حضور دام در مناطق چهارگانه معضلی است که سازمان حفاظت محیط زیست سال ها با آن درگیر بوده و تاکنون راه حل های مختلفی اعم از درج تخلف و پیگیری از مراجع قضایی را در پیش گرفته است. اما معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی معتقد است مساله دام، گره ای است که با دندان باز نمی شود و باید پیش از اجرای برخوردهای قهری، مشارکت دامداران را در ساماندهی دام در مناطق به کار گرفت. «دنیای سفر» در گفت و گو با رجبعلی کارگر درباره تجربه های وی از ساماندهی دام در پارک ملی «لار» و پناهگاه حیات وحش «میاندشت» پرسید.
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی با بیان اینکه در پناهگاه حیات وحش میاندشت، این پروژه با مساله ساماندهی دام مواجه بود، اظهار کرد: در این منطقه ۱۵ هزار دام پروانه دارند که بین ۹۰ تا ۱۱۰ روز بر اساس این پروانه می توانند دام خود را تعلیف کنند. از میان این تعداد، ما نزدیک به پنج هزار دام با مشکل میابند را داشتیم؛ به این ترتیب زمانی که مهلت زمان ۱۱۰ روزشان در منطقه تمام می شد به واسطه نداشتن منطقه ای برای انتقال دام، ناچار بودند در حول و حوش منطقه بمانند در عین اینکه هیچ حامی ای اعم از محیط زیست، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی نیز نداشتند. چنین روندی موجب می شد آنها شبانه تجاوزاتی به مراتع داخل منطقه خارج از زمان مقرر داشته باشند. در این شرایط محیط بان بر طبق قوانین ناچار بود با دامدار برخورد و آنها را جریمه کند؛ اما این راه حل تنها در برخی موارد کارساز بود و نمی توانست مساله را به شکل اساسی حل کند. لذا ما تصمیم گرفتیم برای رفع ریشه ای این مشکل راه حل های دیگری را در پیش بگیریم و به جای تعارض، رویکرد تعامل را امتحان کردیم. در همین راستا گفت و گوهایی با اداره محیط زیست خراسان رضوی که در همسایگی خراسان شمالی قرار داشته و دارای مرتع است؛ انجام داریم و در کنار آن مراتعی که به واسطه تغییر شغل دامپروری کمرنگ شده بود اما پروانه چرا برای آن وجود داشت را به عنوان گزینه های جایگزین برای پنج هزار دامدار محلی برگزیدیم. راه حل دیگر ما اجاره علفچر برای دامداران بود؛ ضمن اینکه اگر سال هایی ما بارش خوبی داشتیم دامدار اجازه داشت به جای ۱۱۰ روز ۱۲۰ روز را در منطقه بماند.
کارگر تصریح کرد: تجربه در مناطق مختلف نشان داده است که هر چه به دامدار نزدیک تر شده و مشکلات آنها را در نظر گرفته و درصدد رفع آن بربیایم از تعارضات جلوگیری خواهد شد به این دلیل که دامدار بیش از ما به حفظ حیات وحش علاقه مند است. من این امر را در پارک ملی «لار» تهران تجربه و به مسئولان سامانه های عرفی حفاظت از مراتع واگذار کردم که این روند موجب ارتقای حفاظت در این مناطق به شکل ویژه ای شد.
وی با بیان این مطلب که ساماندهی دام در پارک ملی خارتوران نیز صورت می گیرد، اضافه کرد: هدف ما این است که ستادی با با حضور سازمان حفاظت محیط زیست، جهاد کشاورزی، منابع طبیعی، دامپزشکی، بانک کشاورزی، نیروی انتظامی و سازمان امور عشایر با محوریت فرمانداری تشکیل و مشکلات دامدار، مرتع و حیات وحش به این ستاد برای رفع آن منتقل شود.
معاون پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در همین رابطه از تقلیل دام از ۱۳۰ هزار راس به ۹۰ هزار راس در پارک ملی خارتوران خبر داد و گفت: در پناهگاه حیات وحش میاندشت نیز ما درصدد ایجاد تعادل میان دام و مرتع هستیم و قصد داریم با مدیریت مشارکتی این امر را اجرایی کنیم.
وی توجه به خواست دامدار را تضمین کننده حفظ و پایداری محیط زیست و حیات وحش مناطق عنوان و اضافه کرد: چنانچه به افراد محلی احترام بگذاریم و مسائل آنها را در برنامه های مدیریتی لحاظ کنیم موفق خواهیم بود، در غیر این صورت روند فعلی ادامه خواهد یافت.
کارگر همچنین از اختصاص وام سه درصدی به دامداری که قصد ایجاد دامداری نیمه صنعتی داشته باشند خبر داد و گفت: هر دامدار می تواند چهار برابر سرمایه خود برای انجام این کار وام بگیرد که امیدوایم اختصاص این تسهیلات بتواند در روند کاهش و ساماندهی دام در مناطق موثر باشد.
نگاهی به گفته های کارگر نشان می دهد شیوه های حفاظتی و خروج دام از مناطق که تاکنون از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به کار گرفته می شد، نمی تواند راهکار مناسب برای رفع این معضل باشد. مشارکت دامداران و آموزش شیوه های مشارکتی گرچه رویه ای زمان بر است اما در نهایت هم مرتع را حفظ می کند و هم مناطق چهارگانه را خالی از حافظان قدیم آن نخواهد گذاشت.
