازندران ۴۰۰ اقامتگاه بوم گردی جدا از هتل ها و خانه مسافرها وجود دارد که در تعطیلات سال نو ضریب اشغال آنها ۹۰ درصد بود. او می گوید: با وجود این ضریب اشغال بالا، همچنان مشکل تراکم در یک منطقه وجود داشت. استان مازندران جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوانی دارد که به کلاردشت، رامسر یا چالوس محدود نمی شود. زمانی که تعداد زیادی از توریست ها به یک منطقه سفر می کنند، این امر علاوه بر چالش ها برای مقصد، بالا رفتن هزینه های اقامت و… را هم برای گردشگران به دنبال دارد. از این رو توصیه ما به کسانی که می خواهند به مازندران سفر کنند این است که سایر گزینه ها جز چالوس ، رامسر یا کلاردشت را هم مدنظر قرار داده و به شهرهایی مانند گلوگاه، ساری، نکا، قائم شهر، سوادکوه و … سفر کنند.
روزبه طاهریان صاحب اقامتگاهی در روستای هریوند خراسان جنوبی است. او درباره وضعیت گردشگری در این منطقه به «دنیای اقتصاد» می گوید: معمولا رزروهای ما در سال های گذشته پیش از نوروز انجام می شد. با این حال در سال جاری شاهد چنین وضعیتی نبودیم، هر چند در روزهای ابتدایی سال که تعطیل رسمی بود اقامتگاه ما هم ضریب اشغال ۱۰۰ درصدی داشت. این فعال کسب و کار بوم گردی می افزاید: اگر یک میانگین از میزان گردشگران در نظر گرفته شود، هم اقامتگاه ما و هم سایر اقامتگاه های این استان ضریب اشغال ۵۰ درصدی داشتند. علاوه بر آن در سال جاری با گردشگرانی مواجه بودیم که از زاهدان به سمت خراسان جنوبی آمده و اقامت شان را در مجموعه ما قرار داده بودند. او می افزاید: در خراسان جنوبی، طبس، بشرویه و فردوس به واسطه تبلیغات انجام شده مقصد گردشگران هستند، در حالی که درباره سربیشه چندان که باید و شاید تبلیغات انجام نشده است.
طاهریان ادامه می دهد: به عنوان مثال مدیریت شهری طبس با هماهنگی مدیران شهری در تهران توانستند تبلیغات محیطی داشته باشند و همین امر به معرفی طبس بین ساکنان تهران منجر شد. در نتیجه در سال های اخیر ما شاهدیم طبس و جاذبه های آن نزد بسیاری شناخته شده است و بسیاری یا به این منطقه سفر کرده اند یا قصد سفر به آن را دارند. این فعال کسب و کار بوم گردی معتقد است اگر در حال حاضر نفت محرک اقتصاد ایران است، آینده از آن گردشگر است و باید در این زمینه فعالیت های بیشتری صورت گیرد. شایان بهرامی صاحب اقامتگاهی در بوشهر به «دنیای اقتصاد» می گوید: بوشهر به دلیل ظرفیتی که دارد در ایام نوروز میزبان تعداد بالای گردشگران است. در تعطیلات ابتدایی سال ۱۴۰۲ هم تمام هتل ها ، اقامتگاه ها، خانه مبله ها و خانه مسافرها تکمیل شد.
او در این باره که آیا توزیع گردشگران در تمام مناطق استان اتفاق افتاد یا تنها مناطق ساحلی ضریب اشغال ۱۰۰ درصدی داشتند ، عنوان می کند: اسم بوشهر همراه با ساحل و دریاست. از این رو نوار ساحلی بیشترین مسافران را داشت و اقامتگاه های ساحلی نیز سریع تر از سایر مناطق پر شدند. با این حال در مناطقی مانند دشتستان به واسطه بازاریابی که داشتند نیز دو ماه قبل از عید رزروها انجام شد ، هر چند بقیه بخش ها و مناطق هم تنها ۵ تا ۱۰ درصد کمتر از بقیه گردشگر جذب کردند. در خراسان جنوبی بین روزهای تعطیل هفته ابتدایی سال و هفته دوم اختلاف جدی به لحاظ ورود گردشگر وجود داشت ، آیا بوشهر نیز مشمول چنین وضعیتی بود؟ بهرام پاسخ می دهد: در این استان کسانی که کارمند بودند بیشتر در هفته اول و صاحبان مشاغل آزاد در هفته دوم به بوشهر سفر کردند و همین باعث شد توزیع گردشگر به شکل یکسان در طول ایام تعطیلات وجود داشته باشد.
حضور چنین تعداد گردشگرانی می تواند کمک بالایی به اقتصاد این استان باشد؟ بهرامی با این گزاره موافق است. با این حال او می گوید: ما در مواردی با گردشگرانی مواجه بودیم که حتی تا جزئی ترین وسایل موردنیاز خود را از شهر مبدا خریداری کرده بودند و در مقصد که همان بوشهر باشد کمترین خرید را انجام دادند. در این زمینه باید فرهنگ سازی صورت گیرد که حضور گردشگر باید به رونق اقتصاد مقصد منجر شود. او در این باره که آیا بوشهر در نوروز با مشکل آب مانند چالوس مواجه بوده است، بیان می کند: در بوشهر سالیان سال است مشکل آب را داریم که تبدیل به معضل شده است. اقامتگاه های بوم گردی به ویژه اقامتگاه های ساحلی نیاز بیشتری به آب دارند. آنها به صورت آزاد باید آب خریداری می کردند که هزینه بالایی داشت. اقامتگاه اگر دو سه اتاق داشته باشد روزی ۵۰۰ تا یک میلیون تومان هزینه خرید آب دارد زیرا آبی که به صورت سهمیه بندی داده می شود جوابگوی نیاز خانواده نیست چه رسد به اینکه مراکز اقامتی بخواهد این میزان آب را مصرف کند. خراسان رضوی یکی از استان های محبوب برای گردشگران است. با این حال سهم اقامتگاه های بوم گردی در این استان چندان مساعد نیست.
صادق کاظمیان، عضو هیات مدیره جامعه اقامتگاه های بوم گردی کشور در این باره به «دنیای اقتصاد» می گوید: هر چند مکانیزم مشخصی برای اعلام آمارهای دقیق وجود ندارد ولی آمارهای کلی اعلام شده نشان می دهد که نه تنها در اقامتگاه های خراسان رضوی بلکه در سایر کشور نیز با افت زیادی مواجه بوده ایم که این امر به کاهش توان اقتصادی مردم برمی گردد؛ موضوعی که اقبال به خانه های مبله را به همراه داشته که هم هزینه کمتری دارند و هم نظارتی بر آنها نمی شود. رئیس جامعه اقامتگاه های بوم گردی خراسان رضوی می افزاید: علاوه بر این دو عامل اغلب توریست ها کمتر با مسیرهای گردشگری استان خراسان رضوی آشنا هستند و جاذبه های اطراف مشهد را نمی شناسند. این مساله چالش بلندمدتی است که ما سال هاست با آن دست به گریبان هستیم.
همچنین از آنجا که گردشگران با سطح درآمدهای مختلف به مشهد سفر می کنند، بسیاری ترجیح می دهند در مراکزی که توسط مدیریت شهری یا آموزش و پرورش ساماندهی شده اند اسکان پیدا کنند، اما علاوه بر مشهد در شهرها و شهرستان های کوچک یا حتی در روستاهای استان که اقامتگاه های بوم گردی راه افتاده اند صاحبان آن با زحمت فراوان و صرف هزینه، تبلیغات و تجهیز کرده و منطقه شان را معرفی کرده اند. مراکز اسکانی شکل گرفته مخاطبان این اقامتگاه ها را کم کرده و به یکی از چالش های ما بدل شده اند. محدودیت هایی که در دسترسی به فضای مجازی برای معرفی مناطق و جاذبه های آن اتفاق افتاده، از دیگر چالش هایی است که کاظمیان به آن اشاره کرده و می افزاید: با کاهش دسترسی ها، بسیاری از روستاها و شهرهای کوچک که می توانستند با معرفی به مقاصد گردشگری بدل شوند، این فرصت را از دست داده اند، از این رو با کمرنگ شدن تبلیغات، بازاریابی نیز با مشکل مواجه شده است. مجموع این عوامل کاهش توریست ها را نه در خراسان رضوی بلکه در اغلب مناطق کشور به همراه داشت. از این رو به نظر می رسد متولی گردشگری به طور عاجل فعال شده و درصدد است نواقص را اصلاح کند تا از مشکل بزرگی که برای اقامتگاه ها به وجود آمده و صاحبان این کسب و کار را یا به سمت تعطیلی یا فروش اقامتگاه ها انداخته است، جلوگیری کند.
سید مصطفی فاطمی، مدیرکل توسعه گردشگری داخلی در تازه ترین اظهارنظر خود اعلام کرد که هرچند آمار سفر در نوروز ۱۴۰۲ افزایشی بود اما آمار اقامت درهتل ها تا حدودی کاهشی است. به گفته او ضریب اشغال تخت در هتل ها تنها در چند استان بیش از ۸۰ درصد است اما در بیشتر استان های کشور زیر ۵۰ درصد است و گاه به ۱۷ درصد هم رسیده است. از نظر این مقام مسوول مهم ترین عامل عدم استقبال از اقامت در هتل ها و مراکز اقامتی رسمی، توان اقتصادی عموم جامعه است که باعث شد هتل های ۴ و ۵ ستاره ضریب اشغال بالایی داشته باشند اما در مقابل این هتل های یک تا سه ستاره ضریب اقامت پایینی را تجربه کنند. گزینه جایگزین طبقه متوسط به جای اقامتگاه های بوم گردی و هتل های یک تا سه ستاره، از نظر فاطمی زائرسراها بودند. به نظر می رسد ادامه دار بودن این رویه زنگ خطری برای متولیان گردشگری است؛ زیرا سبب می شود روند فروش و تغییر کاربری اقامتگاه های بوم گردی در کشور شدت یافته و به جای روند صعودی شاهد خارج شدن بسیاری از صاحبان این کسب و کارها از بازار گردشگری ایران باشیم.
