به گزارش «دنیای سفر»، در گردشِ ایام و تکرار روزمرگی ها، حلول فصلی نو و پی بردن به راز طبیعت، تنها از خالقی برمی آید که بخشنده و بی نیاز است، خالقی که رگ خشکیده درخت را میوه های بهشتی ارزانی و پاییز را آخرین آیت از نزول سوره سال قرار داد.
پاییز، حکایت برگ و شکایت باد در دل دشت است؛ حکایتی آمیخته با تکاپو، تغییر هویت و آواز درختانی که تن به سرما می دهند اما دست از اصالت خود نمی کشند.
چه بسیارند درختانی که در این فصل جامه می تکانند و در عنصر زندگانی جامی از تکرار فصل را به گوارایی تابستان و وداع با تن پوش بهاران به جانِ دل می خرند.
محقق و کارشناس ادبیات در مورد جشن مهرگان و حلول پاییز می گوید: پاییز، عروس هزار رنگ طبیعت و نقاش چیرە دست فصل هاست، عروسی کە سه ماه متفاوت و متغیر آن در سرمای صبح، گرمای ظهر، آشفتگی عصر و طولانی بودن شب، گواهی بر پا به عرصه نهادن داستان ها، شاهنامەها و پرواز قصه های بسیاری از قفس سینه مادر بزرگان تا صفحه تلویزیون و پرده سینما، جاده های ترقی را طی و عرصه برای خود نمایی موجودیت این فصل از سال فراهم است.
شیرکو بهزاد در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: پاییز دل انگیز و متغیر با مهرِ مهربان، آغازین نفس هایش را به جان روزهای کوتاە تزریق و واج به واج این واژە سه حرفی «مهر» سرشار از تنوع محصول، برداشت، رفع خستگی و آغاز تلاشی دیگر است.
بهزاد بیان کرد: در فرهنگ لغت همبانه بورینه کُردی/ فارسی «هژار مکریانی»، مهر ماه یا «رَزبَر» دسته واژه ای از ترکیب دو کلمه «رَز+بَر » است. «رَز»، در زبان کُردی به معنی درخت انگور + «بَر» به معنی محصول، میوه، ثمر است. «ڕەزبەر/ مهرماە/ انگور رسان» است، جدای از این که در زبان کُردی همه اسم ها از وجه تسمیه خاصی برخوردار است، مناسبت های خاصی هم دارد.
وی عنوان کرد: از این رو مهرماه برای ملت کُرد و زاگرس نشینان از قداست، عزمت و ویژگی خاصی برخوردار است.
مهرگان یا جشن مهر یکی از مراسم و جشن های ایران است که با اعتدال پاییزی پیوند داشته و در روزهای آغازین فصل پاییز برگزار می شود. این جشن معمولاً چندین روز به درازا می کشد. در خراسان در سده های گذشته این جشن را با نام جشن سر میزو یا جشن سر برج میزان برگزار می کرده اند
بهزاد بیان کرد: در این ماه جدای از برداشت انواع میوه ها، فصل تولید انواع کشمش و مویز سیاه نیز می باشد، مویزی کە باید انگورش سرمای شب های مهر در رگ های شیرینش لانه و گرمای طاقت فرسای ظهر پاییز، سرما را از رگ، دانه و پوست انگور بیرون بکشد و هر چه این انقباض و انبساط زمان بیشتری را به خود اختصاص بدهد، دانه های انگور آبدار، درشت، سیاه و تردتر و مویز تهیه شده از آن نرم، لطیف و شیرین تر خواهد بود.
وی ادامە داد: در تقویم باستانی اقوام ایرانی، به دلیل تغییر آب هوا و پوشش جغرافیایی، جشن نوروز و جشن مهرگان از جشن های ملی به شمار می رفت که در برخی مناطق همجوار ایران و حتی با آمدن اسلام در ایران نیز رایج بود، در واقع، در تقویم اوستایی، سال به دو فصل تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم می شد؛ که نوروز جشن آغاز فصل تابستان بزرگ و شروع گرما و مهرگان، جشن آغاز زمستان بزرگ و شروع سرما، به شمار می رفته است.
بهزاد عنوان کرد: به اعتقاد ایرانیان باستان، یکی از پادشاهان ظالم ایران مهر نام داشت، پس از مرگ وی جشنی را بە نام «مهر جان داد » اختصاص دادند و پس از گذشت زمان و اتفاقات تاریخی و سیاسی به «مهرجان» تغییر یافت، همچنین در روایتی دیگر، این جشن در قدیم بە «متراکانا» و بعدها «مهرگان» و پس از ورود اسلام بە «مهرجان» تبدیل شد.
وی خاطرنشان کرد: پاییز فصل شکوفایی احساس و درد دل کردن با طبیعت، اجسام و درون و ناخودآگاه خود انسان است که در این باره در کتاب موسیقی کبیر ابونصر فارابی مقام یازدم از دوازده مقام به نام مهرگان آمده است و نظامی گنجوی در منظومه خسرو و شیرین، مهرگان را بیست و یکمین لحن از سی لحن ذکر کرده نام می برد.
بهزاد یادآور شد: همچنین حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاعر حماسه سرای ایران، مهرگان را در شاهنامه به عنوان روزی معرفی می کند که پادشاه بزرگ و دادگر ایرانی فریدون به عنوان مراسم تاج گذاری و شروع فرمانروایی خود، برگزیده است. فریدون چو شد بر جهان کامگار / ندانست جز خویشتن شهریار/ به روز خجسته سر مهرماه / به سر برنهاد آن کیانی کلاه
وی عنوان کرد: همچنین شاعر مردمی و درد آشنای کُرد «ماموستا قانع» در وصف پاییز می گوید: «ئەی وەتەن پاییز بەخێر بێ چونکە ئیستە باومە/ سارد و گەرمی وەرزەکەت عەینی دڵەی شێواومە» «ای وطن آمدن پاییزت خجسته باد، چون باب میل من است/ سردی و گرمی این فصل، چشمه احساس درونیم را جوشان تر می کند».
این کارشناس معتقد است کە در هر شرایط و مناسبت، آمدن پاییز و حلول سرما و بارندگی برای ساکنان این قسمت از ایران دارای اهمیت بوده و هست چون مردمان این ناحیه روزی خود را از گردش فصل و سخاوت طبیعت و مقدار تلاشی که می کنند بر سفره جان می دانند.
با شروع مهرماه، زنان و کودکان با تغذیه انواع آذوقه زمستانی و پوشاندن لباس های ارغوانی رنگ بر تنبه استقبال پاییز هزار رنگ می روند و به طعام ها، خوراکی ها و نوشیدنی های خاص این فصل و با خواندن سرود، شعر، دکلمه و نواختن موسیقی به این فصل خوشامد می گویند.
