در جشن جایزه جهانی خطوط هوایی که در ایرشو پاریس برگزار شد، اسکای ترکس (Sky trax) صد ایرلاین برتر دنیا در سال ۲۰۱۵ را معرفی کرد و رتبه نخست به خط هوایی قطر تعلق گرفت. در این جشن که هر سال برگزار می شود، امسال خط هوایی قطر (Qatar Airways)، سنگاپور ایرلاین (Singapore Airlines)، کاتای پاسیفیک ایرویز (Cathay Pacific Airways)، ترکیش ایرلاین (Turkish Airlines) و امارات (Emirates) به ترتیب رتبه های اول تا پنجم را از آن خود کرده اند.
جایزه جهانی ایرلاین برای کیفیت صنعت جهانی هواپیما و رضایت مسافران از آن در نظر گرفته شده و در واقع جایزه انتخاب مسافران است. این رتبه بندی ها براساس نظرسنجی از مسافران این خطوط در سراسر جهان صورت گرفته و براساس آن، میزان رضایت مشتری از کیفیت هواپیما و خدمات در نظر گرفته شده است.
در سال ۲۰۱۴، خط هوایی کاتای پاسیفیک رتبه نخست را داشت و خط هوایی قطر، سنگاپور ایرلاین، امارات و ترکیش ایرلاین به ترتیب رتبه های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده بودند. نکته جالب توجه این است که خطوط هوایی این کشورها کماکان در پنج رتبه نخست دنیا قرار دارند.
با توجه به اینکه خطوط هوایی از نظر ایمنی، خدماتی که ارائه می شود و میزان کسب اعتبار آن در میان مشتریان و مسافران از مهم ترین عوامل درآمدزایی برای کشورهایی است که در خطوط بین المللی در رفت و آمد هستند، می توان به اهمیت این امر که تنیده در گردشگری نیز هست پی برد.
در این میان کشور ما گذشته از اینکه در سال های قبل و هم اکنون از تحریم های بین المللی در این حوزه بسیار ضربه خورده است، طی سانحه های هوایی که اتفاق افتاده و تعداد آنها کم هم نبوده، اعتماد مسافران داخلی را نه تنها جلب نکرده که سلب هم کرده است.
یک کارشناس بازرگانی هواپیمایی درباره سهم ایران در بازار خطوط هوایی دنیا می گوید: «به دلیل تحریم ها و محدود شدن خطوط هوایی، بخش زیادی از بازار را از دست داده ایم، به این شکل که تقاضا در داخل کشور همچنان بالا بوده اما عرضه پاسخگوی تقاضای موجود نیست. به همین دلیل ناچار شده ایم به پروازهای مربوط به ایرلاین های خارجی همچون ترکیش و قطر و پروازهای رقیب مجوز بدهیم که در واقع با این شرایط حتی بازار داخلی خود را نیز تا حد زیادی از دست داده ایم و البته گریزی هم نبوده است.»
محمدرضا ابراهیم پور تصریح می کند: «ایرلاین، صنعتی است که سرمایه گذاری اولیه آن بسیار بالا است و در عین حال سوددهی مستقیم پایینی دارد و در کل جزو صنایع پرسود در دنیا به حساب نمی آید اما در کنار آن شغل ها و حرفه هایی همچون فروش بلیت، خدمات فنی، خدمات پذیرایی و… ایجاد می شود که بسیار درآمدزا و پرسود است. در تمام دنیا دولت ها برای خرید ناوگان هوایی سرمایه گذاری هنگفت می کنند اما کشور ما به ویژه در چند سال اخیر به دلیل تحریم ها نتوانسته در این عرصه کاری کند.»
وی با تاکید بر اینکه حمل و نقل، مادر تمام تجارت ها، بازرگانی و اقتصاد است، می افزاید: «اگر حمل و نقل هوایی را توسعه دهیم، اقتصاد و گردشگری کشور را توسعه داده ایم و از این طریق می توانیم به درآمدزایی بالایی دست یابیم. عدم حضور ایران در بسیاری از خطوط هوایی بین المللی و از سوی دیگر نداشتن صنعت هواپیمایی پیشرفته از جمله دلایلی است که نمی توانیم از این طریق سودآوری و درآمدزایی داشته باشیم.»
در لیستی که از سوی اسکای ترکس اعلام شده، تنها در منطقه غرب آسیا که کشورهای همسایه عربی ما را نیز شامل می شود سه خط هوایی معتبر نام برده شده و از این سه خط، دو خط هوایی در رتبه های اول تا پنجم قرار دارند. همچنین تعداد قابل توجهی از این لیست مربوط به خطوط هوایی آسیا است. در این شرایط ترکیه و قطر که دارای هاب هستند، تمام پروازهایی را که از شهرهای مختلف از جمله شهرهای ایران دارند در هاب خود (مثلا استانبول برای ترکیه) جمع کرده و از آنجا به تمام نقاط دنیا پرواز دارند. در حال حاضر ترکیه ۲۵۰ خط هوایی به کل دنیا دارد و توانسته میزان عرضه و تقاضا را با یکدیگر هماهنگ کند.
همه اینها در حالی رخ می دهد که نسبت به حدود ۶ سال گذشته، سهم بازار ایران از خطوط هوایی روز به روز کمتر می شود؛ به طوری که تواتر پروازی یا فرکانس در مسیرهای بین المللی ایران و همچنین ظرفیت ناوگان ها؛ یعنی تعداد صندلی که از ایران پرواز می کند بسیار کم شده است.
به اعتقاد کارشناسان، این مشکلات با برداشته شدن تحریم ها تا حد زیادی حل خواهد شد و در همین راستا دولت می تواند با دادن وام و تسهیلات با بهره کم، به رشد صنعت هوایی و حمل و نقل هوایی و در نتیجه به رشد اقتصاد و وارد شدن به بازار جهانی کمک کند.
