بر اساس قانون تغییر ساعت رسمی کشور مصوب ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی ساعت رسمی کشور در ساعت ۲۴ امشب سی ام شهریور یک ساعت به عقب برگردانده می شود.
قانون تغییر ساعت رسمی کشور مهرماه سال ۱۳۸۶، پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی به تائید شورای نگهبان رسید و پس از آن برای اجرا به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ابلاغ شد. بر اساس ماده واحده این قانون، ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین یک ساعت به جلو کشیده می شود و در ساعت ۲۴ روز سی ام شهریور به حال سابق برگردانده می شود.
تغییر ساعت تابستانی (یا صرفه جویی در زمان نور روز (DST)، در بیشتر کشورها با نام ساعت تابستانی نامیده می شود) به تغییر ساعت در منطقه های زمانی گفته می شود که موجب طولانی تر شدن روز در عصر و کوتاه تر شدن آن در صبح می شود. این تغییر معمولا در ابتدای بهار هر سال انجام و در پاییز نیز به حالت عادی بازگردانده می شود. بسیاری از کشورها برای بهینه سازی مصرف انرژی، در فصل بهار و تابستان ساعت رسمی کشورشان را قدری (معمولا یک ساعت) به جلو می کشند، تا ساعات بیشتری از روز با ساعات کاری هم خوانی داشته باشد، و در ساعات کم تری از روز، نیاز به مصرف انرژی برای تامین روشنایی وجود داشته باشد.
تغییر ساعت چه زمانی و توسط چه کسانی مطرح شد؟
استفاده بیشتر از نور خورشید در طول روز، برای نخستین بار در سال ۱۷۸۴ در فرانسه مطرح شد. در این سال، بنیامین فرانکلین، وزیر مختار آمریکا در فرانسه طی مقاله ای که در یکی از مجلات فرانسه چاپ شد، از مردم خواست که صبح ها یک ساعت زودتر از خواب بیدار شوند. فرانکلین معتقد بود که به این ترتیب، مردم می توانند روزها از روشنایی خورشید استفاده بیشتری کنند و شب ها شمع کمتری مصرف نمایند. البته فرانکلین پیشنهادی مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور ارایه نکرد. این پیشنهاد، برای اولین بار در سال ۱۹۰۷ در انگلستان توسط فردی به نام ویلیام ولت پیشنهاد شد؛ هرچند که در آن مقطع زمانی عملی نشد.
اما تغییر ساعت رسمی برای صرفه جویی در مصرف انرژی، برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در کشور آلمان عملی شد. بعدا برخی دیگر از کشورها از جمله آمریکا، انگلستان، و برخی از کشورهای اروپایی نیز دست به اقدام مشابهی زدند. عاملی که این دولت ها را برای استفاده از این تکنیک متقاعد نمود، کمبود شدید انرژی در اثر جنگ جهانی اول بود.
اکنون ۷۷ کشور جهان با استفاده از این تکنیک، ساعات رسمی خود را تنظیم می کنند. اما زمان جلو و عقب کشیدن ساعت در این کشورها یکسان نیست؛ به طور مثال کشورهای اروپایی از آخرین یکشنبه ماه مارس تا آخرین یکشنبه ماه اکتبر و آمریکا و کانادا از دومین یکشنبه ماه مارس تا اولین یکشنبه ماه نوامبر (به مدت ۷ ماه) ساعت رسمی خود را جلو می کشند.
در برخی از مقاطع زمانی، برخی از کشورها تغییر ساعت رسمی خود را در بازه زمانی بیشتری انجام داده اند؛ به طور مثال کشور آمریکا در سال های ۱۹۷۵ و ۱۹۷۶، زمان تغییر ساعت رسمی را ۲ ماه جلو انداخت و دولت انگلستان نیز در خلال جنگ جهانی دوم، ساعت ها را ۲ ساعت جلو می کشید.
این در حالی است که بررسی های اخیر نشان می دهد که این تغییر ساعت بیشتر داری تاثیر اسمی می باشد نه واقعی. در ابتدای سال ۲۰۱۱ تحقیق در مورد تاثیر تغییر ساعت ۷۰۰ درصد رشد داشته است. ولی غالب کشورها همچنان بر این امر اصرار دارند، اما کشورهای پیشرفته و پر جمعیتی مثل ژاپن، چین و هند این تغییرات را اعمال نمی کنند.
تغییر ساعت در ایران
در ایران نیز، برای نخستین بار، پیش از انقلاب، ساعت رسمی کشور به ساعات تابستانی و زمستانی تقسیم شد. بعد از انقلاب این روند به حالت تعلیق در آمد.
در سال ۱۳۷۰ (در زمان ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی) بر اساس محاسباتی هیأت وزیران ایران مصوبه ای را به تصویب رساند که طی آن ساعت رسمی کشور همه ساله در اول فروردین ماه ۱ ساعت جلو کشیده شود و در ۳۱ شهریورماه به حالت اول باز گردد. ادامه مطالعات در آن دوره نشان داد که حدود ۱۰۰ مگاوات کاهش مصرف در زمان پیک (اوج مصرف) حاصل شده است. اما دولت ایران در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ این مصوبه را ابطال کرد. سخنگوی وقت دولت، در زمان اعلام این تصمیم دولت اعلام نمود که بررسی کارشناسانه ای مبنی بر این که تغییر ساعت در کشور منجر به صرفه جویی در مصرف انرژی در کشور شده باشد، وجود ندارد. وی دلیل لغو مصوبه قبلی هیات دولت را «سردرگمی بخش های زیادی از جامعه در اثر تغییر ساعت رسمی کشور» و «عدم وجود بررسی های دقیق و کارشناسانه برای تایید صرفه جویی در مصرف برق با روش تغییر ساعت» اعلام کرد. این ادعا در حالی مطرح می شد که مدتی قبل از آن مدیر دفتر مدیریت مصرف برق شرکت توانیر از کاهش ۱/۵ درصدی مصرف برق با تغییر ساعت رسمی کشور در اول فروردین خبر داده بود، و میزان این صرفه جویی ظرف ۶ ماه را بیش از ۷۵ گیگاوات ساعت تخمین زده بود.
پس از آن در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، طرح هایی را در دستور کار خود قرار دادند تا دولت را مکلف به تغییر ساعت رسمی کشور در ۶ ماهه نخست سال نمایند. اما در نهایت این طرح ها به صورت قانون در نیامدند. این در حالی بود که منابع مختلف پیشنهادهای مختلفی، هم چون تاریخ هایی جدید برای آغاز و پایان تغییر ساعت در سال را مطرح می کردند.
در نهایت در روز ۳۱ مرداد ۱۳۸۶ قانونی مشتمل بر یک مادهٔ واحده مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. بنا بر این قانون ساعت رسمی کشور هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین ۱ ساعت به جلو کشیده می شود و در ساعت ۲۴ روز سی ام شهریور ماه به حالت قبلی برگردانده می شود.
شایان ذکر است؛ کشور ایران در عرض های جغرافیایی میانی واقع شده و تغییرات طول شبانه روز در طول سال قابل توجه است. به همین دلیل و برای استفاده بیشتر از روشنایی روز، در فصل های بهار و تابستان ساعت رسمی را ۱ ساعت به جلو می کشند.
