در حال حاضر طبق آخرین سرشماری از وضعیت موجود شهرهای جدید در ایران، جمعیتی بالغ بر هفتصد هزار نفر در ۱۹ شهر جدید ساکن هستند . با توجه به ۶۶۰ هزار واحد مسکونی ساخته شده در این نقاط و بعد خانوار، مشخص می شود جمعیت ساکن، کمتر از نصف ظرفیت سکونتی این شهرهاست. کارشناسان معتقدند طی حداقل بیست سالی که از عمر شهرهای جدید می گذرد، رقابت منفی کلان شهرها با شهرهای جدید در جذب جمعیت، به عنوان مهمترین عامل فرار سکونتی از شهرهای جدید، باعث شده، این نقاط در پذیرش با دوام جمعیت ناکام بمانند و به واسطه عوامل مختلف، مسیر استقرار جمعیت در آنها، همواره از سکونت در کلان شهرها ناهموارتر باشد.
در این میان، مکان یابی نامناسب برای تاسیس شهرهای جدید، که ناشی از محدودیت اراضی در اختیار دولت ها بوده، باعث غفلت از “هسته اولیه دارای هویت جمعیتی” شده و در نتیجه، شهرهایی با کمترین پیوند اجتماعی در نقاط دوردست احداث شده که این موضوع خود دومین عامل سکونت گریزی در آنها می باشد. فقدان مراکز شغلی جذاب در شهرهای جدید، نبود سیستم حمل و نقل سریع و ارزان بین شهرهای جدید و شهرهای مادر و همچنین ضعف خدمات زیربنایی و روبنایی، مجموعه عوامل دیگری هستند که تا کنون مانع از جذب جمعیت در این نقاط شده اند.
در پیش بینی و توجیه ایجاد شهرهای جدید، فراهم کردن موقعیت مناسب اقتصادی و امکان کار برای شهروندان و فراهم کردن زمینه های ایجاد استقلال اقتصادی باعث علاقمندی به سکونت در شهرهای جدید می شود. بدین منظور، شهرهای جدید به جای رقابت با شهرهای بزرگ می باید در تعامل با آنها و تکمیل کمبود مادرشهرها باشند. زمان بهترین و مهمترین عامل تکمیل یک شهر و تحقق اهداف آن است. به شهر جدید مانند یک کودک باید فرصت داد تا به صورت طبیعی رشد کند، رشد طبیعی شهر جدید با رفتار و کردار مردم ساکن آن ارتباط دارد و این مردم هستند که شهر را توسعه می دهند. شهرهای جدید باید از لحاظ امکانات متناسب عملکردهای موجود و لازم و با استفاده از امکانات فرهنگی – آموزشی، غنی شوند تا ساکنین در آن ها احساس راحتی کرده و به زندگی در آن علاقمند شوند.
نکته کلیدی آن است که به شهرهای جدید صرفاً نباید به عنوان تامین کننده مسکن و بهبود وضعیت اسکان برای مهاجرین و حاشیه نشین ها نگاه کرد، توجه به مسائل اشتغال و بازار کار و نیز تامین امکانات شهری و ظاهر شهر، از ضروریات همبستگی و دلبستگی ساکنین است.از سوی دیگر، بیش از یک دهه است که دولت ها با هدف خودکفائی شهرهای جدید، از کمک به رشد و ارتقای فرهنگی – اجتماعی شهرهای جدید عقب نشسته اند. حال آن که در شهرهای بزرگتر و به ویژه کلان شهرها، امکانات وسیعی از طریق منابع مالی که در اختیار بخش عمومی قرار دارد، هزینه می گردد.
به نظر می رسد ایجاد و ادامه توسعه شهرهای جدید بدون داشتن یک طرح جامع که دربرگیرنده سبد آسیب شناختی عوامل عدم رشد و کاستی های طرح های گذشته باشد، در حال حاضر ریسکی بزرگتر از ایجاد شهرهای جدید اولیه است. برنامه هایی که فاقد سیاست های اصولی شهرنشینی بوده و در تعارض با نیازهای امروز جامعه باشد ، می تواند بر مشکلات موجود بیفزاید و زندگی اقماری در شهرهای اقماری را به عنوان معضل – شهرسازی این دوره همچنان لاینحل باقی بگذارد.
در یکصد و هفتاد و هفتمین گفتمان هنر و معماری، سرکار خانم دکتر حمیده امکچی و آقایان دکتر سیروس باور ، دکتر محمد عدالتخواه به طرح های گذشته و مطرح شهرهای جدید می پردازند که با نمایش فیلم همراه است. مدیر پنل آقای مهندس پرویز طلایی هستند.
زمان: چهارشنبه ۱۵ مهر ماه ۱۳۹۴ از ساعت ۱۶ الی ۱۸:۳۰
مکان: باغ موزه قصر ، خیابان شریعتی ، خیابان مطهری شرقی
