به گزارش قدس آنلاین، بر اساس گزارش مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر، سطح آب این دریا در ۱۹ سال اخیر حدود یک متر کاهش یافت، موضوعی که به اعتقاد کارشناسان با توجه به روند تداومی غیر طبیعی است.
مرکز ملی پیش بینی و هشدارهای مخاطرات دریایی ایران هم تغییر میزان آب ورودی-خروجی خزر را مهم ترین علت کاهش تراز آب این دریا اعلام کرده است.
کارشناسان این مرکز کاهش آبدهی رودخانه ولگا به عنوان تامین کننده ۸۰ درصد آب ورودی دریای خزر، وقوع خشکسالی های متوالی و افزایش میزان تبخیر را عامل به هم خوردن تعادل آبی این دریا ارزیابی کرده اند.
کارشناسان این مرکز که وابسته به پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی است، تغییر شکل سواحل، شکل گیری محیط های آبی جدید، جابه جایی زیستگاه آبزیان، کاهش حجم بارگیری کشتی ها و افزایش هزینه های حمل بار را مهم ترین تهدید ناشی از نوسان تراز آب دریای خزر می دانند.
کاهش تراز آب دریای خزر یکی از موضوع مهمی بود که در هفتمین اجلاس مشترک پنج جانبه مدیران بنادر کشورهای حاشیه این دریا که بتازگی در ساری برگزار شد، مورد توجه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس از این موضوع به عنوان تهدید جدی برای آینده دریانوردی در دریای خزر یاد کرد ولی به رغم این هشدار، موضوع از سوی چهار کشور دیگر حاشیه دریای خزر شامل ترکمنستان، روسیه، قزاقستان و آذربایجان جدی گرفته نشده است.
قرار نگرفتن راهکار مناسب برای کاهش این تهدید در تفاهمنامه هفتمین اجلاس و پیش بینی نشدن آن به عنوان موضوع کاری اجلاس هشتم که قرار است سال آینده در بندر ترکمن باشی ترکمنستان برگزار شود، نشان می دهد که گام اول در حل مشکل که همانا به رسمیت شناختن آن است، هنوز برداشته نشده است.
مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر در باره جدی بودن خطر کاهش تراز آب این دریا گفت: سطح آب دریای خزر در ۱۹ سال اخیر به دلیل خشکسالی، کاهش آبدهی ولگا به عنوان تامین کننده ۸۰ درصد آب این دریا و افت بارش ها حدود یک متر کاهش یافته است.
جواد ملک افزود:
کاهش یک متری تراز آب دریای خزر در کمتر از دو دهه را نمی توان به عنوان افت و خیزهای معمولی دریا ارزیابی کرد و احتمال ادامه کاهش آن به عنوان دور جدیدی از ویژگی های نوسانی دریای خزر را نباید از نظر دور داشت.
وی ادامه داد: تحلیل داده های دریافتی از ایستگاه های ترازسنجی مستقر در بندر انزلی، بندر نوشهر، بندر امیرآباد و بندرترکمن (آشوراده) نشان می دهد که میانگین تراز آب دریای خزر در سال آبی ۹۳ (پائیز ۹۲ تا پائیز ۹۳) ۲۶ متر و ۶۷ سانتی متر بود که این میزان هشت سانتی متر کمتر از سال آبی ۹۲ و ۴۲ سانتی متر هم کمتر از میانگین تراز آبی چهار سال پیشتر است.
ملک، ابتدایی ترین کار برای مقابله با این مشکل را تهیه نقشه حد بستر در استان های شمالی کشور برای جلوگیری از تجاوز به حریم دریا دانست و گفت: تمام طرح ها و برنامه های راهبردی دولت در سواحل جنوبی دریای خزر باید با توجه به ویژگی های نوسانی این دریا و روند کاهشی تراز آب در سال های اخیر، مهندسی و عملیاتی شود.
مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران هم خطر کاهش تراز آب دریای خزر را تهدید جدی برای کشتیرانی در ۱۳ بندر حاشیه این دریا دانست و بر یافتن راهکاری مناسب از سوی کشورهای حاشیه تاکید کرد.
محمد سعیدی نژاد گفت: باید پنج کشور حاشیه دریای خزر هر کدام بر اساس سهمی که از این دریا می برند راهکارشان را پس از بررسی در داخل کشورها برای هشتمین اجلاس در ترکمن باشی در سال آینده ارائه کنند تا بتوانیم تصمیم جدی برای کاهش این مشکل بگیریم.
وی خطر اصلی ناشی از کاهش تراز آب دریای خزر را متوجه کشتیرانی در این دریا دانست و افزود: با کاهش سطح آب، حجم بارگیری کشتی ها کاهش می یابد و از لحاظ اقتصادی به بنادر و دریانوردی منطقه نیز خسارت وارد می شود.
رئیس موسسه بنادر دولتی روسیه هم در حاشیه اجلاس هفتم در ساری کاهش سطح آب دریای خزر را تهدید جدی برای کشورهای حاشیه این دریا دانست و بر یافتن راهکاری مناسب برای حل این مشکل تاکید کرد.
محمدعلی یوویچ عبدالطیف اف گفت: مدیران بنادر کشورهای حاشیه خزر باید با مشورت کارشناسان حوزه های مرتبط راهکاری برای کند کردن روند کاهشی سطح آب این دریا پیش بینی کنند و با همکاری خوبی که بین کشورهای حاشیه خزر وجود دارد، کارهای مشترک نیز می تواند صورت گیرد. در اجلاس آینده مدیران بنادر کشورهای حاشیه راهکار کاهش این معضل را مطرح می کنند و با همکاری مشترک فعالیت های مرتبط را وارد فاز اجرایی خواهیم کرد.
رئیس موسسه بنادر دولتی روسیه ابراز امیدواری کرد که با توجه به روابط مناسب دیپلماتیک میان ایران و روسیه، این مشکل در سطح بالای مدیریتی نیز پیگیری و اجرایی شود. عبدالطیف اف گفت که کشورش به دلیل ارتباط خوبی که با کشورهای حاشیه دریای خزر از جمله آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان دارد، مشکل کاهش سطح تراز آب خزر را مطرح خواهد کرد و با همکاری این کشورها راهکاری را برای غلبه بر این معضل خواهد یافت.
دریای مازندران یا دریای کاسپین، پهنه ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری های ترکمنستان و قزاقستان محدود می شود.
دریای خزر که علاوه بر عنوان بزرگ ترین دریاچه داخلی جهان، عنوان کوچک ترین دریای خودکفای کره زمین را هم بر خود دارد، دارای حدود یک هزار و ۳۰ تا یکهزار و ۲۰۰ کیلومتر درازا و بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر پهناست.
سطح دریای خزر پایین تر از سطح دریاهای آزاد است و بر اساس برآوردهای جدید این دریا در ابتدای قرن بیست و یکم ۲۶ و نیم تا ۲۸ متر پایین تر از سطح دریای آزاد است.
خط ساحلی دریای خزر حدود هفت هزار کیلومتر، مساحت آن ۳۷۱ تا ۳۸۶ هزار کیلومترمربع (یک و نیم برابر خلیج فارس) و حجم آب آن نیز ۷۸ هزار و ۷۰۰ کیلومترمکعب است.
