هر سال به تعطیلات نوروز که می رسیم و حتی کمی قبل تر از آن، قیمت تورها و البته تعداد متقاضیان سفرها نیز افزایش می یابد. با این حال بسیاری از مردم همچنان سفرهای نوروزی خود را از بسته تورهای خارجی انتخاب می کنند. در یک نگاه اجمالی به قیمت تورها در این ایام و درآمد عمده مردم متوجه می شویم که این نوسان قیمت تورهای خارجی و داخلی با درآمد مردم هم تناسب چندانی ندارد و به گفته برخی فعالان این حوزه، سیاستگذاری های صحیح در راستای بالا رفتن توان سفر در جامعه و قرار گرفتن بسته سفر در برنامه زندگی مردم هم در کشور ما صورت نمی گیرد. بسیاری از کارشناسان گردشگری و فعالان تورهای مسافرتی ضعف زیرساخت های گردشگری و قیمت تورها را عامل مهمی برای اولویت داشتن سفرهای خارجی برای ایرانیان می دانند.
نرخ گذاری دولتی و سود و زیان مردم و بنگاه ها
اما نرخ گذاری ها بر عهده چه ارگان یا صنفی است و تا چه اندازه منطقی است؟ رئیس انجمن صنفی آژانس های مسافرتی ایران در پاسخ به این سوال می گوید: «هزینه تمام شده برای آژانس های مسافرتی به ویژه در تورهای داخلی بالا است و از سوی دیگر مردم هم درآمد بالایی ندارند و این قیمت ها با درآمدشان متناسب نیست. البته باید در نظر داشت که از سوی دیگر باید قیمت تورها به گونه ای باشد که آژانس های مسافرتی هم ضرر نکنند وگرنه انگیزه ای برای ادامه کار نمی ماند.»
محمدحسن کرمانی اضافه می کند: «منطق و قانون نرخ گذاری این است که صاحب سرمایه و سرمایه گذار بر اساس قیمت تمام شده نرخ گذاری کند و در این زمینه، دولت و سازمان میراث فرهنگی از لحاظ قانونی حق دخالت ندارند.»
به گفته او، تعریف کالاهای اساسی در کشور مشخص است و دولت می تواند در نرخ گذاری آن ها دخالت کند؛ اما سفر و هتل اساسا کالا هایی نیستند که بخواهد در نرخ گذاری آن ها دخالتی داشته باشد و از سوی دیگر این اقدام در مغایرت با شعار دولت برای خصوصی سازی اقتصاد کشور است.
رئیس انجمن صنفی آژانس های مسافرتی تاکید می کند که دولت باید برای ارزان سازی سفر برنامه ریزی و سرمایه گذاری کند؛ به این معنا که هزینه های تمام شده را پایین بیاورد و برای رسیدن به این هدف مکانیزم های خاصی را تعریف کند. اما آمارها نشان می دهد مقصد بسیاری از ایرانیان برای سفر نوروزی، ترکیه، دبی، ارمنستان و البته برخی کشورهای اروپایی است. در این میان ترکیه به دلیل سیاست جذب گردشگر کلان توانسته تورهایی با نرخ های پایین تر ارائه کند؛ به گونه ای که قیمت و هزینه برخی سفرهای داخلی در این ایام نزدیک به هزینه سفر خارجی یا در برخی موارد بیش تر از آن است. بنابراین با در نظر گرفتن اصول عقلانی و اقتصادی، به نظر می رسد که بسیاری از مردم ترجیح دهند با اندکی هزینه بیشتر، تعطیلات خود را در سفر خارجی بگذرانند؛ هرچند انتخاب درستی نباشد.
در یک مقایسه ساده قیمت تورهای داخلی و خارجی متوجه می شویم که یک سفر خارجی با امکانات قابل قبول برای یک ایرانی با درآمد متوسط به صرفه تر و جذاب تر از یک سفر داخلی با تور است؛ چراکه با پرداخت هزینه ای هرچند بیشتر امکانات و جاذبه های بهتری برایشان ترسیم می شود. این امر البته از نگاه کارشناسان به نحوه سرمایه گذاری برای تبلیغات سفر و جاذبه های کشور نیز بستگی دارد که در کشور ما برای این مساله هم برنامه ریزی درستی برای کوتاه مدت و بلندمدت نمی شود. برای نمونه قیمت سفر پنج شب و ۶ روز به ارمنستان با صبحانه و اقامت در هتل ۳ ستاره، یک گشت شهری، ترانسفر فرودگاهی، همراه با یک سیم کارت و بیمه، در نیمه نخست نوروز از ۲ میلیون تومان شروع می شود.
همچنین یک سفر هفت شب و هشت روزه به استانبول با یک گشت شهری، بیمه و ترانسفر فرودگاهی و اقامت در هتل چهار ستاره در مرکز شهر در هفته دوم نوروز از یک میلیون و ۹۹۰ هزار تومان شروع می شود. این قیمت ها را اگر با یک تور ترکیبی کیش-قشم که ۵ شب و ۶ روز است مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که تفاوت چندانی از نظر قیمت با سفرهای خارجی معمول به کشورهای اطراف ایران ندارند.
علاوه بر این، در یک نظرسنجی از تعدادی از مسافرانی که قصد سفر به خارج از ایران با تورهای نوروزی را دارند می توان این نکته را دریافت که اقامت در هتل ۵ ستاره، ۴ ستاره یا ۳ ستاره چندان برای اغلب آن ها فرقی نمی کند و تنها نزدیک بودن به مرکز شهر برایشان مهم است؛ چراکه هتل را به عنوان مکانی برای استراحت شبانه می دانند و می خواهند بیشتر وقت خود را بیرون از هتل بگذرانند. برخی از آن ها هم می گویند خدماتی که از هتل های ۳ ستاره در بیشتر سفرهای خارجی می گیرند در حد هتل های ۴ ستاره ایران است و بسیار بالاتر از خدماتی است که در کشور ما برای هتلی با ستاره مشابه تعریف شده است. البته برای برخی از مسافران نیز ستاره و خدمات هتل بسیار مهم است و به همان اندازه هم حاضرند هزینه کنند. برای این عده اغلب، سفرهای خارجی حتی گران قیمت هم نسبت به سفرهای داخلی در ایام نوروز اولویت دارد.
با این حال کارشناسان معتقدند که علاوه بر قیمت تورها، فرهنگ سازی برای ترغیب مردم به سفرهای داخلی و جایگزینی آن با سفرهای خارجی از طریق تور و آژانس های مسافرتی نیز چنان که باید صورت نگرفته است. همچنین بسیاری از مسیرهای گردشگری و جاذبه ها برای مردم ما همچنان ناشناخته اند یا اینکه امکانات رفاهی و خدماتی برای گردشگران در آنها وجود ندارد.
بنابراین برای همین دلایلی که در ظاهر ساده به نظر می رسند، بسیاری از مردم ترجیح می دهند که تعطیلات شان را با اندکی قیمت بالاتر اما با امکانات تفریحی، خدماتی و رفاهی بیشتر در یکی از کشورهای همسایه سپری کنند.
