توسعه پایدار از نگاه سازمان ملل از ابتدا تا امروز

فرزام پوراصغر سنگاچین

استفاده از ملاک ها و اصولی که خصوصیات کیفی سیاست‌ ها و برنامه‌ های یک کشور در حوزه‌ های مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی و سایر حوزه‌ ها را در قالب داده‌ های کمی ارایه دهد، همواره به عنوان یکی از مسائل اساسی و مهمترین دغدغه‌ های برنامه‌ ریزان، سیاست ‌مداران و پژوهشگران بوده است که این کار با استفاده از شاخص‌ هایی صورت می‌گیرد. شاخص‌ ها معمولا از نظریه‌ ها، نگرش‌ ها و یا موقعیت‌ ها سرچشمه می‌گیرند و مانند علائمی مسیر و جهت حرکات را مشخص می‌کنند. به همین دلیل طی سال‌ های گذشته تدوین شاخص‌ ها در حوزه‌ های مختلف برای اندازه‌ گیری و سنجش عملکرد کشورها خصوصا حوزه‌ های اقتصادی بسط و گسترش یافته و مدت‌ های طولانی است که در سطوح ملی و بین ‌المللی ملاک مقایسه کشور ها محسوب می‌شوند. اما بزودی مشخص شد که این شاخص‌ ها قادر به تبیین ابعاد مختلف توسعه نبوده و تصویر گمراه کننده ای از توسعه ارایه می‌دهند. به همین دلیل بازنگری در این شاخص‌ ها در کانون توجه بسیاری از دولت‌ های ج هان بویژه کشور های توسعه یافته قرار گرفت.

با بسط و توسعه پارادایم توسعه پایدار در دهه ۹۰ موضوع تدوین شاخص‌ های توسعه پایدار و سنجش کشور ها بر اساس این شاخص‌ ها بیش از گذشته مطرح شد. به همین دلیل در فصل چهلم دستور کار ۲۱ بر تدوین و بسط شاخص‌ های توسعه پایدار و استفاده از آن ها برای سنجش و اندازه‌گیری توسعه پایدار تاکید شده است. پس از تصویب دستور کار ۲۱ در سال ۱۹۹۲، همواره یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ ها در این خصوص این موضوع بوده است که چگونه می‌توان سیاست‌ ها و برنامه‌ های کشور های مختلف را برای دستیابی به توسعه پایدار و پیشرفت آنان به سمت توسعه پایدار اندازه‌گیری کرد. با تشکیل کمیسیون برانت ‌لند و کنفرانس سران زمین، برای توسعه شاخص‌ های پایداری و همچنین روش های سنجش آن ها، تلاش‌ های زیادی به عمل آمده و بعضا نیز به موفقیت‌ های قابل قبولی در برخی از حوزه‌ های توسعه پایدار، خصوصا حوزه‌ های اقتصادی بدست آمده است، با این حال به دلیل نگرش‌ ها و ارزش‌ های حاکم بر جوامع مختلف تا مدت ها اجماع کاملی در مورد شاخص‌ های توسعه پایدار و روش‌ های سنجش و اندازه‌گیری آن ها وجود نداشت، لیکن با برگزاری کنفرانس ریو +۲۰ در سال ۲۰۱۲ این موضوع در دستور کار قرار گرفت تا بتوان شاخص های جامع و فراگیری در این خصوص برای سنجش توسعه پایدار تدوین کرد. بر این اساس در این گزارش روند تحولات شاخص های توسعه پایدار که پس از سال ۱۹۹۲ در کنفرانس ریودوژانیرو مطرح شد، ارایه می شود.

پشینیه شاخص های سنتی توسعه

اندازه‌گیری و سنجش میزان توسعه همواره به عنوان یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی و توسعه و همچنین سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان بوده است. زیرا هر کشوری می‌خواهد بداند که جایگاه آن در مقایسه با سایر کشور ها از نظر توسعه یافتگی و رشد اقتصادی چگونه بوده و روند های آن نیز طی سال‌ های گذشته چه سمت و سویی داشته است. به همین دلیل نیز در خلال سال‌ های گذشته تلاش‌ های بسیار زیادی از سوی صاحب نظران برای اندازه‌گیری توسعه در قالب شاخص‌ های متعدد صورت گرفته است که پیشینه برخی از آن ها به بیش از چند قرن می‌رسد .

اندازه‌گیری و سنجش میزان رشد و درآمد ملی در کشور های توسعه یافته تقریبا از اواسط قرن هفدهم آغاز شد. در سال ۱۶۶۵، ویلیام پتی در کشور انگلیس برآورد های مقدماتی را برای اندازه‌گیری درآمد ملی این کشور انجام داد. سپس کارهای او توسط گریگوری کینگ دنبال شد. کینگ در سال ۱۶۹۶ درآمد بریتانیای کبیر آن روز را برای سال ۱۶۸۸ تخمین زد. در محاسبات این دو نفر، درآمد ملی، جریان کالاها و خدمات فرض شده بودند، می‌توانند به صورت کل درآمد یا کل هزینه اندازه‌گیری شوند. همین محاسبات در قرن هفدهم توسط دو اقتصاددان در کشور فرانسه انجام شد. قرن هیجدهم و نیمه اول قرن نوزدهم به دلیل تسلط رویکرد‌ های اقتصاد نئوکلاسیک و حاکم شدن سازوکار بازار در اقتصاد، چندان نیازی به اندازه ‌گیری میزان رشد و توسعه احساس نشد. به همین دلیل نیز طی این دوره نسبتا طولانی، تنها محاسبات شاخص‌ های اقتصادی دو کشور روسیه و ایالات متحده به ترتیب در سال‌ های ۱۷۹۰ و ۱۸۴۳ اندازه‌گیری و منتشر شد. از دهه ۱۹۲۰ به بعد به تدریج محاسبات ملی از حوزه عمل اشخاص و محققان خصوصی خارج شد و سازمان‌ های رسمی و آماری کشور ها، فعالیت‌ های خود را در این زمینه آغاز کردند. در سال ۱۹۳۹، مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای نخستین بار تخمین‌ هایی از درآمد ملی ۲۶ کشور با استفاده از شاخص‌ هایی منتشر کرد. با وقوع جنگ جهانی دوم، موضوع گسترش و اندازه‌ گیری حساب‌ های ملی دچار وقفه شد. در سال ۱۹۴۴، نمایندگان کشور های امریکا، کانادا و بریتانیا نشستی را در واشنگتن برگزار کردند که در این نشست ضمن بحث در مورد قابلیت مقایسه تخمین درآمدهای ملی، پاره ای از تعاریف و مفاهیم استاندارد را پذیرفتند. در سال ۱۹۴۷ کمیته کارشناسان آمار سازمان ملل متحد گزارشی تحت عنوان ” اندازه‌گیری درآمد ملی و ساختار حساب‌ های اجتماعی” را منتشر کردند. این گزارش و ضمیمه آن که توسط ریچارد استون نوشته شده بود، اساس نظام‌ های حساب‌ های بین ‌المللی و سنجش میزان توسعه را تشکیل داد.

با گسترش تهیه حساب‌ های ملی در کشور های مختلف در سال‌ های بعد از جنگ جهانی دوم و همچنین مطرح شدن نیازهای کشورهای در حال توسعه و مد نظر قرار دادن این نیازها در سیستم حساب‌ های ملی و لزوم هماهنگی با سایر موسسات نظیر صندوق بین ‌المللی پول(IMF) و سازمان توسعه همکاری‌ های اقتصادی (OECD) از نظر تعاریف و مفاهیم، نیاز به تجدید نظر در گزارش ریچارد استون احساس شد و در نهایت پس از بررسی‌ های زیاد سیستم حساب‌ های ملی (SNA) در سال ۱۹۵۳ به منظور مقایسه کشور ها در قالب شاخص‌ هایی تهیه شد که اولین سیستم حساب‌ های ملی مدون و استاندارد سازمان ملل متحد بود. این سیستم نیز با توجه به نیاز کشورها در زمینه گسترش حساب‌ های پیش‌بینی شده در سیستم پیشین، مورد تجدید نظر قرار گرفت و سیستم جدید در سال ۱۹۶۸ به تصویب رسید. هم زمان با این سیستم، گزارش جامع حساب‌ های ملی اروپا (ESA) نیز توسط جامعه اروپا ارایه شد که حاوی اطلاعات وسیع‌ تر و تعاریف و مفاهیم دقیق‌ تری در زمینه تهیه حساب‌ ها بود و در واقع به‌عنوان نسخه جامع ‌تر سیستم حساب‌ های ملی (SNA) سال ۱۹۶۸ معرفی شد. با وجود اینکه سیستم سال ۱۹۶۸، حساب‌ های ملی را به طور محسوسی گسترش داده بود، اما هنوز موارد و موضوعات مبهم متعددی باقی مانده و محل مناقشه بودند .

اولین قدم در تجدید نظر نظر در سیستم حساب‌ های ملی سال ۱۹۶۸، سمیناری بود که در سال ۱۹۷۵ در خصوص مروری بر تجربیات کشور های در حال توسعه در استفاده از سیستم حساب‌ های ملی (SNA) سال ۱۹۶۸ برگزار شد. این جلسات به طور مداوم ادامه یافت تا در جلسه ای در سال ۱۹۸۲ گروه کارشناسان سازمان ملل متحد پیشنهاد طراحی سیستم حساب‌ های ملی (SNA) جدید را ارائه دادند. هدف‌ های اصلی تجدید نظر در سیستم حساب‌ های ملی (SNA) جدید عبارت بود از: به هنگام سازی اصول آن جهت مطابقت با شرایط جدید، ساده تر و روشن تر کردن مفاهیم آن و هماهنگ کردن آن با آمارهای استاندارد مربوط. در این هنگام برای برنامه ‌ریزی تجدید نظر سیستم حساب‌ های ملی (SNA)، یک گروه کارشناسی متشکل از نمایندگان سازمان‌ های مختلف از طرف کمیسیون آمار سازمان ملل ایجاد شد. سازمان‌ هایی که در این گروه نماینده داشتند، عبارت بودند از:

– اداره آمار جامعه اروپا
– صندوق بین ‌المللی پول
– سازمان همکاری‌ های توسعه اقتصادی (OECD)
– کمیسیون‌ های منطقه ای سازمان ملل متحد
– بانک جهانی

گروه‌ های کارشناسی مختلف طی جلسات متعدد، طیف وسیعی از موضوعات متفاوت را مورد بررسی قرار دادند. موضوعات مورد بررسی به هشت دسته کلی تقسیم شده بودند که شامل ساختار حساب‌ های ملی (SNA)، محاسبه قیمت و مقدار، بخش خارج، بخش خانوار، بخش عمومی، حساب‌ های تولید و جداول داده – ستانده، ترازنامه‌ ها و هماهنگی سیستم حساب‌ های ملی (SNA) بود که در نهایت در سال ۱۹۹۳ تصویب شد.

یکی از مهمترین شاخص‌ هایی که برای مدت‌ های طولانی برای سنجش رشد اقتصادی کشور ها و حساب‌ های ملی مورد استفاده قرار می‌گرفته است، شاخص‌ هایی نظیر سرانه تولید ناخالص داخلی و سرانه درآمد ملی هستند. این شاخص‌ ها برای مدت‌ های طولانی مبنای سنجش کشور ها برای مقایسه سطح توسعه محسوب می‌شدند. در حقیقت روش‌ های سنتی رشد اقتصادی و رفاه جامعه، صرفا بر تولید ناخالص داخلی (GDP) و تولید خالص ملی (NDP ) تاکید می‌نماید. به تدریج مشخص شد که چنین شاخص‌ هایی، معیاری مناسبی برای سنجش رفاه اقتصادی محسوب نمی‌شوند. به همین دلیل بسیاری از صاحب نظران به این شیوه سنجش حساب‌ های ملی انتقاد کردند و معتقد بودند که بسیاری از فعالیت‌ های تولیدی و مصرفی دارای اثرات زیست جانبی محیط‌زیستی بوده و هزینه‌ های زیادی را به همراه دارند که نسل حاضر و نسل‌ های بعدی می‌بایست هزینه‌ های آن ها را پرداخت کنند. در حقیقت شاخص‌ های تولید ناخالص داخلی (GDP) و تولید خالص ملی (NDP) رشد پایدار بلند مدت اقتصادی را نمایان نمی ‌سازند، زیرا این شاخص‌ ها از تخریب منابع طبیعی و محیط ‌زیستی در محاسبات خود چشم پوشی می‌کنند. علاوه بر این شاخص‌ های یاد شده استفاده از سرمایه محیط ‌زیستی را به عنوان درونداد در نظر نگرفته و استهلاک این منابع را نیز در نظر نمی گیرند. این مسئله باعث می‌شود تا بسیاری از پیامد های نامطلوب محیط‌ زیست یا هزینه‌ های جانبی به عنوان هزینه‌ های تولید منظور نشده و اغلب از محاسبه این هزینه‌ ها در نظام حسابداری ملی صرف نظر شده و مقدار آن ها صفر در نظر گرفته می‌شود. به همین دلیل بازنگری در سیستم حساب‌ های ملی و مد نظر قرار دادن هزینه‌ های کالا ها و خدمات محیط ‌زیستی و همچنین هزینه‌ های تخریب محیط ‌زیست در حساب‌ های ملی مورد توجه قرار گرفت. به عنوان مثال، بسیاری از منابع طبیعی همچون نفت، ذخایر معدنی، جنگل‌ ها و ذخایر آبزیان به عنوان موجودی منابع در نظر گرفته نمی‌شوند، اما زمانی که استخراج، فراروی و در بازار مبادله شدند، در نظام حساب‌ های ملی منظور می‌شوند. در نتیجه عدم منظور کردن چنین هزینه‌ هایی در حساب‌ های ملی، این احتمال وجود دارد که بسیاری از کشور ها بیش از منابع تجدیدپذیر خود نظیر جنگل‌ ها، مراتع، منابع آبی و آبزیان استفاده نمایند، به طوری که در نتیجه بهره برداری از این منابع بیش از ظرفیت باز تولید آنها، زمینه تخریب آنها را بوجود آورد.

از بعد محیط ‌زیست، این شاخص‌ ها فقط میزان فعالیت‌ های اقتصادی را در یک جامعه نشان می ‌دهند و به پیامد های فعالیت‌ هایی که باعث افزایش تولید ناخالص داخلی یا درآمد ملی شده اند، توجه ندارند، زیرا در بسیاری از موارد علیرغم افزایش قابل ملاحظه تولید ناخالص داخلی یا درآمد ملی، کیفیت محیط‌ زیست به شدت نقصان یافته و سرمایه‌ های طبیعی و محیط ‌زیستی مستهلک می‌شوند. به عنوان مثال، تولید ناخالص کشور چین در خلال سال‌ های اخیر رشد چشمگیری داشته است، اما از کیفیت محیط ‌زیست این کشور در این مدت به شدت کاسته شده و با چالش‌ های جدی در این زمینه مواجه است.

از بعد اجتماعی و توزیع درآمد نیز ایرادات اساسی را بر شاخص‌ های سنتی توسعه و رشد اقتصادی مطرح می‌کنند. اولا بر اساس این شاخص‌ ها هیچ تضمینی وجود ندارد که درآمد ناخالص ملی بین تمامی افراد جامعه تقسیم شود و در حقیقت تولید ثروت بیشتر، تضمینی برای توزیع عادلانه ‌تر ثروت و افزایش درآمد نسبی (واقعی) افراد جامعه نیست. نکته مهم این است که ثروت هنگامی خوب است که به افزایش رفاه جامعه منجر شود، یعنی توزیع متناسب داشته باشد و شکاف طبقاتی به وجود نیاورد. دومین مشکل عمده در تعریف درآمد ناخالص ملی است که به مجموع ارزش افزوده (حاصل از نیروی کار و سرمایه) اطلاق می‌شود که مسلما ارزش افزوده ای که هر کس به وجود آورده است حق اوست و کسی حق ندارد بخشی از آن را مطالبه کند. تنها راه تقسیم واقعی ثروت این است که هزینه ای که تولید ثروت بر دیگران تحمیل کرده است (مثلا با برداشت از منابع طبیعی و یا محروم کردن دیگران از حق استفاده از یک مکان) را باید مطالبه و بین دیگران تقسیم کرد. حقیقت این است که در صورت محاسبه مالیات به این طریق٬ میزان مالیات بر درآمدی صدک‌ های بالای درآمدی نه تنها کاهش نخواهد یافت بلکه افزایش خواهد یافت و در عین حال این روش به اصل عدالت اجتماعی نزدیک‌تر است. سومین مشکل این است که در درآمد ناخالص ملی حتی مواردی که هزینه هستند (مانند برداشت نفت که در حقیقت یک هزینه بر منابع ملی است تا یک درآمد) و یا مواردی که تبعات مثبت در جامعه ندارند (مانند حقوق یک زندانبان) جزو درآمد ناخالص ملی محسوب می‌ شوند.

به موازات بسط و گسترش رویکردهای مختلف توسعه در خلال سال‌ های پس از جنگ جهانی دوم و همچنین ایرادات متعددی که به شاخص‌ های سنتی رشد اقتصادی مطرح شد، تلاش‌ های زیادی از سوی صاحب‌ نظران برای تدوین شاخص‌ ها و معیارهایی برای سنجش میزان توسعه توسط صاحب‌نظران صورت گرفت. پل استریتن از نظریه پردازان تجزیه و رفاه عمومی، توسعه را به مفهوم نوگرایی و مدرن شدن می‌داند. بر این اساس شاخص‌ هایی نظیر بهبود سطح و میزان درآمد ملی، شرایط تولید، سطح زندگی (تغذیه، مسکن، بهداشت و آموزش)، شرایط محیط کار، نهادها و سیاست‌ ها را برای سنجش میزان توسعه پیشنهاد کرد. نظر استرتین در باره توسعه، معروف به نگرش به توسعه از بعد نیاز های اساسی است.

گونار میردال شاخص‌ هایی دیگری را برای ارزیابی توسعه پیشنهاد کرده است که شامل شاخص‌ های زیر است:

خردگرایی
توسعه دانش و اجرای موثر برنامه ‌ریزی توسعه
افزایش بهره‌ وری
ارتقای سطح زندگی
برابری اقتصادی و اجتماعی
بهبود نهادها و رفتار ها و عادات و رسوم
استحکام و قوام مالی
استقلال ملی
دموکراسی گسترده در سطح جامعه
انضباط اجتماعی

معیار ها و شاخص‌ های زیر نیز به عنوان معیارهایی از توسعه مناسب مورد قبول اکثر صاحب نظران در سطح جهان قرار دارد:

تامین مخارج معیشتی خانوار ها در زمینه نیاز های اساسی از جمله غذا، پوشاک، مسکن، بهداشت و درمان و سایر موارد
وجود کار برای سرپرستان خانوار
افزایش دسترسی عموم به آموزش و ازدیاد نرخ باسوادی در جامعه
افزایش مشارکت عموم افراد در اداره جامعه و حکومت
استقلال ملی به مفهوم عدم تاثیرپذیری سایر دولت‌ ها بر تصمیمات دولت ملی

در این چارچوب تحقق اهداف اقتصادی از الویت برخوردار است. زیرا در صورت تحقق اهداف اقتصادی است که سوء تغذیه، بیکاری و نابرابری درآمد ها، نرخ باسوادی و سوء بهداشت و غیره کاهش می‌ یابد و پس از این مرحله است که اهداف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی اهمیت می‌یابند. دستیابی به نوعی از نظم، ثبات و تعادل پایدار سیاسی و اجتماعی، هدف بلندمدت توسعه خواهد بود.

به طور خلاصه روش‌ های سنجش و اندازه‌گیری توسعه بر اساس رویکرد های اقتصادی که مدت‌ های طولانی در چارچوب حساب‌ های ملی (SNA) مبنای سنجش شاخص‌ های اقتصادی در جهان بوده است، دارای کاستی‌ های فراوانی بوده و تصویر گمراه کننده و بعضا اغراق آمیزی از توسعه کشور ها ارایه می‌دهد. به طور خلاصه از مهمترین ایرادات وارده بر شاخص‌ های صرف اقتصادی می‌توان موارد زیر را برشمرد:

شاخص‌ هایی چون تولید تولید ناخالص ملی (GNP) به دلیل اینکه مبتنی بر ارزش کالا ها و خدمات تولید شده در اقتصاد است، حتی هنگامی که ذخیره سرمایه طبیعی یک کشور تخلیه می‌شوند نیز افزایش نشان می‌دهند. به عبارت دیگر این شاخص‌ ها، کمیابی منابع را نشان نمی دهند
هنگامی که کیفیت محیط‌زیست به دلیل انتشار آلودگی‌ ها تنزل می‌کند، تولید ناخالص ملی همچنان افزایش نشان می‌دهد. به عبارات دیگر این شاخص‌ ها، هزینه‌ های تخریب محیط ‌زیست و اثرات آن ها بر بر سلامت و رفاه انسان‌ ها را نادیده می‌گیرند.
زمانی که نظام اقتصادی برای کاهش آلودگی‌ ها هزینه‌ هایی را پرداخت می‌کند (مانند احداث تصفیه خانه فاضلاب)، تولید ناخالص ملی افزایش می‌یابد. در حالی که چنین هزینه‌ هایی باید از تولید ناخالص داخلی کسر گردند.
تولید ناخالص داخلی، صرفا تولید ناخالص داخلی را اندازه می‌گیرند نه تولید خالص داخلی را (یعنی تولید ناخالص داخلی من های استهلاک)، لذا تولید خالص شاخص بهتری برای سنجش رفاه محسوب می ‌شوند.
تولید ناخالص داخلی (GDP) تغییر در بهره ‌وری سرمایه انسانی و طبیعی را منظور نمی ‌کنند.
تولید ناخالص داخلی فقط معاملات و مبادلاتی را که در محل بازار انجام می ‌شود را منظور می‌ کند و به تولید معیشتی روستائیان، خانه داری (مانند آشپزی و باغبانی) و کار سازمان‌ های داوطلبانه و خیریه را در محاسبات خود منظور نمی‌کند. به همین دلیل تولید ناخالص بسیاری از کشور ها که فاقد آمار های مناسب در این زمینه هستند، بسیار پایین تر نشان داده می‌شود.
تولید ناخالص داخلی میان انواع مختلف کالا ها تمایزی قائل نمی ‌شود. به عنوان مثال افزایش مصرف کالا هایی که تهدید‌کننده بالقوه سلامتی هستند (نظیر الکل و سیگار یا غذا های چرب)، علیرغم این که ممکن است رفاه انسان‌ ها را کاهش دهند، به عنوان افزایش در تولید ناخالص داخلی منظور می‌ شوند.
درآمد ناخالص ملی قادر به نمایاندن نحوه توزیع درآمد در یک کشور نیست. در یک کشور با توزیع درآمد یکسان، درآمد ملی سرانه انعکاس واقع گرایانه ای از درآمد هر شخص است. اما در کشور دیگری که درآمد به شکل نابرابر توزیع شده و بخش عظیمی از درآمد در دست اقلیت محدودی قرار دارد، درآمد ملی سرانه نمی‌تواند انعکاسی از درآمد تک تک افراد باشد.
درآمد سرانه یک کشور قادر به توصیح تمامی ابعاد توسعه نیست. به عنوان نمونه، براساس شاخص‌ های موجود، سرانه درآمد ملی کشوری مانند کشور امارات عربی متحده بسیار بالا بوده و با پیشرفته ‌ترین کشور های توسعه یافته، برابری می‌کند، در حالی که بخش اعظم بالا بودن سرانه درآمد در این کشور ناشی از درآمد های نفتی است و کشور مزبور در مورد سایر جنبه‌ های توسعه نظیر آزادی‌ های سیاسی، دمکراسی و سایر موارد، در زمره کشور های پیشرو در این حوزه‌ ها قرار نمی گیرد.

پیشینه شاخص های توسعه پایدار

پس از برگزاری کنفرانس سران زمین در سال ۱۹۹۲، موضوع تدوین شاخص‌ های توسعه پایدار و سنجش و اندازه‌گیری این شاخص‌ ها به عنوان یکی از مهمترین موضوعات مطرح شد که در نهایت در فصل چهلم دستور کار ۲۱ بر این موضوع تاکید شد. در مقدمه فصل چهلم عنوان شده است که هرکشوری در عرصه توسعه پایدار به مفهوم کلی آن یک ارایه کننده و مصرف کننده اطلاعات قلمداد می‌شود. لذا این اطلاعات می‌بایست در قالب مفاهیم توسعه پایدار تدوین شوند تا بتوان از آن ها در برنامه‌ریزی‌ ها، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌ ها استفاده کرد. دستیابی به یک نظام جامع گردآوری و ارزیابی داده‌ ها، تقویت و توانمند سازی ملی و بین‌المللی در زمینه جمع آوری، تحلیل و استفاده از داده‌ ها در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی، اشاعه اطلاعات و قابل دسترس کردن آن ها برای کلیه ذی نفعان از جمله اهداف این فصل عنوان شده است.

در پاسخ به این درخواست، کمیسیون توسعه پایدار (CSD) در سال ۱۹۹۵ تشکیل شد. پس از تشکیل کمیسیون، برنامه کاری برای شناسایی و تدوین شاخص‌ ها با همکاری سازمان‌ های وابسته به سازمان ملل متحد، سازمان‌ های دولتی و غیر دولتی و نخبگان کشور های مختلف جهان از طرف کمیسیون مزبور ارایه شد. در نوزدهمین جلسه نشست عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۷ و مقارن با ارزیابی نتایج پنج ساله مصوبات سران زمین، مجموع های از شاخص‌ ها برای پایش توسعه پایدار ارایه شد. این گزارش که به عنوان برنامه کاری کمیسیون توسعه پایدار در خصوص شاخص‌ های توسعه پایدار تهیه شده بود، اطلاعات تفصیلی در مورد شاخص‌ های توسعه پایدار، نحوه سنجش و طبقه‌بندی آن ها ارایه داد. پس از جمع بندی و اخذ نظرات اعضای شرکت کننده در اجلاس، مقرر شد تا این شاخص‌ ها در برخی از کشور ها مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد.

ضمنا به منظور نیل به این هدف اقدامات زیر توسط کشور های متعهد پذیرفته شد:

– تدوین شاخص‌ های توسعه پایدار

– افزایش استفاده جهانی از شاخص‌ های توسعه پایدار

– تقویت، جمع آوری و استفاده از داده‌ ها

– تقویت شیوه‌ های تحلیل و ارزیابی داده‌ ها

– تدوین یک چارچوب جامع اطلاعاتی

– تقویت قابلیت‌ ها برای استفاده از اطلاعات سنتی

برای رسیدن به اجماع در مورد شاخص‌ های توسعه پایدار، کمیسیون توسعه پایدار (CSD) برنامه کاری خود را در سه مرحله بشرح زیر به مورد اجرا گذاشت:

مرحله اول: روش شناسی شاخص‌ های توسعه پایدار (می‌۱۹۹۵ الی اگوست ۱۹۹۶)

یکی از مهمترین اقدامات مرحله اول تدوین شاخص‌ های توسعه پایدار، آماده‌سازی و تهیه روش‌ شناسی سنجش هر کدام از شاخص‌ های توسعه پایدار بود. برای این منظور یک گروه مشاورهای متشکل از نمایندگان و نخبگان ۳۰ نهاد وابسته به سازمان ملل متحد، سازمان‌ های دولتی و غیر دولتی و تعدادی از متخصصین شروع به فعالیت کردند. علاوه بر این، یک گروه از کارشناسان شامل ۴۵ عضو از سازمان‌ های غیر دولتی و نهاد های سازمان ملل متحد هدایت تهیه گزارش روش ‌شناسی را عهده دار شدند. به منظور رسیدن به اجماع بهتر در این زمینه، حدود ۱۰۰ نفر از نخبگان معروف دنیا که تجارب زیادی در زمینه تهیه و تدوین شاخص‌ های ملی و بین‌المللی داشتند، انتخاب شدند تا بر این مجموعه نظارت کرده و نظرات کارشناسی خودشان را ارایه دهند.

در فوریه سال ۱۹۹۶، کارگاه آموزشی تخصصی بین ‌المللی در زمینه روش ‌شناسی شاخص‌ های توسعه پایدار در گلن کاور نیویورک به منظور بررسی و بازنگری گزارش روش شناسی اولیه برگزار شد. با بازنگری و اخذ نظرات صاحب نظران مختلف از سراسر دنیا، سازمان ملل متحد در اگوست سال ۱۹۹۶، گزارش شاخص‌ های توسعه پایدار را با عنوان ” شاخص‌ های توسعه پایدار: چارچوب و روش شناسی” منتشر کرد. این مجموعه که به “کتاب آبی” نیز موسوم است به کلیه کشور های جهان ارسال و پیشنهاد شد تا این شاخص‌ ها را در کشور های خود به آزمون گذاشته و نتایج را به کمیسیون توسعه پایدار ارسال نمایند.

مرحله دوم:برگزاری کارگاه‌ های آموزشی (می‌۱۹۹۵ الی ژانویه ۱۹۹۸)

به منظور توانمندسازی کشور ها برای استفاده از شاخص‌ های توسعه پایدار، چندین کارگاه آموزشی از نوامبر سال ۱۹۹۶ تا ژوئن سال ۱۹۹۷ برگزار شد. این کارگاه‌ ها توسط دبیرخانه کمیسیون توسعه پایدار و با حمایت کمیسیون اجتماعی، اقتصادی آسیا و حوزه اقیانوس آرام (ESCAP) و دولت هلند برای کشور های آسیا و حوزه اقیانوس آرام، دولت کاستاریکا برای کشور های امریکای لاتین و حوزه کارائیب و دولت غنا و برنامه عمران سازمان ملل متحد (UNDP) برای منطقه افریقا برگزار شد.

در بیستمین نشست کمیسیون توسعه پایدار در سال ۱۹۹۶، کمیسیون کشور ها را تشویق کرد تا در یک دوره زمانی ۲ الی ۳ ساله شاخص‌ ها را در کشور های خود مورد آزمایش قرار دهند. برنامه آزمون ملی در نوامبر سال ۱۹۹۶ و در آستانه برگزاری کارگاه بین‌المللی شاخص‌ های توسعه پایدار در گنت بلژیک برگزار شد، کشور های شرکت کننده در این نشست اجرا و آزمایش این شاخص‌ ها را در کشور های خود پذیرفتند. بر این اساس ۲۲ کشور از کلیه مناطق جغرافیایی جهان متعهد شدند تا این شاخص‌ ها را در کشور های خود مورد آزمایش قرار دهند. جدول (۱) فهرست کشور های منتخب را نشان می‌دهد.

جدول ۱: فهرست کشورهای منتخب جهت آزمون شاخص های توسعه پایدار

منطقه جغرافیایی	نام کشور ها
افریقا	غنا، کنیا، مراکش، افریقای جنوبی
آسیا و حوزه اقیانوس آرام	چین، مالدیو، پاکستان، فیلیپین
اروپا	اتریش، بلژیک، جمهوری چک، فنلاند، فرانسه، آلمان، بریتانیا
آمریکای لاتین و حوزه کارائیب	باربادوس، بولیوی، برزیل، کاستاریکا، مکزیک، ونزوئلا

علاوه بر آزمایش شاخص‌ های توسعه پایدار که به صورت رسمی در کارگاه‌ های آموزشی مطرح شد، تعداد دیگری از کشور ها از جمله سوئیس، کانادا، ایالات متحده نیز به صورت غیررسمی تمایل خود را برای آزمایش شاخص‌ ها اعلام کردند.

مرحله سوم: ارزیابی نتایج آزمون شاخص‌ های توسعه پایدار (ژانویه ۱۹۹۹ الی دسامبر ۲۰۰۰)

در دسامبر سال ۱۹۹۹، کارگاه آموزشی بین‌المللی به منظور ارزیابی نتایج آزمایشی کاربرد شاخص‌ ها در کشور های داوطلب در کشور باربادوس و با کمک مالی کشور آلمان برگزار شد. در این کارگاه نتایج ارزیابی شاخص‌ های توسعه پایدار، قابلیت‌ های کاربرد آن ها، اهمیت آن ها برای تصمیم‌ گیری در سطوح ملی، موانع و مشکلات اجرای آن ها در سطح ملی و سایر موارد مرتبط با شاخص‌ ها مطرح و به بحث گذاشته شد. اکثر کشورهای شرکت ‌کننده در این کارگاه، اجرای آزمایشی شاخص‌ های توسعه پایدار در کشور های خود را آزمونی ارزشمند و موفقیت ‌آمیزی عنوان کردند. رویکرد های مشارکتی که در این فرایند مورد استفاده قرار گرفت نه تنها باعث ارتقای اهمیت و جایگاه شاخص‌ ها در نظام تصمیم‌ گیری و تصمیم‌ سازی و درک آن ها توسط تصمیم ‌گیران شد، بلکه توانمندسازی مطلوبی در سطوح مختلف برنامه ‌ریزی‌ های ملی حاصل شد. افزون بر این، چنین اقداماتی باعث شد تا نهاد و موسسات خاصی در برخی از کشورها برای بسط و توسعه و اجرای شاخص‌ ها شکل بگیرد و سازوکار هایی برای اعمال آن ها در کلیه سطوح برنامه ‌ریزی پیش ‌بینی شود.

از مجموعه این نشست‌ ها و کارگاه‌ های آموزشی در نهایت ۱۳۴ شاخص تصویب شد و به صورت کتابچه ای با عنوان “شاخص‌ های توسعه پایدار: دستورالعمل و روش شناسی” از سوی کمیسیون توسعه پایدار منتشر شد. شاخص‌ های یادشده در چهار حوزه اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و نهادی طبقه‌ بندی گردید که در سه گروه شاخص‌ های پیشران شاخص وضعیت و شاخص واکنش تدوین شدند.

هدف اصلی تدوین شاخص‌ ها، استفاده از آن ها جهت بررسی‌ های تطبیقی و همچنین نظارت بر جهت ‌گیری‌ های کلان کشور‌ها و هدایت آنها در راستای توسعه پایدار عنوان شد. البته بر این نکته نیز تاکید شد که استفاده از شاخص‌ ها بسته به شرایط اقتصادی، اجتماعی و نیروی انسانی هر کشور متفاوت می‌باشد. به همین دلیل ضرورتی برای استفاده از کلیه شاخص‌ ها از سوی کشورها مطرح نشد. به همین دلیل به کشور ها توصیه شد تا شاخص‌ هایی را انتخاب کنند که این شاخص‌ ها با سیاست‌ ها و اولویت‌ های ملی و کلان آن ها تناسب داشته باشند .

جدول ضمیمه (I) فهرست شاخص‌ های پیشن هادی کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد ارایه شده است. در ستون اول جدول شاخص‌ های پیشنهادی کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد، عنوان فصل دستور کار ۲۱، در ستون دوم شاخص‌ های پیشران، در ستون سوم شاخص وضعیت و در ستون چهارم نیز شاخص‌ های پاسخ ارایه شدند که برای چهار حوزه اجتماعی، اقتصادی، محیط‌زیستی و نهادی به صورت مجزا ارایه شده اند. البته همان طور که عنوان شد، کاربرد و انتخاب این شاخص بسته به شرایط اقتصادی، اجتماعی، سطح مهارت‌ ها در کشور های مختلف تفاوت داشته و بر انتخاب کاربرد کلیه آن ها از سوی کمیسیون توسعه پایدار تاکید نشده است.

اهداف توسعه هزاره (MDG)

اهداف توسعه هزاره در بزرگترین گردهمایی سران دولت ها در سپتامبر سال ۲۰۰۰ در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک به تصویب کلیه کشور های جهان از جمله ایران رسید. این اهداف شامل ۸ هدف کلی ( آرمان ) ، ۱۸ هدف جزیی و ۴۸ شاخص ، را در برمی گیرد که بر اساس تفاهمات انجام شده در این نشست ، مقرر شده است تا کشور های امضاء کننده این سند ، طی یک دوره ۲۵ ساله یعنی از سال ۱۹۹۰ ( به عنوان سال پایه ) تا سال ۲۰۱۵ به آن ها دست پیدا نمایند. این اهداف کشور ها را مکلف نموده است تا فعالیت های خود را در زمینه مبارزه با فقر ، گرسنگی فراگیری ، نابرابری جنسیتی ، تخریب محیط زیست ، ارتقای آموزش و باسوادی ، تامین مراقبت های بهداشتی و آب سالم و بهداشتی متمرکز نمایند. از بین ۸ آرمان مزبور مسئولیت مقدماتی برای دستیابی به ۷ آرمان توسعه هزاره با خود کشورهای در حال توسعه و فقیر است . آرمان هشتم وظیفه کشور های توسعه یافته و ثروتمند است که متعهد شده اند تا به کشور های در حال توسعه و فقیر برای پیشبرد این اهداف بصورت بلاعوض کمک نمایند.

تحقق اهداف توسعه هزاره مستلزم این است که کشور ها در حوزه های اصلی از قبیل شیوه حمکرانی ، بهداشت ، آموزش ، زیر ساخت ها و دسترسی به بازار های جهانی و حفاظت از محیط زیست به حداقل هایی دست یابند. در غیر این صورت چنانچه کشوری نتواند خود را به این حداقل ها که در قالب اهداف توسعه هزاره تعریف شده است برسانند، در دام فقر و تخریب فزاینده محیط زیست گرفتار می شوند که امکان رهایی از این چالش اساسی برای آن ها میسر نبوده و شاهد تخریب فزاینده محیط زیست ، عدم دسترسی به بازار های بین المللی ، آسیب پذیری در برابر بلایای طبیعی ، تنش های اجتماعی و… خواهند بود . بدون شک ، بدون اتخاذ و اجرای برنامه های منسجم و فراگیر ، تحقق اهداف توسعه هزاره ناممکن بود و کشور ها در چنبره فقر و توسعه نیافتگی باقی خواهند ماند. جدول ( ۲ ) هشت آرمان کلان و ۱۸ هدف جزیی و ۴۸ شاخص توسعه هزاره را نمایان می سازد:

جدول ۲. آرمان ها و اهداف جریی و شاخص های اهداف توسعه هزاره

نام آرمان

اهداف جزیی

شاخص ها

آرمان ۱. ریشه کنی فقر مطلق و گرسنگی

هدف 1. به نصف رساندن نسبت افرادی دارای درآمد روزانه آن ها کمتر از یک دلار بین سال های ۲۰۱۵-۱۹۹۰

هدف ۲. به نصف رساندن نسبت افرادی که از گرسنگی رنج می برند بین سال های ۲۰۱۵-۱۹۹۰

شاخص ۱ : نسبت جمعیت با درآمد کمتر از یک دلار در روز ( برحسب برابری قدرت خرید، PPP )

شاخص ۲ : نسبت شکاف فقر ( شیوع × عمق فقر )

شاخص ۳: سهم یک پنجم فقیرترین افراد از مصرف کل ( مصرف ملی )

شاخص ۴: نسبت کودکان زیر پنج سال دچار کم وزنی

شاخص ۵ نسبت جمعیت زیر حداقل مصرف انرژی غذایی

آرمان ۲. دستیابی همگانی به تحصیلات ابتدایی

هدف ۳ : تضمین اینکه کودکان در هر جای جهان بطور یکسان تا سال ۲۰۱۵ دوره کامل ابتدایی را طی نمایند

شاخص ۶ : نسبت ثبت نام خالص در آموزش ابتدایی

شاخص ۷ : نسبت دانش آموزانی که پایه یک تحصیل را شروع کرده اند و به پایه پنجم می رسند

شاخص ۸ : نرخ با سوادی افراد ۱۵ تا ۲۴ سال

آرمان ۳. ترویج برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان

هدف ۴. حدف نابرابری جنسیتی در دوره های تحصیلی ابتدایی و راهنمایی ترجیحا تا قبل از سال ۲۰۰۵ و در تمام سطوح تا سال ۲۰۱۵

شاخص ۹ : نسبت دختران به پسران در دوره ابتدایی ، متوسطه و آموزش عالی

شاخص ۱۰ : نسبت زنان با سواد به مردان در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ ساله

شاخص ۱۱ : سهم زنان شاغل حقوق بگیر در بخش غیر کشاورزی

شاخص ۱۲ : سهم نمایندگی زنان در مجلس شورای ملی

آرمان ۴. کاهش مرگ و میر کودکان

هدف ۵. کاهش میزان مرگ و میر کودکان زیر پنج سال بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ به میزان دو سوم

شاخص ۱۳ : نرخ مرگ و میر کودکان زیر پنج سال

شاخص ۱۴ : نرخ مرگ و میر کودکان زیر یکسال

شاخص ۱۵ : نسبت کودکان یکساله که در برابر بیماری سرخک واکسینه شدند

آرمان ۵. بهبود سلامت مادران

هدف ۶. : کاهش نرخ مرگ و میر مادران تا سه چ هارم بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵

شاخص ۱۶ : نسبت مرگ و میر مادران

شاخص ۱۷ : نسبت زایمان های انجام شده توسط افراد آموزش دیده و ماهر

آرمان ۶. مبارزه با ایدز ، مالاریا و سایر بیماری ها

هدف ۷. مبارزه با ویروس مختل کننده دستگاه ایمنی انسان ( HIV/AIDS ) ، مالاریا و سایر بیماری ها تا سال ۲۰۱۵

هدف ۸. . توقف و آغاز روند معکوس کردن شیوع مالاریا و سایر بیماری های عمده تا سال ۲۰۱۵

شاخص ۱۸: موارد ابتلا به HIV در بین زنان باردار ۱۵ تا ۲۴ ساله

شاخص ۱۹ : نرخ استفاده از کاندم در بین وسایل ضد بارداری

شاخص ۲۰ : نسبت کودکان یتیم حاضر در مدرسه به کودکان غیر یتیم در مدرسه در گروه سنی ۱۰- ۱۴ ساله

شاخص ۲۱ : نرخ شیوع و مرگ و میر ناشی از بیماری مالاریا

شاخص ۲۲ : نسبت جمعیتی که در مناطق مالاریا خیز زندگی می کنند و از اقدامات پیشگیری و درمان مالاریا برخوردارند

شاخص ۲۳ : نرخ شیوع و مرگ و میر ناشی از بیماری سل

شاخص ۲۴ : درصد بیماران مبتلا به سل که تحت برنامه DOTS ( دوره درمان کوتاه مدت با نظارت مستقیم ) شناسایی و درمان شده اند

آرمان ۷. تضمین پایداری محیط زیست ( ۱ )

هدف ۹ : گنجاندن اصول توسعه پایدار در سیاست و برنامه های کشوری و معکوس کردن روند تخریب منابع زیست محیطی

هدف ۱۰. به نصف رساندن جمعیت فاقد دسترسی پایدار به آب آشامیدنی سالم و بهداشت مناسب محیط تا سال ۲۰۱۵

هدف ۱۱. تحقق بهبود چشمگیر در زندگی حداقل یکصد میلیون نفر زاغه ننشین تا سال ۲۰۲۰

شاخص ۲۵: نسبت اراضی پوشیده از جنگل به مساحت کشور

شاخص ۲۶ : نسبت اراضی حفاظت شده به کل مساحت کشور جهت حفاظت از تنوع زیستی

شاخص ۲۷ : مصرف انرژی ( بر حسب کیلوگرم معادل نفت خام ) به ازای یک دلار تولید ناخالص داخلی بر حسب برابری قدرت خرید ( PPP )

شاخص ۲۸ : سرانه انتشار دی اکسید کربن و مصرف مواد مخرب لایه ازن

شاخص ۲۹ : سهم جمعیت استفاده کننده از سوخت های جامد

شاخص ۳۰ : نسبت جمعیت شهری و روستایی برخوردار از منابع آب سالم و بهداشتی به صورت پایدار

شاخص ۳۱ : نسبت جمعیت شهری و روستایی برخوردار از بهداشت مناسب محیط

شاخص ۳۲ : نسبت جمعیت برخوردار از مسکن مناسب ( به شکل مالکیت ، اجاره ای ، در حال خرید ، مسکن جمعی یا مستاجر ثانویه)

نام آرمان

اهداف جزیی

شاخص ها

آرمان ۸. ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه

هدف ۱۲: توسعه بیشتر یک سیستم تجاری و مالی باز ، قانونمند ، قابل پیش بینی و بدون تبعیض و متعهد به حکمرانی خوب ، توسعه و کاهش فقر در سطوح ملی و بین المللی

هدف ۱۳ : رسیدگی و توجه به نیاز های خاص کشور های با حداقل توسعه یافتگی شامل تعرفه ها و معافیت های صادراتی برنامه های تقویت شده جهت بازپرداخت بدهی های کشور های فقیر و به شدت بدهکار و حذف بدهی های دوجانبه رسمی ، کمک های توسعه ای رسمی ( ODA ) سخاوتمندانه تر به کشور های متعهد به کاهش فقر

هدف ۱۴ : رسیدگی و توجه به نیاز های کشور های محصور در خشکی و کشور های کوچک جزیره ای در حال توسعه ( از طریق برنامه اقدام برای توسعه پایدار و نتایج مربوط به بیست و دومین نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل )

هدف ۱۵ : رسیدگی جامع به مشکلات مربوط به بدهی کشور های در حال توسعه از طریق اقدامات ملی و بین المللی به منظور معقول کردن بدهی ها در بلند مدت

هدف ۱۶ : همکاری با کشور های در حال توسعه در زمینه تدوین و اجرای راهبرد هایی برای ایجاد مشاغل آبرومندانه و مولد برای جوانان

هدف ۱۷ : همکاری با شرکت های دارو سازی جهت تامین دسترسی افراد به دارو های اساسی قابل خرید در کشور های در حال توسعه

هدف ۱۸ : همکاری با بخش خصوصی به منظور قابل دسترس ساختن مزایای فناوری های جدید بویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات

شایان ذکر است برخی از شاخص هایی که در ذیل آمده اند بطور جداگانه برای پایش کشور های با حداقل توسعه یافتگی ، کشور های افریقایی ، کشور های محصور در خشکی و کشور های کوچک جزیره ای در حال توسعه، است.

کمک های توسعه ای رسمی ( ODA )

شاخص ۳۳ : خالص کمک های توسعه ای رسمی اختصاص یافته به کشور های با حداقل توسعه یافتگی برحسب درصدی از درآمد ناخالص ملی کشور های اهداء کننده ( OECD/DAC )

شاخص ۳۴ : سهم کل کمک های توسعه ای رسمی دو جانبه اختصاص یافته به خدمات اجتماعی پایه ( آموزش پایه ، درمان توسط پزشک عمومی ، تغذیه ، آب سالم و بهداشت مناسب محیط ) از سوی کشور های اهداء کننده ( OECD/DAC )

شاخص ۳۵ : سهم کمک های توسعه ای رسمی ( ODA ) دو جانبه و آزاد کشور های اهداء کننده

شاخص ۳۶ : کمک های توسعه ای رسمی ( ODA ) دریافت شده در کشور های محصور در خشکی به عنوان درصدی از درآمد خالص ملی

شاخص ۳۷ : کمک های توسعه ای رسمی ( ODA ) دریافت شده در کشور های جزیره ای در حال توسعه به عنوان درصدی از درآمد ناخالص ملی

دسترسی به بازار

شاخص ۳۸ : سهم کل واردات کشور های توسعه یافته ( بر حسب ارزش به استثنای تسلیحات نظامی ) از کشور های در حال توسعه و کشور های با حداقل توسعه یافتگی که معاف از حقوق و عوارض گمرکی هستند

شاخص ۳۹ : متوسط تعرفه های وضع شده توسط کشور های توسعه یافته بر محصولات کشاورزی و پوشاک کشور های در حال توسعه

شاخص ۴۰ : میزان تخمینی حمایت از محصولات کشاورزی توسط کشور های عضو همکاری های توسعه اقتصادی ( OECD ) به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی

شاخص ۴۱ : : سهم کمک های توسعه ای رسمی ( ODA ) اختصاص یافته برای ظرفیت سازی در بخش تجارت

به تعویق انداختن بدهی ها

شاخص ۴۲ : تعداد کل کشور هایی که به نقاط تصمیم و تکمیل مورد نظر برای کشور های فقیر و بشدت بدهکار دست یافته اند

شاخص ۴۳ : میزان بخشودگی بدهی ها تعهد شده تحت برنامه کشور های فقیر و بشدت بدهکار

شاخص ۴۴ : میزان کل بدهی های خارجی برحسب درصدی از صادرات کالا ها و خدمات

شاخص ۴۵ – نرخ بیکاری افراد ۱۵- ۲۴ سال به تفکیک جنس

شاخص ۴۶ – نسبت جمعیت دارای دسترسی دائم به دارو های اساسی قابل خرید

شاخص ۴۷ – تعداد خطوط اصلی تلفن و مشترکان تلفن همراه در هر ۱۰۰ نفر جمعیت کشور

شاخص ۴۸ – تعداد رایانه و کاربران اینترنت به ازای هر ۱۰۰ نفر

ماخذ : آرمان ها و اهداف توسعه هزاره ، تعاریف، دلایل ، مفاهیم ، منابع ،۱۳۸۴ ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور

با تصویب شاخص های مزبور ، رهبران جهان در ماه مارس سال ۲۰۰۲ مجددا در یک نشست بین المللی به منظور تامین منابع مالی برای توسعه هزاره در شهر مونترری مکزیک گرد هم آمدند و چارچوبی تهیه کردند که نقطه عطفی در مشارکت جهانی برای توسعه بود و در آن کشور های توسعه یافته و در حال توسعه موافقت کردند برای کاهش فقر بصورت مشترک اقدام نمایند . پس از آن و در همان سال کشور های عضو سازمان ملل متحد در اجلاس سران جهان در باره توسعه پایدار (WSSD) در شهر ژو هانسبورگ افریقای جنوبی شرکت کردند و در این اجلاس نیز بر تحقق اهداف توسعه هزاره به عنوان اهداف توسعه زمان دار جهانی مجددا تاکید شد.

همچنین بر اساس اجماع مونترری در ۲۲ مارس ۲۰۰۲ در کشور مکزیک ، کشور های در حال توسعه باید بسیج منابع داخلی را گسترش دهند تا منابع مالی راهبردهای کاهش فقر مبتنی بر اهداف توسعه هزاره را با استفاده از درآمد های دولتی ، مشارکت خانوار ها و سرمایه گذاری بخش خصوصی به بیشترین حد ممکن تامین نمایند. در بسیاری از کشور های کم درآمد و عملا تمام کشور های توسعه نیافته ، منابع داخلی به تنهایی برای تحقق اهداف توسعه هزاره کافی نخواهند بود. به همین دلیل در آرمان هشتم به کمک های کشور های توسعه یافته به کشور های در حال توسعه برای پیشبرد اهداف توسعه هزاره تاکید شده است .

البته کمک های رسمی توسعه ای در سال های پس از جنگ جهانی دوم به کشور های در حال توسعه صورت می گرفته است. کمک های رسمی توسعه ای که از ۵۱/۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور های اهداء کننده در سال ۱۹۶۰ به ۳۳/۰ درصد در سال ۱۹۷۰ کاهش یافته بود ، در سال ۱۹۸۰ به ۳۵/۰ درصد رسید. تا سال ۱۹۹۰ این مقدار ۳۴/۰ درصد بود و سپس در سال ۲۰۰۲ به ۲۳/۰ درصد تنزل یافت و در این سال هدف ۷/۰ درصد تولید ناخالص داخلی مورد تایید تمام کشور های اجماع مونترری قرار گرفت. بر این اساس، اهداف هزار ملل متحد از تمام کشور های توسعه یافته مصرانه می خواهد تعهد مونترری را رعایت کنند تا به هدف ۷/۰ درصد تولید ناخالص داخلی تا سال ۲۰۱۵ برسند.

به موازات این تحولات بسیار از کشور های جهان متعهد شدند تا اهداف توسعه هزاره را در سیاست ها و برنامه های کوتاه مدت و میان مدت خود منظور نموده و گزارش های نظارت و پیشرفت و نظارت بر اهداف توسعه هزاره را بصورت سالانه به سازمان ملل متحد گزارش نمایند. علاوه بر این برای نهادینه کردن اهداف توسعه هزاره ، بسیاری از کشور ها ساختار های تشکیلاتی گسترده ای نظیر کمیته های ملی اهداف توسعه هزاره در کشور های خود پیش بینی کرده و اقدامات گسترده ای را در حوزه های مختلف اهداف توسعه هزاره از جمله آرمان هفتم آغاز نموده اند.

مجموعه تحولات یاد شده جمهوری اسلامی ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد و به همین دلیل پس تصویب اهداف توسعه هزاره در ایران نیز اقداماتی انجام شد ، لیکن به دلایلی این اهداف چندان مورد توجه قرار نگرفته و سازوکار های و تشکیلات مشخصی برای نهادینه کردن اهداف توسعه هزاره ( نظیر ایجاد کمیته ملی اهداف توسعه هزاره ) پیش بینی نشد. هر چند برخی از اهداف توسعه هزاره ( نظیر کاهش فقر ) در سیاست ها و برنامه های میان مدت و بلند مدت بنحوی مستتر شد، اما هنوز سازوکار، و تشکیلات منسجم و مشخصی برای دستیابی به اهداف توسعه هزاره در کشور پیش بینی نشده و اقدامات انجام شده در این زمینه بسیار محدود می باشد. به عنوان مثال، در سال ۱۳۸۴ اولین گزارش اهداف توسعه هزاره منتشر شد. گزارش دوم اهداف توسعه هزاره نیز در سال ۱۳۸۶ تدوین و منتشر شد اما گزارش سوم علیرغم اینکه تهیه شد، منتشر نشد.

اهداف توسعه پایدار(SDG)

بیست سال پس از اولین اجلاس رسمی توسعه پایدار در سال ۱۹۹۲ و ده سال پس از اجلاس ژو هانسبورگ، رهبران جامعه جهانی بار دیگر در فاصله ۲۰ تا ۲۲ ژوئن سال ۲۰۱۲ (۳۱ خرداد لغایت ۲ تیرماه ۱۳۹۱) در ریودوژانیروی برزیل در اجلاس ریو به‌علاوه ۲۰ (Rio+20 ) گردهم آمدند تا دستاورد های بیست ساله اجلاس زمین در سال ۱۹۹۲ را بررسی و ارزیابی نمایند.

حاصل این نشست و ارزیابی‌ ها و بررسی‌ های انجام شده، بیانیه ۲۳۸ ماده ای ملل متحد درباره توسعه پایدار بود که پس از طرح در کنفرانس ریو+۲۰ و به دنبال مذاکرات چالش برانگیز میان کشور های عضو نهایی شد. این سند از دیدگاه برخی از اعضا، سندی متوازن به لحاظ منافع کشور ها و از نظر برخی غیرمتوازن می ‌باشد.

به طور خلاصه اهدافی که در اجلاس ریودوژانیرو در سال ۲۰۱۲ مطرح شد شامل محور های زیر بوده است:

تجدید تعهد سیاسی به توسعه پایدار
ارزیابی پیشرفت و از بین بردن شکاف بین آنچه که تعهد شده و باید به مرحله اجرا درآید
پرداختن به چالش‌ های نوظهور

پس از برگزاری این اجلاس، سندی با عنوان “آینده ای که ما می ‌خواهیم” تدوین شد که حاصل نشست‌ ها، مذاکرات و هم اندیشی‌ های ذینفعان مختلف سیاسی، دولتی، غیر دولتی،‌ خصوصی و جوامع مدنی طی گردهمایی یاد شده می‌باشد. در این سند ضمن تأکید مجدد بر مفاد دستور کار ۲۱، تلاش شده است تا نوع جدیدی از تعاملات در خصوص چالش‌ های نوظهور اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در رأس برنامه‌ های دستیابی به جهانی پایدار ارایه شود. بر این اساس جهت‌گیری‌ های ریو بعلاوه ۲۰ (Rio+20 ) برای دهه آینده در زمینه توسعه پایدار محیط زیست جهانی در سند به شرح زیر اعلام شده است:

فعالیت‌ های توسعه با ملاحظات زیست محیطی از جمله استفاده بهینه از منابع – توجه به ظرفیت برد و تحمل محیط زیست – استفاده از فرایند های پاک – بازیافت پسماند ها خواهد بود.
نظارت جهانی بر پیامد های زیست محیطی کشور ها، توسط سازمان ملل صورت خواهد گرفت.
اتخاذ رویکرد اقتصاد سبز ( اگرچه تعریف ارایه شده مورد تایید همه کشور ها نبود، ولی به عنوان راهی به سوی توسعه پایدار شناخته شده است)
شاخص‌ های توسعه در آینده فراتر از شاخص‌ های ارایه شده در اهداف توسعه هزاره خواهد بود.
اهداف توسعه پایدار به صورت یکپارچه و شامل تمام ابعاد اقتصادی- اجتماعی و زیست‌محیطی خواهد بود.
کشور ها عمدتا از منابع خویش برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار باید استفاده کنند ولی منابعی نیز از طرف کشور های توسعه یافته که متعهد به کمک به کشور های در حال توسعه شده اند، ارایه خواهد شد. این کمک عمدتا شامل کمک‌ های آموزشی، منابع مالی و انتقال فناوری و نظایر آن ها خواهد بود.

سند”ریو +۲۰” در شش فصل تهیه شده است که فصل اول: چشم‌انداز مشترک ما ، فصل دوم: تجدید تعهدات سیاسی، فصل سوم: اقتصاد سبز در زمینه توسعه پایدار و ریشه‌کنی فقر، فصل چهارم: چارچوب ساختاری توسعه پایدار، فصل پنجم: چارچوب برای اقدام و پیگیری شامل مباحث موضوعی و بین بخشی (از جمله ریشه‌کنی فقر،‌ امنیت غذایی و تغذیه و کشاورزی پایدار، آب و بهداشت، انرژی، گردشگری پایدار، حمل و نقل پایدار، شهر های پایدار و سکونتگاه‌ های انسانی، سلامت و جمعیت، اشتغال کامل، مولد و کار مناسب برای همه و حفاظت اجتماعی، اقیانوس‌ ها و دریا ها، کشورهای کوچک جزیره ای درحال توسعه، کشور های کمتر توسعه یافته،‌ کشور های کمتر توسعه یافته محصور در خشکی، آفریقا، اقدامات منطقه ای، کاهش خطرات و بلایا،‌ تغییرات اقلیم، جنگل‌ ها،‌ تنوع زیستی، بیابان‌ زایی،‌ تخریب زمین و خشکسالی،‌ کوهستان،‌ مواد شیمیایی و پسماند،‌ تولید و مصرف پایدار، معدن کاوی،‌ آموزش،‌ برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان‌) است. در فصل ششم با عنوان ابزار های اجرایی، سازوکار های اجرایی دستیابی به اهداف توسعه پایدار مطرح شده است.

جدول ۴. خلاص های از سند کنفرانس RIO+20

فصل	نکات کلیدی
فصل اول: چشم انداز مشترک ما	تجدید تعهدات سیاسی به توسعه پایدار ریشه‌‌کن کردن فقر به عنوان بزرگترین چالش جهانی
فصل دوم: تجدید تعهدات سیاسی	تأکید مجدد بر اصول ریو و برنامه‌ های عملیاتی مطرح شده در آن ارزیابی پیشرفت‌ ها و شکاف‌ های باقیمانده در اجرای نتایج اجلاس‌ های اصلی توسعه پایدار و پرداختن به چالش‌ های جدید و نوظهور تعامل با گروه‌ های اصلی و سایر ذینفعان به منظور افزایش تولید ناخالص داخلی(GDP)
فصل سوم: اقتصاد سبز در زمینه توسعه پایدار و ریشه‌کنی فقر	توسعه ابزار های اصلی موجود در زمینه اقتصاد سبز شناسایی رویکرد ها و روش‌ های مختلف، چشم انداز ها ، مدل‌ ها و ابزار های در دسترس برای کشور ها به تناسب اولویت‌ های ملی آنان حمایت از کشور های در حال توسعه از طریق کمک‌ های فنی و تکنیکی
فصل چهارم: چارچوب نهادی توسعه پایدار	تقویت ابعاد سه گانه توسعه پایدار تقویت ترتیبات بین‌ الدولی برای توسعه پایدار (مجمع عمومی، شورای اقتصادی و اجتماعی، مجمع بلند پایه سیاسی) تقویت و تحکیم برنامه زیست محیطی سازمان ملل(UNEP)
فصل پنجم: چارچوب برای اقدام و پیگیری	توافق در ۲۶ حوزه مختلف اقتصادی، اجتماعی، آب، انرژی و… ترویج و گسترش استفاده از یک برنامه ۱۰ ساله توافق با ایجاد فرایند بین دولتی در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار اهداف توسعه پایدار باید منسجم و هماهنگ در راستای دستور کار توسعه بعد از سال ۲۰۱۵ قرار گیرد
فصل ششم: ابزار های اجرایی	منابع مالی (توافق برای ایجاد یک فرایند بین دولتی زیر نظر مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تهیه گزارش در مورد استراتژی مالی توسعه پایدار که یک کمی ته بین دولتی تا سال ۲۰۱۴ مسئولیت اجرای آن را برعهده خواهد داشت فناوری ( درخواست سازمان ملل برای شناسایی گزینه‌ هایی به منظور تسهیل انتقال تکنولوژی به کشور های در حال توسعه) توانمندسازی و ظرفیت ‌سازی، تجارت، دفتر ثبت تعهدات

ماخذ: آینده ای که می ‌خواهیم، دستاورد های کنفرانس سازمان ملل متحد پیرامون توسعه پایدار (ریو+۲۰) ، ۱۳۹۱، ترجمه دکتر مجید شفیع پور، نرگس صفار، سازمان حفاظت محیط زیست (در حال انتشار)

به طور خلاصه برخی از موضوعات اصلی و حاصل گفتگو ها و مذاکرات در نشست ریو+۲۰ به شرح زیر بوده است:

تجدید تعهد سیاسی:

از نظر کشور های در حال توسعه تاکید مجدد اصول ریو بویژه اصل” مسئولیت مشترک اما تفاوت” که برقرار کننده عدالت در مرکز تعهدات مربوط به حفظ جهان می باشد، یک ضرورت به حساب می آید. تمامی کشور ها وظیفه خود را نسبت به اقدامات محیط زیستی به انجام رسانده اند، اما کشور های توسعه‌یافته به دلیل نقش تاریخی آن ها در تولید و انتشار آلودگی‌ ها و تخلیه منابع طبیعی و همچنین به دلیل ثبات اقتصادی بیشتر، وظیفه مهمتری در قبال کاهش پیامد های محیط زیستی و همچنین تامین منابع مالی و انتقال تکنولوژی به کشور های در حال توسعه برای حرکت به سمت توسعه پایدار دارا می باشند. اما کشور های توسعه یافته تمایلی به تکرار اصولی چون” مسئولیت مشترک اما متفاوت” نداشتند و بیشتر خوا هان حذف این اصول بودند و به همین دلیل اصرار داشتند که به غیر کشور های بسیار فقیر، سایر کشور های در حال‌توسعه نیز باید چنین تعهدات مشابهی را پذیرا شوند.

حذف اصل” مسئولیت مشترک اما متفاوت” مخالفت کشور های در حال توسعه را نسبت به مفاهیم جدیدی از قبیل اقتصاد سبز و اهداف توسعه پایدار که ممکن است تعهدآور هم باشند را به همراه داشته است، زیرا آنان معتقد بودند که حذف اصل تساوی و برابری تهدیدی برای مبنای همکاری‌ های بین المللی و کمک‌ های توسعه ای بوده که پیامد های عمده ای را در روابط آتی شمال و جنوب به همراه خواهد داشت. سرانجام اعضا مجددا بر کلیه اصول بیانیه ریو درباره محیط زیست و توسعه از جمله اصل هفتم بیانیه شامل ” مسئولیت مشترک اما متفاوت” تاکید نمودند.

اقتصاد سبز

یکی دیگر از موضوعات اساسی که در کنفرانس ریو+۲۰ مطرح شد، موضوع اقتصاد سبز بود. زمانی که اقتصاد سبز به عنوان یکی از دو موضوع الویت ‌دار در دستور کار نشست قرار گرفت، بیشتر کشور ها، دانش و اطلاعاتی نسبت به این مفهوم در میان اصطلاحات مذاکراتی بین المللی نداشتند( در محافل دانشگاهی مفهوم اقتصاد سبز مطرح بوده است، اما در دیپلماسی بین المللی یک مفهوم جدید قلمداد می شود).

نگرانی کشور های در حال ‌توسعه در خصوص اقتصاد سبز به دلیل احتمال جایگزینی آن با توسعه پایدار که پارادایم اساسی در پیوند میان محیط زیست و توسعه محسوب می ‌شود و حذف توافقات ریو ۹۲ در خصوص ارکان سه ‌گانه و تعهدات بین المللی برای تامین مالی و انتقال تکنولوژی به کشور های در حال توسعه مفهوم جدیدی می ‌باشد. این کشور ها همچنین نگران سوء استفاده از این مفهوم از طریق زمینه ‌سازی برای حمایت‌ های تجاری، وام ها و کمک‌ های مشروط و تعهدات جدید برای کشور های در حال توسعه می باشند و معتقد بودند که اقتصاد سبز تنها به عنوان یکی از ابزار ها و مفاهیم دستیابی به توسعه پایدار قابل قبول است و نباید به‌عنوان یک نسخه سیاسی یا یک چارچوب بین المللی سیاسی جدید مورد استفاده قرار گیرد. این کشور ها تلاش نمودند تا نقش اقتصاد سبز را در سند نهایی کاهش دهند.

از سوی دیگر برخی از کشور های توسعه یافته معتقد بودند که اقتصاد سبز مفهوم مهم و جدیدی است که می ‌تواند تغییرات و دگرگونی‌ هایی را در روش های تولید اقتصادی ایجاد نماید. به عنوان مثال، سبز کردن اقتصاد از طریق هزینه کردن دولت ها برای اجرای برنامه های سازگار با محیط‌زیست مانند توسعه انرژی های پاک و ایجاد شغل های سبز به عنوان یک پیشران مهم برای بسته های مشوق اقتصادی دیده شده است. بر این اساس برخی از کشور ها از جمله کشور های اروپایی خواستار تدوین نقشه راه اقتصاد سبز ملل متحد همراه با تعیین اهداف کمی محیط زیستی و زمان ‌دار بودند که با مخالفت کشور های در حال توسعه و برخی از کشور های توسعه یافته مواجه شد.

سرانجام مقرر شد از آنجا که هر کشوری با توجه به شرایط ملی و الویت های خود دارای رویکرد ها، آرمان‌ ها، مدل‌ ها و ابزار های مختلفی برای دستیابی به سه رکن توسعه پایدار می ‌باشند، لذا اقتصاد سبز به عنوان یکی از ابزار های مهم برای دستیابی به توسعه پایدار در دسترس سیاست مداران تلقی می گردد، اما نباید رویه سخت گیرانه ایجاد نماید.

اهداف توسعه پایدار(SDGs)

یکی از دستاورد های اصلی کنفرانس ریو+۲۰ در ژوئن ۲۰۱۲ ، دستور کار توسعه پس از ۲۰۱۵ و اهداف توسعه پایدار( SDG) بوده است. کشور های عضو متعهد شدند در فاصله ریو+۲۰ تا ۲۰۱۵ ” به ایجاد یک فرآیند بین الدولی فراگیر ، شفاف و باز برای تمام ذینفعان درخصوص اهداف توسعه پایدار، با رویکرد گسترش و بسط اهداف جهانی توسعه پایدار، توافق شده توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد “اقدام نمایند.این یک فرایند چند ذینفعی جهانی خواهد بود که مشتمل بر کنشگران سازمان ملل و جوامع مدنی به منظور ایجاد چارچوبی فراگیر برای کشور های درحال توسعه و توسعه یافته می باشد.

این موضوع نیز از موضوعات جدیدی بود که در شرح وظایف مربوط به دستورکار ریو+۲۰ در قطعنامه مجمع عمومی وجود نداشت. این موضوع یکسال پیش از برگزاری نشست توسط کشور کلمبیا پیشنهاد شد و برخی از آن به عنوان یک گزینه برای نقشه راه اقتصاد سبز یاد کردند. کشور های در حال توسعه، اهداف توسعه پایدار را به عنوان یک مفهوم و یک ابزار عملیاتی پذیرفتند و بر ضرورت تعیین اصول و عناصر تشکیل دهنده چارچوب اهداف یاد شده تاکید کردند. از نظر آنان اصل کلیدی در اینجا همان اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت است و هرگونه تعهدی که از این اهداف حاصل می شود، باید بر مبنای تساوی و برابری باشد. بر این اساس گروه ۷۷ و چین تاکید کردند که در اهداف انتخابی باید سه رکن توسعه پایدار به صورت متوازن دیده شوند، در حالی که اهداف پیشنهادی اتحادیه اروپا تنها رکن محیط زیست را پوشش می داد.

سرانجام مقرر شد تا اهداف توسعه پایدار باید بر مبنای کلیه اصول بیانیه ریو، دستورکار ۲۱ و برنامه اجرایی ژو هانسبورگ باشد و شرایط، ظرفیت ها و الویت‌ های متفاوت ملی کشور ها را مدنظر قرار دهد. این اهداف باید به صورت منسجم با دستورکار توسعه سازمان ملل برای پس از سال ۲۰۱۵ عمل نماید. این اهداف پس بحث و بررسی های متعدد در نهایت با عنوان ” دگرگونی و تحول در جهان ما: دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار^{^[۱]} ” پیشنهاد شد. به این ترتیب بر اساس توافقات انجام شده اهداف توسعه پایدار (SDGs) جایگزین اهداف توسعه هزاره (MDGs) پس از سال ۲۰۱۵ خواهد شد. این اهداف ۱۷ آرمان و ۱۶۹ شاخص، اهداف گوناگونی را برای کشور های مختلف در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، نهادی و محیط زیستی هدف گذاری کرده است. در جدول ۴ آرمان های توسعه پایدار ارایه شده است. در ضمیمه II نیز آرمان ها و شاخص های متناظر با هر آرمان ارایه شده است.

جدول ۵. اهداف توسعه پایدار (SDGs)

آرمان ۱- پایان دادن به فقر در همه اشکال آن

آرمان ۲- پایان دادن به گرسنگی، دستیابی به امنیت غذایی و بهبود تغذیه و ترویج کشاورزی پایدار

آرمان ۳- تامین زندگی های سالم و ترویج و تامین رفاه برای همه در همه سنین

آرمان ۴ – تامین آموزش جامع و برابر و ترویج فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه

آرمان ۵- تامین برابری جنسی و توانمند کردن همه زنان و دختران

آرمان ۶- تامین مدیریت پایدار و قابلیت دسترسی به آ ب و بهداشت برای همه

آرمان ۷- تامین دسترسی به انرژی پایدار، مطمئن، قابل تهیه و پیشرفته و مدرن برای همه

آرمان ۸- ترویج رشد اقتصادی محکم، جامع، و پایدار؛ و شغل کامل و مداوم و مولد و شایسته برای همه

آرمان ۹- ایجاد زیرساخت های قابل احیا، ترویج صنعتی سازی پایدار و پرورش نوآوری ها

آرمان ۱۰- کاهش نابرابری درون و ما بین کشور ها

آرمان ۱۱- ساخت شهر ها و سکونت گاه های انسانی جامع، ایمن، قابل احیاء و پایدار

آرمان ۱۲- تامین الگو های پایدار تولید و مصرف

آرمان ۱۳- انجام اقدامی فوری برای نبرد با تغییرات اقلیمی و اثرات آن

آرمان ۱۴- نگهداری و استفاده پایدار از اقیانوس ها، دریا ها، و منابع دریایی برای توسعه پایدار

آرمان ۱۵- محافظت، اعاده، و ترویج استفاده پایدار از اکوسیستم های زمینی، مدیریت پایدار جنگل، مبارزه با بیابان زایی و متوقف ساختن تخریب زمین ها و احیاء آن ها و متوقف ساختن از دست دادن تنوع زیستی

آرمان ۱۶- ارتقاء جوامع کامل و آرام و صلح طلب برای توسعه پایدار و فراهم نمودن دسترسی به عدالت برای همه و ایجاد نهاد های جامع، قابل اتکاء، و موثر در همه سطوح

آرمان ۱۷- تقویت اهداف اجرا و احیاء مشارکت جهانی برای توسعه پایدار

فرایند تدوین دستور کار توسعه پس از ۲۰۱۵

کارگروه ها، نهادها، گروه های مشورتی و گزارشات متعددی برای تعیین چارچوب دستور کار توسعه پس از ۲۰۱۵، در سطوح بین المللی و ملی و در میان جوامع دانشگاهی، علمی ، تجاری، صنعتی و سازمان های غیردولتی در حال انجام است. در ذیل تعدادی از آن ها معرفی و گزارشات شان بررسی می گردد.

الف ) هیئت عالیرتبه سیاسی توسعه پایدار

کمیسیون توسعه پایدار ملل متحد در سال ۲۰۱۲ جای خود را به هیئت عالیرتبه سیاسی توسعه پایدار داد. این تصمیم براساس مصوبات اجلاس ریو+۲۰ در سال ۲۰۱۲ گرفته شد. در جولای ۲۰۱۲، دبیر کل سازمان ملل بان کی مون ۲۷ نفر را در قالب هیئتی بلندپایه از اشخاصی برجسته معرفی نمود تا در مورد چارچوب‌ های پیشرفت و توسعه جهانی در سال‌ های پس از ۲۰۱۵ تحقیق و توصیه نمایند. ریاست این هیئت مشترکاً به عهده آقای بامبونگ (رئیس جمهور اندونزی)، خانم الن جانسون (رئیس جمهور لیبریا) و دیوید کامرون (نخست وزیر بریتانیا) می ‌باشد. هیئت مذکور، گزارش هشتاد صفحه ای خود را در ۳۰ می 2013 ارائه نمود. این گزارش با عنوان «مشارکت جهانی جدید: ریشه کرن کردن فقر و دگرگون سازی اقتصاد از طریق توسعه پایدار» منتشر شد. گزارش یاد شده چارچوب جدیدی برای تحقق هدف های توسعه هزاره تعریف می کند و بر ضرورت همکاری در برنامه های جهانی در راستای تحقق توسعه در کشور های شمال و جنوب تاکید دارد. گزارش با به رسمیت شناختن هدف های توسعه هزاره، پنج تغییر جهت را پیشنهاد می کند:

پایان دادن به فقر شدید:

از میان بردن فقر شدید در تمامی اشکال آن برای همه افراد بشر یعنی هیچ کس فارغ از قومیت، جنسیت، جغرافیا، معلولیت، نژاد و سایر وضعیت ها نباید از فرصت های اقتصادی ابتدایی و حقوق بشر محروم شود.؛

ساختن آینده بر اساس توسعه پایدار:

ابعاد پایداری شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی می شود. سرعت هشداردهنده تغییرات آب و هوایی و تنزل شرایط محیط زیستی تهدید های بی سابقه ای علیه بشریت است؛

متحول کردن اقتصاد برای مشاغل و رشد فراگیر:

یک تحول اقتصادی عمیق می تواند فقر شدید را پایان بخشد و شرایط زندگی را از طریق بهره برداری خلاقیت، فناوری، و ظرفیت تجارت بهبود ببخشد. اقتصاد متنوع با شرایط برابر برای همه می تواند منجر به شمول و دربرگیرندگی اجتماعی شود و نیز پیشبرد الگو های تولید و مصرف پایدار شود؛

ایجاد روحیه جدید همکاری:

روحیه همبستگی، مشارکت، و پاسخگویی متقابل باید بر اساس شناخت مشترک از انسانیت، احترام متقابل و مزیت متقابل شکل بگیرد. این همکاری باید مبتنی بر ارزش های انسانی باشد، از جمله آن هایی که متاثر از فقر و رانده شدن هستند، و نیز زنان، جوانان، سالمندان، افراد دچار معلولیت، و افراد بومی . این همکاری باید دربرگیرنده سازمان های جامعه مدنی، شرکت های فراملی، دولت های محلی و ملی، جامعه علمی و فرهنگی، بازرگانی و انجمن های بشردوستانه غیردولتی باشد؛

ایجاد صلح و نهاد های موثر، پاسخگو و باز برای همگان:

نبود مخاصمه و خشونت از اصلی ترین حقوق بشری است و شالوده بنیادین برای ساختن جوامع مسالمت جو و شکوفاست. در عین حال، مردم توقع دارند که دولتمردانشان، راستگو، مسئول و پاسخگو به نیاز هایشان باشند. در واقع، این مورد به رسمیت شناختن صلح و حکمرانی مطلوب به عنوان مولفه اصلی رفاه است.

این گزارش بیان می ‌دارد که دستورالعمل پس از سال ۲۰۱۵ یک دستور کار جهانی است که با ۵ گام بزرگ و اساسی به اهداف خود خواهد رسید. اول اینکه پس از سال ۲۰۱۵، باید از اعتقاد به «کاهش فقر» به سمت اعتقاد به «از بین بردن فقر شدید» حرکت کنیم. منظور از فقر، تمام اشکال فقراست. دوم اینکه توسعه پایدار باید کانون توجه ریشه‌کن کردن فقر باشد. هسته مرکزی ریشه کردن فقر همان توسعه پایدار است. در وهله سوم، گزارش از کشور ها درخواست می ‌کند که به سرعت از نظریات فعلی خود به سمت الگو های پایدار تولید و مصرف حرکت کنند. در مرحله چهارم باید به تأسیس مؤسسات و نهاد های مؤثر و قابل اتکا اقدام نمود. نهایتاً گزارش از همه درخواست می ‌نماید که به سمت روح جدیدی از همبستگی و همگرایی، پاسخگویی متقابل و همکاری حرکت کنند که این مسئله پایه و اساس دستور کار پس از سال ۲۰۱۵ است. گزارش شامل ۲ ضمیمه نیز است که مربوط به اهداف تفصیلی بوده و مشخص می ‌نماید که این تغییرات چگونه می ‌توانند در قالب اصولی شفاف و بدون ابهام توصیف گردند.

دبیرکل سازمان ملل گزارش مذکور را در دستور کار نسشت سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۳ قرار داد. وی در باره این گزارش خطاب به مجمع عمومی ملل متحد گفت که گزارش فاصله کلیدی در فرآیند اهداف توسعه هزاره را از طریق پیشنهاد های جدیدی از جمله پیشنهاد تاسیس نهاد هایی که صادق، مسئول و پاسخگو به نیاز های مردمان باشند، را پر می کند. دبیرکل ابراز امیدواری کرد که این گزارش فرصت جدیدی در توسعه بین المللی ایجاد کند و بتواند فقر شدید را از میان بردارد و ما را به سوی شکوفایی، پایداری، مساوات و کرامت انسانی برای همه پیش ببرد.

ب) کارگروه همگانی اهداف توسعه پایدار مجمع عمومی

کار گروه همگانی توسعه پایدار در تاریخ ۲۲ ژانویه ۲۰۱۳ و براساس قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل بنا نهاده شد. حدود ۳۰ کشور عضو این کارگروه می باشند، ضمن آنکه سایر کشور ها هم می توانند در جلسات آن حضور یابند. هدف اصلی کارگروه مذکور تهیه گزارشی برای مجمع عمومی سازمان ملل است که مبنای کار هیئت عالیرتبه سیاسی توسعه پایدار و تصمیمات جامعه جهانی برای تهیه برنامه توسعه پس از سال ۲۰۱۵ باشد. این کارگروه گزارش خود را در ۱۹ ژوئیه۲۰۱۴ ارائه کرد و در آن ۱۷ آرمان و ۱۶۹ هدف را برای برنامه پس از سال ۲۰۱۵ پیشن هاد کرد (جدول ۵).

د) تیم کاری سازمان ملل متحد

تیم کاری سازمان ملل متحد توسط آقای بان کی مون دبیرکل سازمان ملل تشکیل گردید. این تیم کاری از شصت نهاد و آژانس وابسته به سازمان ملل ، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول تشکیل شده است. این تیم کاری گزارش خود را تحت عنوان “نحقق بخشیدن به آینده ای که همه ما می خواهیم در تاریخ ۱۲ ژوئن ۲۰۱۲ منتشرنمود. این گزارش بعنوان یکی از اسناد کاری هیئت عالیرتبه سیاسی توسعه پایدار مورد استفاده قرار گرفت.

و ) مشورت های منطقه ای

سازمان ملل سلسله مشورت ها و رایزنی هایی را با سازما ن های منطقه ای در خصوص اهداف توسعه پسا ۲۰۱۵ در دست اجرا دارد. در این زمی نه می توان به اقدامات اتحادیه آفریقا، بانک توسعه آفریقا و کمی سیون اقتصادی ملل متحد برای آفریقا اشاره نمود.

ر) مشورت های ملی

مشورت های ملی در ۸۸ کشور در حال انجام است. هدف این مشورت ها مشارکت دادن افراد، سازمان ها، گروه ها و تشکل هایی است که امکان حضور آنان و ارائه نظرات، دیدگاه ها و آراء شان درنشست های بین المللی مقدور نمی باشد. از مهمترین اهدف این مشورت های می توان موارد زیر را برشمرد:

– به کشورها در ایجاد اجماع و موضع ملی در مورد اهداف توسعه پایدار پس از سال ۲۰۱۵ کمک نماید،

– باعث توسعه و تقویت چارچوب کشور ها در آینده گردد

– به ایجاد اجماع ملی و بین المللی در مورد موضوعات کمک کند

– به مجمع عمومی سازمان ملل چشم انداز کلی را که منعکس کننده نظرات درسطح ملی ، منطقه ای و بین المللی باشد ارائه نماید،

انتخاب این ۸۸ کشور براساس معیار هایی بوده است. این کشور ها نمونه ای از وضعیت عمومی در منطقه خود می باشند، در سطوح مختلف توسعه قرار دارند و با چالش های متفاوتی مواجه اند. شیوه اجرای مشورت ها به خود کشور ها واگذار شده است.

کشور جمهوری اسلامی ایران نیز در اواخر سال ۲۰۱۲ در لیست کشور های مشورتی قرار گرفت در همین خصوص سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) به منظور هم ‌اندیشی با گروه ها و اقشار مختلف اجتماعی از قبیل نمایندگان بخش های دولتی ، عمومی و خصوصی و سازمان های مردم نهاد با همراهی اساتید دانشگاه ها، اقدام به برگزاری نشست های مشورتی در سطح ملی نموده است.

ز) مشورت های موضوع جهانی

این روش رایزنی از سال ۲۰۱۲ آغاز شده است. هدف از این نوع مشورت ها، برگزاری نشست های رسمی و غیررسمی با گروه های مختلف در مورد چالش های موجود و چالش هایی که در آینده بروز می کند در مورد اهداف توسعه پسا ۲۰۱۵ است. مشورت ها عمدتا حول یازده موضوعی که توسط “گروه توسعه سازمان ملل متحد ( UNDG ) تعیین شده است صورت می گیرد. یازده موضوع مورد اشاره عبارتند از: بی عدالتی، بهداشت، آموزش، رشد وکار، پایداری محیط زیست، حکمرانی، منازعات و آسیب پذیری، جمعیت، گرسنگی، امنیت غذایی، انرژی، آب. اجلاس های متعددی در این خصوص برگزار شده یا در حال برگزاری است. اولین اجلاس موضوعی در سال ۲۰۱۲ در توکیو ژاپن و درخصوص رشد، تغییرات ساختاری و کار برگزار شد.

درکنار این اقدامات، چند پایگاه اطلاع رسانی به منظور جمع آوری نظرات، نظرسنجی در مورد آرمان ها و اهداف و انتشار گزارشات ایجاد شده است. افزون بر این آژانس های سازمان ملل متحد موظف شده اند طرح های خود را برای دستور کار توسعه پس از ۲۰۱۵ ارائه و در برنامه های کوتاه مدت، میان مدت وبلند مدت خود توسعه پایدار را محور قرار دهند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در اجلاس سال ۲۰۱۵، ضمن بررسی گزارشات، دستورکار توسعه پس از ۲۰۱۵ را تصویب خواهد نمود.

جمع بندی

حفاظت از محیط زیست و پایداری توسعه در کلیه ابعاد آن که در چارچوب آرمان ها و اهداف توسعه پایدار بر آن ها تاکید شده است، مستلزم دستیابی به الگو هایی نوینی از توسعه و بهره برداری از منابع طبیعی و زیست محیطی موازات فعالیت های توسعه است که در آن ضمن برآوردن کلیه نیاز های اساسی نسل حاضر، باید سازوکار هایی را فراهم نمود تا نسل های آینده نیز بتوانند از این مواهب بهره برداری کنند. این رویکرد نوین توسعه که حفظ و پایداری ارکان محیط زیست را در کنار سایر مولفه های توسعه در کانون توجه قرار می دهد و در ادبیات توسعه، به توسعه پایدار موسوم است، تلاش می‌کند تا توازنی بین منابع و ظرفیت های قابل تحمل کره زمین و مصارف و نیاز های بشر برقرار نماید. تضمین پایداری محیط زیست از یک سو و پایداری رشد توسعه بدون آسیب به توازن نظام های حیاتبخش کره زمین که پس از اجلاس ریو بعلاوه ۲۰ ( ریو+۲۰ ) در قالب ۱۷ آرمان و ۱۶۹ شاخص تبیین شد که پیش نویس آن برای تصویب در سال ۲۰۱۵ به کشور های عضو سازمان ملل متحد ارسال شده است، رویکردی نوین در زمینه توسعه و محیط زیست را برای جامعه جهانی ترسیم خواهد کرد. این موضوع مبین درک عمیق جامعه جهانی از اهمیت محیط زیست و توسعه برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار است. در حقیقت، بسیاری از مسائل و مشکلات محیط زیستی که در حال حاضر دامنگیر جامعه جهانی شده است، ریشه در سایر آرمان ها و اهداف توسعه هزاره دارد که باید به موازات هم و به صورت منسجم از سوی جامعه جهانی پیگیری و اجرا شوند. به عنوان مثال ریشه بسیاری از معضلات زیست محیطی بالاخص در کشور های در حال توسعه از فقر ( آرمان اول اهداف توسعه پایدار ) ناشی می شود، زیرا فقر بیشتر باعث تخریب محیط زیست و تخریب محیط زیست نیز به نوبه خود فقر بیشتری را دامن می زند که این چرخه باطل در نهایت می تواند به فروپاشیاقتصادی ، اجتماعی و در نهایت محیط زیستی منتهی شود.

بر این اساس و به منظور حفظ و پایداری نظام های حیات بخش کره زمین و منابع آن، رویکرد ها و الگو های تولید و مصرف منابع می بایست تغییر کرده و در راستای آرمان ها و اهداف توسعه پایدار سوق داده شود.

بنابراین بازنگری در سیاست و برنامه های گذشته توسعه که عمدتا رشد اقتصادی صرف را هدف قرار داده اند، بسیار حیاتی بوده و لازم است تا از حفاظت از محیط زیست در چارچوب آرمان اهداف و آرمان های توسعه پایدار از حمایت و پشتیابی بیشتری در نظام برنامه ریزی کشور برخوردار گردند. ایجاد کمیته ملی و استانی اهداف توسعه پایدار، ارتقای مشارکت های مردمی و تقویت سازمان های مردم نهاد و جوامع مدنی، درج اهداف توسعه پایدار در برنامه های توسعه بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی، تقویت نظام های گردآوری آمار و اطلاعات در مورد روندهای دستیابی به اهداف توسعه پایدار، برگزاری دوره های آموزشی و برگزاری همایش های کشوری، تسهیل ارتباط تشکل های مردم نهاد ملی با تشکل های بین المللی، بازنگری در سیاست ها و برنامه های بهره برداری از منابع طبیعی و محیط زیستی و…. از جمله اقداماتی است که باید در سطح ملی برای پیشبرد آرمان های هفتم توسعه هزاره به اجرا در آیند.

در پاسخ به چالش های بین المللی و منطقه ای مرتبط با آرمان ها و اهداف توسعه پایدار، باید توافق نامه های جدیدی برای هماهنگی سیاست های ملی با بین المللی تدوین گردد و اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت بصورت جدی تری از سوی سازمان ملل متحد دنبال شود به نحوی که تعهدات کشور های توسعه یافته برای حفاظت از محیط زیست ( با توجه به سهم بالای آنان در بهره برداری از منابع کره زمین و انتشار بیشتر آلودگی ها ) جنبه عملی تری بخود بگیرد و از سوی دیگر کشورهای در حال توسعه نیز باید منابع خود را به نحوی بسیج نمایند که بتوانند به بهترین نحو از این منابع در راستای آرمان های اهداف توسعه پایدار گام بردارند. این مسئله خصوصا در مورد محیط زیست که کالایی عمومی محسوب شده و بنابراین افراد و کشور ها انگیزه کمتری برای سرمایه گذاری در این منابع را دارند، بیشتر حائز اهمیت بوده و حمایت پشتیبانی بیشتری را نسبت به سایر اهداف و آرمان های توسعه پایدار سوی دولت را می طلبد.

منابع و ماخذ:

آرمان ها و اهداف توسعه هزاره (۱۳۸۴)، ترجمه سید مهدی آرایی و همکاران، سازمان مدیریت و برنامه ‌ریزی کشور
آیند های که می خواهیم، دستاورد های کنفرانس سازمان ملل متحد پیرامون توسعه پایدار (ریو+۲۰) ، ۱۳۹۱، ترجمه دکتر مجید شفیع پور، نرگس صفار، سازمان حفاظت محیط زیست
براون. لستر(۱۳۸۶)، برنامه ب۲، رهانیدن سیار های گرفتار تنش و تمدنی دچار آشفتگی، ترجمه فریدون مجلسی، انتشارات اطلاعات
پوراصغر سنگاچین و همکاران (۱۳۹۳)، توسعه پایدار، مبانی و شاخص های پایداری، انتشارات علم کشاورزی
پوراصغر سنگاچین. فرزام ، دکتر اسماعیل صالحی، دکتر محمد رضا مثنوی، ۱۳۸۹، مقایسه تطبیقی- تحلیلی روش‌ های سنجش توسعه پایدار، مجله پژوهش‌ های محیط زیست، شماره اول ، بهار و تابستان ۱۳۸۹، انجمن ارزیابی محیط زیست ایران و مرکز تحقیقات بین‌المللی بیابان
پوراصغر سنگاچین(۱۳۸۷)، مقدمه ای بر روش‌ های سنجش پایدار، پژوهشنامه توسعه پایدار و محیط ‌زیست، گروه پژوهشی روابط بین‌الملل، سال دوم، شماره چهارم، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک شورای تشخیص مصلحت نظام
درسنر. سیمون (۱۳۸۴)، مبانی پایداری، ترجمه دکتر محمود دانشور کاخکی، دکتر سیاوش دهقانیان، دکتر فرخ دین قزلی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
دستور کار ۲۱، کنفرانس سازمان ملل در باره محیط‌زیست و توسعه(۱۳۷۷)، ترجمه امیر ایافت و حمید طراوتی، انتشارات سازمان حفاظت محیط ‌زیست و برنامه عمران سازمان ملل متحد(UNDP)
محمد نژاد. شاهین، فاطمه عبادتی(۱۳۹۲) مدیریت محیط زیست بر مبنای تصمیمات توسعه پایدار از یو(۱۹۹۲) تا ریو+۲۰ ( ۲۰۱۲)، تهران، انتشارات نشر تالاب
دیکسون.جان ا. لوئیس فالون اسکورا، ریچارد ا.کارپنتر، پائول بی.شرمن (۱۳۸۴) ، تحلیل اقتصادی پیامد های محیط‌زیست، ترجمه دکتر علیرضا صالح، فرزام پوراصغر سنگاچین، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
میدوس و همکاران(۱۳۸۸)، محدودیت‌ های رشد، ترجمه علی حبیبی و فرزام پوراصغر سنگاچین، انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی
گلریز. حسن (۱۳۶۷) حسابداری اقتصادی، انتشارات پیشبرد
مولدان. بدریچ، سوزان بیل هارز (۱۳۸۱)، شاخص‌ های توسعه پایدار، ترجمه نشاط حداد تهرانی، دکتر ناصر محرم نژاد، انتشارات سازمان حفاظت محیط ‌زیست
نصیری، حسین (۱۳۷۹) ، توسعه پایدار – چشم انداز جهان سوم، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه
اهداف توسعه توسعه هزاره پس از ۲۰۱۵، پایگاه اطلاعاتی سفارت جمهوری اسلامی ایران در نایروبی قابل دسترس از سایت:

http://nairobi.mfa.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=127&pageid=28762

Source: United Nations Commission on Sustainable Development, INDICATORS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT: GUIDELINES AND ETHODOLOGIES

http://www.un.org/esa/sustdev/publications/indisd-mg2001.pdf

I. فهرست شاخص‌ های پیشنهادی کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد

گروه یک : شاخص‌ های اجتماعی

عنوان فصل در دستور کار ۲۱

شاخص‌ های پیشران

Driving –force indicators

شاخص‌ های وضعیت

(State indicators )

شاخص‌ های عکس العمل

(Response indicators )

فصل سوم: مبارزه

با فقر

– نرخ بیکاری

– شاخص فقر

– شاخص شکاف فقر

– شاخص مربع شکاف فقر

– شاخص جینی نابرابری در آمد

– نسبت میانگین دستمزد زنان به دستمزد مردان

فصل پنجم: پایداری و پویایی جمعیت

– نرخ رشد جمعیت

– نرخ خالص مهاجرت

– نرخ کل باروری زنان

– تراکم جمعیت

فصل سی و ششم: بهسازی آموزش، آگاهی‌ های عمومی و آموزش حرفه ای

– نرخ تغییرات جمعیت محصلان

– نسبت ثبت نام کودکان در مدارس ابتدایی (خالص و ناخالص)

– نرخ ثبت نام در دوره متوسطه (خالص و ناخالص)

– نرخ با سوادی بزرگسالان

– تعداد کودکانی که به سن پنج سالگی می‌رسند

– امید به زندگی تا سن مدرسه

– اختلاف نرخ ثبث نام دختران و پسران در مدرسه

– تعداد نیروی کار زنان به ازای هر ۱۰۰ نفر نیروی کار مردان

فصل ششم: حفظ و توسعه بهداشت

تسهیلات بهداشتی:

– درصد جمعیتی که به تسهیلات دفع فضولات انسانی دسترسی دارند

– دسترسی به آب سالم و بهداشتی

– امید به زندگی در بدو تولد

– وزن نوزادان در بدو تولد

– نرخ مرگ و میر مادران

– وضیت تغذیه کودکان

– واکسیناسیون کودکان در برابر امراض عفونی

– پیشگیری از بارداری

– نسبت ردیابی مواد شیمیایی باقوه خطرناک در مواد غذایی

– هزینه‌ های بهداشتی ملی که صرف مراقبت‌ های بهداشتی در سطح محلی می ‌شود

فصل هفتم: توسعه و بهبود اسکان بشر

– نرخ رشد جمعیت شهری

– سرانه مصرف سوخت‌ های فسیلی وسائط نقلیه حمل و نقل

– خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث طبیعی

– درصد جمعیت در نواحی شهری

– مساحت و جمعیت در سکونت گاه های رسمی و غیر رسمی شهری

– سرانه مسکن

– نسبت قیمت مسکن به درآمد

– سرانه هزینه خدمات زیربنایی

گروه دو: شاخص‌ های اقتصادی

عنوان فصل در دستور کار ۲۱

شاخص‌ های پیشران

Driving –force indicators

شاخص‌ های وضعیت

(State indicators )

شاخص‌ های

عکس العمل

(Response indicators )

فصل دوم: همکاری‌ های بین ‌المللی جهت شتاب بخشیدن به توسعه پایدار در کشور ها و مرتبط ساختن آن با سیاست‌ های داخلی

– سرانه تولید ناخالص داخلی

– سهم خالص سرمایه ‌گذاری در تولید ناخالص داخلی

– کل صادرات و واردات به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی

– خالص محصولات داخلی که از نظر محیط ‌زیستی تعدیل شد هاند

– سهم کالا های تولید شده در کل صادراتی که در معرض فروش قرار داده شده اند

فصل چهارم: تغییر الگو های مصرف

– مصرف سالانه انرژی

– سهم صنایع منابع بر در ارزش افزوده کالا های تولید شده

– مصرف منابع تجدید پذیر

– ذخائر معدنی اثبات شده

– ذخائر انرژی فسیلی اثبات شده

– عمر ذخائر انرژی اثبات شده

– شدت استفاده از مواد خام

– سهم ارزش افزوده محصولات کارخانه ای در تولید ناخالص داخلی

فصل سی و سوم: مکانیسم‌ ها و منابع مالی

– منابع مالی خالص به تولید ناخالص داخلی

– کل کمک‌ های خارجی دریافت شده یا ارائه شده به سایر کشور ها به عنوان درصدی از تولید ناخالص ملی

– نسبت بدهی به تولید ناخالص ملی

– نسبت بازپرداخت اقساط وام به صادرات

– هزینه‌ های صرف شده جهت حفاظت از محیط‌زیست به عنوان درصدی از تولید ناخالص ملی

– مقدار منابع مالی جدید یا اضافی برای توسعه پایدار

فصل سی و چهارم:

تکنولوژی‌ های سازگار با محیط ‌زیست، همکاری و توانمند سازی

– واردات کالا های سرمایه ای

– سرمایه‌ گذاری مستقیم خارجی

– سهم صادرات کالا های سرمایه ای سازگار با محیط‌زیست

– کمک‌ های فنی بلاعوض

گروه سه: شاخص‌ های محیط‌زیستی

عنوان فصل در دستور کار ۲۱	شاخص‌ های پیشران Driving –force indicators	شاخص‌ های وضعیت (State indicators)	شاخص‌ های عکس العمل (Response indicators )
فصل هیجدهم: حمایت و حفاظت از منابع آب شیرین	– استحصال سالانه آب های سطحی و زیر زمینی – سرانه مصرف آب خانگی	– منابع آب زیر زمینی – غلظت و تعداد کلی فرم های مدفوعی در آب شیرین – نیاز بیولوژیکی اکسیژن (BOD) منابع آب	– پوشش تصفیه فاضلاب – تراکم شبکه‌ های هیدرولوژیکی
فصل هفدهم: حفاظت از اقیانوس‌ ها، دریا ها و نواحی ساحلی	– نرخ رشد جمعیت در نواحی ساحلی – تخلیه آلاینده‌ های نفتی به آب های سطحی – انتشار فسفر و نیتروژن به آب های ساحلی	– حداکثر برداشت پایدار برای فعالیت‌ های شیلاتی – شاخص جلبک‌ ها
فصل دهم: نگرش جامع در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع زمینی	– جمعیت زیر خط فقر در نواحی خشک	– شاخص ملی ما هانه بارندگی – شاخص پوشش گیاهی حاصل از بررسی‌ های تصاویر ماهواره ای – میزان اراضی که تحت تاثیر تاثیر بیابانزایی قرار گرفته اند
فصل سیزدهم: مدیریت زیست بوم های شکننده و آسیب پذیر:توسعه پایدار کوهستان	– تغییرات جمعیت در نواحی کوهستانی	– استفاده پایدار از منابع طبیعی در نواحی کوهستانی – سطح رفاه جمعیت‌ های مستقر در نواحی کوهستانی
فصل چهاردهم: ترویج کشاورزی و توسعه پایدار روستایی	– استفاده از آفت کش‌ ها در کشاورزی – استفاده از کود های شیمیایی – درصد اراضی کشت آبی	– سرانه اراضی قابل کشت – اراضی که تحت تاثیر شوری و غرقابی قرار دارند	– آموزش های ترویج کشاورزی
فصل یازدهم: مبارزه با جنگل زدایی	– شدت جنگل زدایی	– تغییرات پوشش گیاهی	– نسبت اراضی جنگلی دارای طرح مدیریت به کل جنگل‌ ها – درصد اراضی جنگلی حفاظت شده به عنوان درصدی از کل مساحت سطح کشور
فصل پانزدهم: حفاظت از تنوع زیستی		– تعداد گونه‌ های در معرض تهدید به عنوان درصدی از گونه‌ های بومی	– سطح اراضی حفاظت شده به عنوان درصدی از کل سطح کشور
فصل شانزدهم: مدیریت صحیح فن آوری‌ های زیستی با ملاحظات محیط ‌زیستی			– هزینه‌ های تحقیق و پژوهش (R&D) در فن آوری‌ های زیستی – وجود قوانین و دستورالعمل‌ های ملی در خصوص ایمنی زیستی
فصل نهم: حفاظت از اتمسفر	– میزان انتشار گاز های گلخانه ای – انتشار اکسید های سولفور – انتشار اکسید های نیتروژن – میزان مصرف مواد مخرب لایه ازن	– غلظت آلاینده‌ های هوا در نواحی شهری	– هزینه‌ های صرف شده جهت کاهش آلودگی هوا
فصل بیست و یکم: مدیریت صحیح پسماند های جامد و مسایل فاضلاب ها با ملاحظات محیط ‌زیستی	– تولید سرانه پسماند های جامد صنعتی و شهری – سرانه پسماند های خانگی دفع شده		– هزینه‌ های صرف شده جهت مدیریت مواد زائد – بازیافت و استفاده مجدد از پسماند ها – دفع مواد زائد شهری
فصل بیستم: مدیریت صحیح پسماند های خطرناک	– تولید مواد زائد خطرناک -واردات و صادرات مواد زائد خطرناک	– سطح اراضی که در اثر تخلیه مواد زائد خطرناک آلوده شده اند	– هزینه‌ های صرف شده جهت تصفیه پسماند های خطرناک
فصل نوزدهم: مدیریت صحیح مواد شیمیایی سمی		– میزان مواد شیمیایی که مسمومیت‌ های حاد می ‌گردند	– تعداد مواد شیمیایی ممنوع شده
فصل بیست و دوم: مدیریت مطمئن و صحیح پسماند های رادیو اکتیو	– تولید پسماند های رادیو اکتیو

گروه چهار: شاخص‌ های نهادی

عنوان فصل در دستور کار ۲۱	شاخص‌ های پیشران Driving –force indicators	شاخص‌ های وضعیت (State indicators)	شاخص‌ های عکس العمل (Response indicators )
فصل هشتم: تصمیم گیری‌ های تلفیقی در زمینه توسعه و محیط‌زیست			– راهبرد های توسعه پایدار -برنامه‌ های تلفیق ملاحظات محیط‌زیستی در حسابداری اقتصادی – تصویب قانون ارزیابی پیامد های محیط ‌زیستی – تشکیل شورای ملی جهت توسعه پایدار
فصل هشتم: علم در خدمت توسعه پایدار		– تعداد دانشمندان و مهندسین به ازای هر میلیون نفر جمعیت کشور	– تعداد دانشمندان و مهندسین شاغل در تحقیق و توسعه (R&D) به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت – هزینه‌ های صرف شده در تحقیق و توسعه (R&D) به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی
فصل سی و هفتم: مکانیسم‌ های ملی و بین‌المللی جهت توانمند سازی در کشور های در حال توسعه
فصل سی و هشتم: ترتیبات نهادی بین ‌المللی
فصل سی و نهم: مکانیسم‌ ها و ابزار‌ های قانونی بین‌المللی (۲ شاخص)			– تقویت موافقت نامه‌ های بین‌المللی – اجرای موافقت نامه‌ های مصوب بین ‌المللی
فصل چهلم: اطلاعات برای تصمیم گیری		– تعداد خطوط تلفن به ازای هر ۱۰۰ نفر	– برنامه تدوین آمار های محیط‌ زیستی
فصول ۲۳ الی ۳۲: تقویت نقش گروه‌ های عمده			– نقش گروه‌ های عمده در شورا های ملی توسعه پایدار – نمایندگان اقلیت‌ ها و بومیان در شورا های ملی توسعه پایدار – سهم سازمان‌ های غیر دولتی در توسعه پایدار

Source: United Nations Commission on Sustainable Development, INDICATORS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT: GUIDELINES AND ETHODOLOGIES

http://www.un.org/esa/sustdev/publications/indisd-mg2001.pdf

ضمیمه II: آرمان ها و شاخص های توسعه پایدار (SDG)

توضیحات	عنوان
پایان دادن به فقر در تمام حالات و اشکال آن در همه جا	هدف کلان ۱
ریشه کن کردن فقرشدید برای همه و در همه جا تا سال ۲۰۳۰، در حال حاضر مقیاس بر حسب مردمی است که درآمدی کمتر از ۲۵/۱ دلار در روز دارند.	هدف خرد ۱.۱.
نسبت جمعیت دارای درآمد پایینتر از زیر۲۵/۱ (PPP) دلار در روز تفکیک شده بر اساس گروه های سنی و جنسیت.	شاخص ۱.۱.۱.
کاهش حداقل نیمی از نسبت مردان، زنان و کودکان فقیر متعلق به تمام گروه‏ های سنی، در تمامی ابعاد فقر و مطابق با تعاریف ملی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱.۲.
شاخص فقر چند بعدی (MPI) به تفکیک جنسیت و گروه سنی.	شاخص ۱.۲.۱.
نسبت جمعیت افرادی که در زیر خط ملی فقر زندگی می کنند، تفکیک شده بر اساس گروه های سنی و جنسیت.	شاخص ۱.۲.۲.
به کار بردن سیستم های تامین اجتماعی مناسب در سطح ملی و اجرای همگانی آن در تمامی طبقات ، و رسیدن به میزان مناسبی از افراد فقیر و آسیب پذیر تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱.۳.
درصدی از جمعیت که تحت پوشش حمایت های اجتماعی ، مسکن/دستگاه ها قرار دارند، به تفکیک جنسیت و تقسیم بندی شده بر اساس کودکان، بیکاران، افراد مسن، معلولین، زنان باردار/ تازه زایمان کرده، از کار افتادگان، فقرا و گروه های آسیب پذیر، شامل یک یا بیشتر از موارد زیر: درصدی از افراد مسن که حقوق بازنشستگی می گیرند، درصدی از خانواده های دارای فرزند کودک، که تحت پوشش خدمات حمایتی از کودکان قرار دارند، درصد افراد بیکار که از حقوق و مزایای بیکاری بهرهمند هستند، درصدی از افراد ناتوان ومعلول که مزایای از کار افتادگی را دریافت می کنند، درصدی از زنان باردار که از مزایای زایمان بهره می برند. درصدی از کارگران که تحت پوشش بیمه حوادث کاری قرار دارند، درصدی از افراد فقیر و آسیب‏ پذیر که بهره ‏مند از مزایای اجتماعی بهره هستند.	شاخص ۱.۳.۱.
متوسط پوشش حمایت اجتماعی به صورت درصدی از درآمد / یا خط فقر ارائه می شود توضیح : منظور میزان درصد متوسط درآمد ناشی از تامین اجتماعی است که می تواند خط فقر را جابجا کند	شاخص ۱.۳.۲.
حصول اطمینان از اینکه تمام مردان و زنان، یه خصوص قشر فقیر و آسیب پذیر، تا سال ۲۰۳۰ حقوق مساوی از منابع اقتصادی، همچنین دسترسی به خدمات اولیه، مالکیت و کنترل بر اراضی و سایر دارایی ها، ارث، منابع طبیعی، تکنولوژی جدید و مناسب و خدمات مالی از جمله سرمایه گذاری های کوچک دارند.	هدف خرد ۱.۴.
نسبت جمعیت/خانوار ها با امکان دسترسی به خدمات اولیه (تعریف شده) به تفکیک جنسیت و گروه سنی.	شاخص ۱.۴.۱.
نسبتی از جمعیت بزرگسال برخوردار از حق تصدی که از نظر قانونی مستند و به رسمیت شناخته شده است و به صورت قطعی و مسلم لحاظ شده، به تفکیک جنسیت و گروه سنی.	شاخص ۱.۴.۲.
ایجاد تاب آوری برای قشر فقیر و آسیبپذیر و کاهش مواجهه و آسیب پذیری آن ها در برابر رخدادهای شدید آب و هوایی مانند خشکسالی و سایر صدمات و بلایای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تا سال۲۰۳۰.	هدف خرد ۱.۵.
تعداد افراد تحت تاثیرحوادث خطرناک قرار گرفته بر اساس جنسیت.	شاخص ۱.۵.۱.
نسبت تسهیلات بهداشتی و آموزشی متاثر از حوادث خطرناک.	شاخص ۱.۵.۲.
حصول اطمینان از بسیج قابل توجه کمک ها از منابع مختلف، از جمله از طریق بالا بردن پیشرفت همکاری به منظور تدارک ابزار های کافی و قابل پیش بینی در کشورهای در حال توسعه، به خصوص کشورهای کمتر توسعهیافته (LCDs)، برای اجرای برنامه ها و سیاست ها در جهت به پایان دادن به فقر در همه ابعاد آن.	هدف خرد ۱.a.
بسیج و تخصیص منابع از طرف دولت، بخش خصوصی و متحدان توسعه برای کاهش فقر.	شاخص ۱.a.1.
ایجاد چارچوب های سیاسی درست در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی، بر اساس استراتژی های توسعه ای حامی فقرا و حساس به جنسیت، به منظور حمایت از سرمایه گذاری سریع در اقدامات فقرزدایانه.	هدف خرد ۱.b.
پایان دادن به گرسنگی، دستیابی به امنیت غذایی و بهبود تغذیه و ترویج کشاورزی پایدار	هدف کلان ۲
پایان دادن به گرسنگی و حصول اطمینان از دسترسی همه مردم، به ویژه فقرا و افراد واقع در موقعیت های آسیب پذیر از جمله اطفال، به مواد غذایی ایمن، مغذی و کافی در تمام طول سال، تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۲.۱.
میزان شیوع سوء تغذیه (POU)	شاخص ۲.۱.۱.
میزان شیوع ناامنی غذایی در حد متوسط و یا شدید در میان جمعیت، مبتنی بر اساس مقیاس تجربه ناامنی غذایی (FIES)	شاخص ۲.۱.۲.
حذف انواع سوء تغذیه تا سال ۲۰۳۰، شامل دستیابی به اهداف موردتوافق بین المللی در رابطه با کوتاهی قد و کم‏ وزنی در کودکان زیر ۵ سال، و توجه به نیازهای تغذیه ای دختران نوجوان، زنان باردار و شیرده و افراد مسن تا سال ۲۰۲۵.	هدف خرد ۲.۲.
میزان شیوع کوتاهی قد (نسبت به سن) در کودکان زیر ۵ سال.	شاخص ۲.۲.۱.
میزان شیوع اضافه وزن در کودکان زیر ۵ سال سن	شاخص ۲.۲.۲.
تا سال ۲۰۳۰ دو برابر شدن تولیدات کشاورزی و درآمد تولیدکنندگان محصولات غذایی در مقیاس کوچک ، به ویژه زنان، مردم بومی ، خانواده کشاورزان، گله داران و ماهیگیران، از طریق تأمین دسترسی ایمن و برابر به زمین،دیگر منابع تولیدی و نهاده ها، دانش، خدمات مالی، بازار ها، و فرصت ها برای تولید ارزش افزوده واشتغال غیرکشاورزی.	هدف خرد ۲.۳.
میزان ارزش تولید محصولات کشاورزی در هر هکتار (اندازه گیری (به معادل دلار)، به صورت جداگانه برای دو تا کمترین چندک توزیع اندازه مزارع کشور ها، و همچنین تولیدکنندگان زن سرپرست خانوار در مقیاس‏ های کوچک)	شاخص ۲.۳.۱.
تا سال ۲۰۳۰، حصول اطمینان از پایداری سیستم های تولید غذا و اجرای شیوه های کشاورزی تاب آور که بهره وری و تولید را افزایش می دهد، به حفظ اکوسیستم کمک می کند، ظرفیت سازگاری با تغییر اقلیم، شرایط آب و هوایی سخت، خشکسالی، سیل و دیگر بلایای را بالا برده، به تدریج زمین و کیفیت خاک را بهبود می بخشد.	هدف خرد ۲.۴.
انتشار گاز های گلخانه ای در بخش کشاورزی (در هر هکتار از زمین و در هر واحد از خروجی(محصول) و به تفکیک بخش زراعی و دامی ).	شاخص ۲.۴.۱.
سطوح مطلق انتشار گاز های گلخانه ای در بخش های و زیربخش های مربوطه.	شاخص ۲.۴.۲.
حفظ تنوع ژنتیکی بذرها، گیا هان زراعی و حیوانات اهلی و مزرعه ای و گونه های وحشی مرتبط با آن ها از طریق مدیریت صحیح و داشتن بانک های بذر و گیاه متنوع در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی و اطمینان از دسترسی و تقسیم عادلانه و منصفانه مزایای ناشی از استفاده از منابع ژنتیکی و دانش سنتی مرتبط، مطابق با توافق بین الملل تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۲.۵.
شاخص مجموعه محصولات کشاورزی در محل	شاخص ۲.۵.۱.
تعداد / درصد نژاد گونه های محلی طبقه بندی شده در دسته در معرض خطر انقراض ، عدم قرار گیری معرض خطر انقراض و ناشناخته به لحاظ قرارگیری در معرض خطر انقراض.	شاخص ۲.۵.۲.
افزایش سرمایه ‏گذاری، از جمله از طریق افزایش همکاری‏ های بین الملل به منظور توسعه زیرساخت‏ های روستایی، تحقیقات کشاورزی و ترویج خدمات، توسعه فناوری و بانک‏ های ژن گیاهی و دامی به منظور افزایش ظرفیت تولید کشاورزی در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته.	هدف خرد ۲.a.
شاخص جهت گیری کشاورزی برای مخارج دولت	شاخص ۲.a.1.
اصلاح و ممانعت از محدودیت ها و تحریف‏ های تجاری در بازار های کشاورزی جهان، از جمله از طریق حذف همزمان تمام اشکال سوبسیدهای صادرات محصولات کشاورزی و تمامی اقدامات صادراتی دارای اثر مشابه، با توجه به تعهدات مذاکرات توسعه دوحه.	هدف خرد ۲.b.
تحول اقدامات پنهانی تحریف کننده و تحدیدکننده تجارت در حیطه کشاورزی	شاخص ۲.b.1.
اتخاذ اقدامات لازم برای اطمینان از عملکرد مناسب بازار مواد غذایی و مشتقات آن ها، و تسهیل دسترسی به موقع به اطلاعات بازار، از جمله ذخایر مواد غذایی، به منظور کمک به محدود کردن نوسانات شدید قیمت مواد غذایی.	هدف خرد ۲.c .
شاخص ناهنجاری های قیمت (غذایی) (IPA)	شاخص ۲.c.1.
حصول اطمینان از زندگی سالم و ارتقای رفاه برای همه و در همه سنین	هدف کلان ۳
کاهش جهانی نسبت مرگ و میر مادران به کمتر از ۷۰ در هر ۱۰۰۰۰۰ تولد زنده تا سال ۲۰۳۰ .	هدف خرد ۳.۱.
مرگ و میر مادران در هر ۱۰۰۰۰۰ تولد زنده.	شاخص ۳.۱.۱.
درصد زایمان ها انجام شده توسط فرد دوره دیده.	شاخص ۳.۱.۲.
پایان مرگ و میر قابل پیشگیری نوزادان و کودکان زیر پنج سال، نائل شدن همه ی کشور ها به کاهش مرگ و میر نوزادان حداقل به پایینتر از ۱۲ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده و مرگ و میر زیر ۵ سال حداقل به پایین تر از 25 در هر ۱۰۰۰ تولد زنده تا سال ۲۰۳۰ .	هدف خرد ۳.۲.
تعداد مرگ و میر زیر پنج سال در هر ۱۰۰۰ تولد زنده.	شاخص ۳.۲.۱.
تعداد مرگ و میر نوزادان در هر ۱۰۰۰ تولد زنده.	شاخص ۳.۱.۲.
پایان همه‏گیری بیماری های ایدز، سل، مالاریا، و بیماری‏ های غفلت شده گرمسیری و مبارزه با هپاتیت، بیماری‏ های ناشی از آب، و سایر بیماری های واگیردار تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۳.۳.
میزان ابتلا به HIV در هر ۱۰۰ فرد مشکوک در سال (بزرگسالان، جمعیت کلیدی، کودکان، نوجوانان)	شاخص ۳.۳.۱.
مرگ و میر بر اثر ایدز/ HIV در هر ۱۰۰۰۰۰ جمعیت	شاخص ۳.۳.۲.
میزان ابتلا به سل در هر ۱۰۰۰ نفر در سال	شاخص ۳.۳.۳.
تعداد مرگ و میر بر اثر بیماری سل	شاخص ۳.۳.۴.
موارد ابتلا به مالاریا در ۱۰۰۰ نفر در سال	شاخص ۳.۳.۵.
مرگ و میر بر اثر مالاریا در هر ۱۰۰۰۰۰ جمعیت	شاخص ۳.۳.۶.
شیوع آنتی ژن سطحی هپاتیت B در کودکان زیر ۵ سال	شاخص ۳.۳.۷.
وجود ۱۳ ظرفیت‏ اصلی IHR برای پایش و واکنش مناسب.	شاخص ۳.۳.۸.
کاهش مرگ و میرهای زود رس از بیماری های غیرواگیر به یک سوم، از طریق پیشگیری و درمان، و ارتقاء سلامت روان و تندرستی	هدف خرد ۳.۴.
احتمال مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی، سرطان، دیابت، و بیماری تنفسی مزمن بین سنین ۳۰ تا ۷۰ سال.	شاخص ۳.۴.۱.
مصرف کنونی دخانیات در میان افراد ۱۵ سال و بیشتر	شاخص ۳.۴.۲.
تقویت پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد، از جمله سوء مصرف مواد مخدر و استفاده نابه‏جا از الکل.	هدف خرد ۳.۵.
پوشش درمان جایگزینی مواد مخدر در میان مصرف کنندگان مواد مخدر	شاخص ۳.۵.۱.
پوشش مداخلات مبتنی بر پیشگیری از سوء مصرف مواد در میان افراد زیر ۲۵ سال.	شاخص ۳.۵.۲.
به نصف رساندن مرگ و میر و صدمات ناشی از حوادث ترافیکی تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۳.۶.
تعداد مرگ و میر ناشی از حوادث ترافیکی.	شاخص ۳.۶.۱.
حصول اطمینان از دسترسی همگانی به خدمات بهداشت جنسی و باروری، از جمله تنظیم خانواده، اطلاعات و آموزش، و تلفیق بهداشت باروری در استراتژی ها و برنامه های ملی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۳.۷.
نرخ باروری نوجوانان (۱۰-۱۴، ۱۵-۱۹)	شاخص ۳.۷.۱.
برطرف سازی نیاز به وسایل مدرن پیشگیری از بارداری.	شاخص ۳.۷.۲.
دستیابی به پوشش همگانی سلامت، شامل حمایت مالی، دسترسی به خدمات سلامت ضروری و با کیفیت و دسترسی به دارو ها و واکسن های ایمن، موثر، باکیفیت، ضروری و مقرون به صرفه برای همه.	هدف خرد ۳.۸.
کسری از جمعیت که در برابر فقر ناشی از تقبل هزینه‏ های سلامت (پرداخت از جیب) خارج از توان، حمایت می ‏شوند.	شاخص ۳.۸.۱.
کسری از خانوار ها که در برابر تحمیل هزینه های کمرشکن سلامت (پرداخت از جیب)، محافظت می ‏شوند.	شاخص ۳.۸.۲.
کاهش قابل ‏توجه میزان مرگ و میر و بیماری‏ های ناشی از مواد شیمیایی خطرناک، هوا، آب، آلودگی خاک و آلاینده‏ ها تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۳.۹.
میزان جمعیت شهری که در معرض هوای آلوده بالاتر از حد مجاز توصیه‏شده توسط سازمان بهداشت جهانی قرار دارند.	شاخص ۳.۹.۱.
تقویت اجرای کنوانسیون معاهده سازمان بهداشت جهانی در راستای کنترل دخانیات در تمام کشور ها به صورت مناسب	هدف خرد ۳.a.
حمایت از فعالیت‏ های تحقیق و توسعه در تولید واکسن و دارو های مربوط به بیماری‏ های واگیر و غیر واگیر که در درجه اول کشور های در حال توسعه را تحت تاثیر قرار می ‏دهند، فراهم کردن دسترسی به دارو و واکسن های ضروری مقرون به صرفه مطابق با بیانیه دوحه در توافقنامه TRIPS و سلامت عمومی ، که حق کشور های در حال توسعه برای استفاده کامل از مقررات مربوط به این توافق در زمینه جنبه های تجاری از حقوق مالکیت معنوی راجع به انعطاف پذیری در حفاظت از بهداشت عمومی و به ویژه، دسترسی به دارو برای همه را تصریح می کند.	هدف خرد ۳.b.
افزایش قابل توجه بودجه سلامت و اشتغال ، توسعه، آموزش و حفظ نیروی کار سالم در کشورهای در حال توسعه، به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته و جزایر کوچک ایالتی در حال توسعه	هدف خرد ۳.c.
تقویت ظرفیت همه کشور ها، به ویژه کشور های در حال توسعه، در حیطه هشدار پیش از موعد، کاهش خطر و مدیریت مخاطرات سلامت در سطوح ملی و جهانی.	هدف خرد ۳.d.
حصول اطمینان از آموزش جامع و باکیفیت مساوی و ترویج فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه	هدف کلان ۴
تا سال ۲۰۳۰ حصول اطمینان از ابن که همه دختران و پسران به طور رایگان و عادلانه تحصیلات ابتدایی و متوسطه را تکمیل کنند که منجر به یادگیری مرتبط و موثر می شود .	هدف خرد ۴.۱.
درصدی از کودکان، که به حداقل استاندارد های مهارت در خواندن و ریاضیات در پایان: ۱. ابتدایی ۲. سال های اول دوره اول متوسطه دست یافته اند	شاخص ۴.۱.۱.
نرخ اتمام دوره تحصیل در هر یک از دوره‏ های (ابتدایی، سال‏ های اول دوره متوسطه، سال‏ های آخر دوره متوسطه	شاخص ۴.۱.۲.
تا سال ۲۰۳۰ حصول اطمینان از این که همه دختران و پسران در اوایل دوران کودکی، مراقبت و آموزش به خدمات باکیفیت پیش دبستانی دست یابند ، به نحوی که از آمادگی لازم برای ورود به دوران ابتدایی بهره ‏مند گردند.	هدف خرد ۴.۲.
شاخص تکامل دوران ابتدای کودکی	شاخص ۴.۲.۱.
نرخ مشارکت در یادگیری سازمان یافته (یک سال قبل از سن رسمی ورود به دوره ابتدایی)	شاخص ۴.۲.۲.
حصول اطمینان از اینکه تمامی مردان و زنان از دسترسی برابر به دانش فنی با کیفیت و مقرون به صرفه ، تحصیلات حرفه ای و عالی از جمله دانشگاه تا سال ۲۰۳۰ برخوردار شوند.	هدف خرد ۴.۳.
نسبت ثبت نام بر اساس سطح و نوع آموزش (TVET و درجه سوم)	شاخص ۴.۳.۱.
افزایش قابل توجه تعداد جوانان و بزرگسالانی که تا سال ۲۰۳۰ مهارت های مناسب از جمله مهارت های فنی و حرفه ای را جهت اشتغال، داشتن شغل های مناسب و کارآفرینی داشته باشند.	هدف خرد ۴.۴.
نرخ مشارکت در آموزش و مهارت‏ آموزی‏ های رسمی و غیر رسمی در طول ۱۲ ماه گذشته در افراد ۲۵-۶۴ ساله	شاخص ۴.۴.۱.
درصد جوانان / بزرگسالان برخوردار از سواد عمومی و کامپیوتر	شاخص ۴.۴.۲.
از بین بردن تبعیض جنسیتی در آموزش و حصول اطمینان از دسترسی برابر به تمامی سطوح آموزش و پرورش و آموزش فنی و حرفه ای برای قشرآسیب پذیر، از جمله افراد دارای معلولیت، مردم بومی و کودکان واقع در موقعیت های آسیب پذیر تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۴.۵.
شاخص برابری (زن / مرد، شهری / روستایی، پنجک دارایی پایین / بالا) برای همه شاخص های موجود در این لیست که می تواند تفکیک شود.	شاخص ۴.۵.۱.
حصول اطمینان از این که تمام جوانان و نسبت قابل توجهی از بزرگسالان، هم زنان و هم مردان، تا سال ۲۰۳۰ به سواد و مهارت ریاضی دست یابند.	هدف خرد ۴.۶.
درصدی از جوانان / بزرگسالان مسلط به مهارت های سواد آموزی و توان محاسباتی	شاخص ۴.۶.۱.
نرخ جوانان/ بزرگسالان باسواد	شاخص ۴.۶.۲.
حصول اطمینان از این که تمامی فراگیران تا سال ۲۰۳۰ به دانش و مهارت های مورد نیاز برای ترویج توسعه پایدار، از جمله ترویج آن به دیگران، از طریق آموزش برای توسعه پایدار و سبک زندگی پایدار، حقوق بشر، برابری جنسیتی، ترویج فرهنگ صلح و عدم خشونت، شهروند ج هانی، و ارج نهادن به تنوع فرهنگی و مشارکت فرهنگی برای توسعه پایدار، دست یابند.	هدف خرد ۴.۷.
درصدی از دانش آموزان ۱۵ساله که در دانش علوم محیط زیستی و زمین شناسی مهارت دارند.	شاخص ۴.۷.۱.
درصدی از دانش آموزان ۱۳ ساله که ارزش ها و نگرش ترویج برابری، اعتماد و مشارکت در حکومت را تایید می کنند.	شاخص ۴.۷.۲.
ساخت و ارتقاء امکانات و تسهیلات آموزشی مختص به گروه کودکان، معلولین و حساس به جنسیت ، و ایجاد محیط‏ های یادگیری سالم، دور از خشونت، جامع و مؤثر برای آموزش همگان.	هدف خرد ۴.a.
درصدی از مدارس مجهز به ۱. برق. ۲. آب آشامیدنی سالم. و ۳. امکانات بهداشتی انفرادی(هر شاخص تعریف شده مربوط به شستشو).	شاخص ۴.a.1
گسترش قابل توجه تعداد بورس های تحصیلی در سطح جهانی برای کشور های در حال توسعه به ویژه کشور های کمتر توسعه یافته، ایالت در حال توسعه جزایر کوچک و کشور های آفریقایی برای ثبت نام در آموزش عالی، از جمله آموزش های حرفه ای، فناوری اطلاعات و ارتباطات، فنی و مهندسی و برنامه های علمی در کشور های توسعه یافته و دیگر کشور های در حال توسعه تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۴.b.
حجم جریان ODA برای کمک هزینه تحصیلی به تفکیک بخش و نوع مطالعه	شاخص ۴.b.1
افزایش قابل توجه تامین معلمان واجد شرایط، از جمله از طریق همکاری های بین المللی برای آموزش معلمان در کشور های در حال توسعه، به ویژه کشور های کمتر توسعه یافته و جزایر کوچک ایالتی در حال توسعه تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۴.c.
درصدی از معلمان آموزش دیده آموزش و پرورش منطبق با استاندارد های ملی	شاخص ۴.c.1
دستیابی به برابری جنسیتی و توانمند سازی همه زنان و دختران	هدف کلان ۵
پایان دادن به تمام اشکال تبعیض بر ضد زنان و دختران در همه جا	هدف خرد ۵.۱.
تبعیض یا عدم تبعیض چارچوب‏ های قانونی برعلیه زنان و دختران، مطابق با مصادیق شناسایی‏ شده توسط کمی ته CEDAW	شاخص ۵.۱.۱.
وجود تبعیض یا عدم تبعیض حقوق وراثتی برعلیه زنان و دختران.	شاخص ۵.۱.۲.
از بین بردن هرگونه خشونت علیه زنان و دختران در حوزه های عمومی و خصوصی از جمله قاچاق و سوء استفاده جنسی و انواع دیگر از سوء استفاده.	هدف خرد ۵.۲.
نسبت زنان و دختران (۴۹-۱۵ ساله ) که از ۱۲ ماه گذشته تا کنون مورد آزارو اذیت جنسی یا فیزیکی توسط نزدیکان سابق یا فعلی خود قرار گرفته اند.	شاخص ۵.۲.۱.
نسبت زنان و دخترانی (۴۹-۱۵ ساله) که پس از ۱۵ سالگی مورد آزارو اذیت جنسی توسط افرادی به غیر از نزدیکان خود قرار گرفته اند.	شاخص ۵.۲.۲.
از بین بردن تمام اقدامات مضر در کودکان مانند ازدواج زود هنگام و اجباری و قطع عضو آلت تناسلی زنانه.	هدف خرد ۵.۳.
نسبت زنان بین ۲۴-۲۰ ساله که قبل از ۱۸ سالگی ازدواج کرد هاند یا سابقه برقراری رابطه جنسی داشته اند (مانند ازدواج کودکان)	شاخص ۵.۳.۱.
درصد زنان و دختران بین ۴۹-۱۵ ساله که در گروه قطع عضوشدگان آلت تناسلی (FGM/C) قرار می ‏گیرند.(فقط برای کشور های مربوطه)	شاخص ۵.۳.۲.
تشخیص و ارزش سرپرستی بدون دستمزد و کار خدماتی از طریق فراهم نمودن خدمات عمومی ، زیر ساخت ها و سیاست های تامین اجتماعی و ترویج مسئولیت مشترک در خانوار و خانواده تا آنجایی که درسطح ملی مورد قبول واقع شود.	هدف خرد ۵.۴.
متوسط ساعاتی که در هفته صرف ارائه خدمات مراقبتی و خانگی می ‏شود. به تفکیک جنسیت، سن و موقعیت (برای افراد ۵ سال و بالاتر)	شاخص ۵.۴.۱.
نسبت خانوار هایی که تا نزدیک ترین منبع آب ۱۵ دقیقه فاصله دارند.	شاخص ۵.۴.۲.
تضمین مشارکت کامل و مؤثر زنان و فرصت های برابر برای رهبری در تمام سطوح تصمی مگیری در زندگی سیاسی ، اقتصادی و عمومی .	هدف خرد ۵.۵.
نسبت کرسی برگزار شده توسط زنان در دولت های محلی	شاخص ۵.۵.۱.
نسبت زنانی که در تصمیمات خانگی حق اظهارنظر دارند. (برای خرید های بزرگ، سلامتیشان و بازدید از بستگان)	شاخص ۵.۵.۲.
اطمینان از دسترسی همگانی به بهداشت جنسی و باروری و حقوق باروری مطابق با مفاد برنامه عمل «کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه» و برنامه عمل پکن و دستاورد های کنفرانس‏ های بررسی آن‏ ها	هدف خرد ۵.۶.
درصدی از زنان و دخترانی که در مورد سلامتی جنسی و باروری و حقوق باروری خود بر حسب سن، موقعیت، درآمد، ‏عدم صلاحیت و دیگر موارد متناسب با شرایط هرکشور تصمیم‏ گیری می ‏کنند	شاخص ۵.۶.۱.
وجود قوانین و مقرراتی که صرفنظر از وضعیت تاهل، حق انتخاب آگاهانه برای همه زنان و نوجوانان را در ارتباط با موضوع سلامت جنسی و باروری و حقوق باروری تضمین می کند.	شاخص ۵.۶.۲.
انجام اصلاحات برای اعطای حقوق برابر به زنان برای دست یافتن به منابع اقتصادی و همچنین داشتن مالکیت و کنترل بر اراضی و دیگر اشکال دارایی ها، خدمات مالی، ارث و منابع طبیعی در چارچوب قوانین و ضوابط ملی	هدف خرد ۵.a.
نسبت جمعیت بزرگسال صاحب زمین بر اساس جنسیت، سن و موقعیت مکانی	شاخص ۵.a.1
نسبت جمعیت دارای یک حساب در یک موسسه مالی رسمی بر اساس سن و جنسیت	شاخص ۵.a.2
افزایش استفاده از تکنولوژی‏ های توانمندساز، به ویژه ICT برای افزایش توانمندی در زنان	هدف خرد ۵.b.
افرادی که دارای تلفن همراه هستند بر اساس جنسیت.	شاخص ۵.b.1
افراد مجهز به مهارت‏ های فناوری اطلاعات و ارتباطات، براساس نوع مهارت و جنسیت	شاخص ۵.b.2
اتخاذ و تقویت سیاست‏ های کارا و تدوین قانون لازم الاجرا برای ترویج برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان و دختران در تمام سطوح.	هدف خرد ۵.c.
تعیین شاخص نهایی برای پایش وجود و تضمین کیفیت سیاست‏ های طراحی شده به منظور حصول تساوی جنسی	شاخص ۵.c.1
درصد کشورهایی که دارای سیستم های برای پیگیری و دادن اعتبارات عمومی جهت رسیدن به برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان هستند.	شاخص ۵.c.2
حصول اطمینان از در دسترس بودن آب و فاضلاب برای همه و مدیریت پایدار آن ها	هدف کلان ۶
دسترسی جهانی و عادلانه به آب آشامیدنی سالم و ارزان برای همه تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.۱.
درصدی از جمعیت که از خدمات آب آشامیدنی سالم مدیریت شده ایمن استفاده می ‏کنند	شاخص ۶.۱.۱.
دسترسی همه به سیستم تخلیه فاضلاب و بهداشت مناسب و عادلانه و پایان دادن به دفع مدفوع در فضای باز، توجه خاص به نیاز های زنان و دختران و کسانی که در موقعیت های آسیب پذیر قرار دارند تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.۲.
درصدی از جمعیت که از خدمات بهداشتی مدیریت شده ایمن استفاده می ‏کنند	شاخص ۶.۲.۱.
جمعیت خانواده هایی که امکان شستن دست با آب و صابون را در خانه دارا می باشند.	شاخص ۶.۲.۲.
بهبود کیفیت آب بوسیله کاهش آلودگی، حذف زباله و به حداقل رساندن انتشار مواد شیمی ایی خطرناک، به نصف رساندن مقدار فاضلاب تصفیه نشده و افزایش قابل توجه میزان بازیافت و استفاده مجدد و ایمن درسطح جهانی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.۳.
درصدی از فاضلاب که با استفاده از روش‏ های ایمن تصفیه می ‏شود	شاخص ۶.۳.۱.
درصد پهنه‏ های آب دریافتی با کیفیت که خطری‏ برای سلامتی بشر و محیط زیست ندارند.	شاخص ۶.۳.۲.
افزایش قابل ‏توجه کارایی مصرف آب در تمامی بخش‏ ها و حصول اطمینان از برداشت پایدار و تامین آب شیرین برای پاسخگویی به کمبود آب و کاهش قابل ‏ملاحظه تعداد افرادی که از کم آبی رنج می ‏برند تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.۴.
تنش آب	شاخص ۶.۴.۱.
بهره وری آب	شاخص ۶.۴.۲.
پیاده سازی مدیریت جامع منابع آب در تمامی سطوح تا سال ۲۰۳۰، از جمله از طریق همکاری فرامرزی مناسب.	هدف خرد ۶.۵.
وضعیت بهبود اجرای مدیریت منابع آب( IWRM)	شاخص ۶.۵.۱.
در دسترس بودن مقدمات بهره برداری برای مدیریت حوزه فرامرزی	شاخص ۶.۵.۲.
حفاظت و احیای اکوسیستم های وابسته به آب، از جمله کوه ها، جنگل ها، تالاب ها، رودخانه ها، دریاچه ها و آبخوان ها تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.۶.
تغییر در اندازه تالاب ها در طول زمان ( % تغییر در طول زمان)	شاخص ۶.۶.۱.
گسترش همکاری‏ های بین الملل و حمایت‏ از ظرفیت‏سازی‏ در کشور های در حال توسعه در زمینه فعالیت‏ ها و برنامه‏ های مربوط به آب و فاضلاب ، از جمله برداشت آب، نمک زدایی آب، بهره وری آب، تصفیه خانه فاضلاب، تکنولوژی‏ های بازیافت و استفاده مجدد تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۶.a.
حمایت و تقویت مشارکت جوامع محلی در بهبود مدیریت آب وفاضلاب	هدف خرد ۶.b.
حصول اطمینان از دسترسی به انرژی مقرون به صرفه، قابل اعتماد، پایدار، و مدرن برای همه.	هدف کلان ۷
اطمینان از دسترسی همگانی به خدمات انرژی مقرون به صرفه، قابل اعتماد و مدرن تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۷.۱.
درصدی از جمعیت که به برق دسترسی دارند.(%)	شاخص ۷.۱.۱.
درصدی از جمعیت با وابستگی اولیه به سوخت های غیر جامد( %)	شاخص ۷.۱.۲.
افزایش قابل توجه سهم انرژی های تجدید پذیر در ترکیب انرژی جهانی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۷.۲.
سهم انرژی های تجدید پذیر درکل انرژی مصرفی نهایی ( %)	شاخص ۷.۲.۱.
بسترسازی برای تدوین قوانین و چارچوب‏ هایی برای تولید انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۲۰	شاخص ۷.۲.۲.
دو برابر کردن نرخ جهانی بهبود در بهره وری انرژی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۷.۳.
نرخ بهبود شدت انرژی محاسبه شده برحسب انرژی اولیه و تولید ناخالص داخلی	شاخص ۷.۳.۱.
شاخص بهبود بهره وری انرژی ترکیبی ساخته شده از زیر شاخص های اندازه گیری بهره وری انرژی حمل و نقل ، بهره وری انرژی تولید برق ،بهره وری انرژی صنعتی، بهره وری انرژی ساختمان و بهره وری انرژی کشاورزی .	شاخص ۷.۳.۲.
افزایش همکاری های بین المللی برای تسهیل دسترسی به پژوهش ها و تکنولوژی های انرژی پاک، از جمله انرژی های تجدید پذیر، بهره وری انرژی، و فناوری سوخت های فسیلی پیشرفته و پاک تر، و ارتقای سرمایه گذاری در زیرساخت های انرژی و فناوری انرژی های پاک تا سال ۲۰۳۰	هدف خرد ۷.a.
بهبود در شدت کربن خالص بخش انرژی ( GHG_۱/TFC_۲ در CO_۲ معادل)	شاخص ۷.a.1.
میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی و بسیج منابع مالی برای تحقق این اهداف	شاخص ۷.a.2.
گسترش زیرساخت‏ ها و ارتقاء فناوری برای تدارک خدمات انرژی‏ های نو و پایدار برای همه در کشور های در حال توسعه به ویژه کشور های کمتر توسعه یافته و ایالات در حال توسعه جزایر کوچک تا سال ۲۰۳۰	هدف خرد ۷.b.
نرخ بهبود بهره وری انرژی(میزان بازده اقتصادی به دست آمده درازای میزان معینی از انرژی مصرف شده)	شاخص ۷.b.1.
درصد پروژه های همکاری بین المللی در حال اجرا برای تسهیل دسترسی به انرژی پاک	شاخص ۷.b.2.
ترویج رشد اقتصادی پایدار و فراگیر، اشتغال کامل و سازنده و شغل مناسب برای همه	هدف کلان ۸
تداوم در رشد اقتصادی سرانه مطابق با شرایط ملی، به ویژه حداقل ۷٪ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی(GDP) در کشور های کمتر توسعه یافته	هدف خرد ۸.۱.
سرانه تولید ناخالص داخلی	شاخص ۸.۱.۱.
شاخص سرمایه عمومی	شاخص ۸.۱.۲.
رسیدن به سطوح بالاتری از بهره وری اقتصادی از طریق تنوع بخشی، ارتقاء فناوری و نوآوری، از جمله از طریق تمرکز بر بخش های دارای ارزش افزوده بالا و نیازمند به نیروی کار بیشتر	هدف خرد ۸.۲.
نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به ازای هر فرد شاغل	شاخص ۸.۲.۱.
تنوع صادرات برحسب محصولات و بازار ها	شاخص ۸.۲.۲.
ارتقاء سیاست های توسعه گرایی که از فعالیت های سودآفرین، ایجاد شغل شایسته، کارآفرینی، خلاقیت و نوآوری و ترغیب به رشد و رسمی سازی موسسات ریز، کوچک و متوسط اقتصادی، از جمله از طریق دسترسی به خدمات مالی حمایت می کند.	هدف خرد ۸.۳.
نرخ فرصت های شغلی ایجاد شده (به عنوان درصدی از اشتغال و فرصت‏ زایی) و مجموع شکاف ها (تفکیک به عنوان درصدی از اشتغال) در موسسات غیر کشاورزی	شاخص ۸.۳.۱.
درصدی از بنگاه‏ های کوچک و متوسط (MSME) با یک وام یا خط اعتبار	شاخص ۸.۳.۲.
بهبود تدریجی بهره وری منابع جهانی در مصرف و تولید، و تلاش در جهت رشد اقتصادی بدون تخریب محیط زیست و مطابق با چارچوب برنامه های 10 ساله در زمینه تولید و مصرف پایدار، با راهنمایی گرفتن از کشور های توسعه یافته تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۸.۴.
شاخص بهره وری ملی مواد (رویکرد تولید و مصرف)	شاخص ۸.۴.۱.
بهره وری مواد بخشی	شاخص ۸.۴.۲.
دستیابی همه ی زنان و مردان به اشتغال کامل و سودآفرین و کار شایسته ، از جمله جوانان و اشخاص دارای معلولیت و و پرداخت دستمزد برابر به کار هایی با ارزش یکسان، تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۸.۵.
نرخ به کارگیری جمعیت فعال (۱۵ سال و به بالا) بر اساس جنسیت ،گروه سنی، و معلولیت	شاخص ۸.۵.۱.
نرخ بیکاری بر اساس سن و جنسیت	شاخص ۸.۵.۲.
کاهش قابل‏توجه نسبت جوانان بیکار، بی‏ سواد و فاقد مهارت تا سال ۲۰۲۰	هدف خرد ۸.۶.
درصدی از جوانان ۱۵تا ۲۴ ساله بیکار، بی‏سواد و فاقد مهارت (NEET).	شاخص ۸.۶.۱.
نرخ بیکاری جوانان (۱۵- ۲۴ ساله)	شاخص ۸.۶.۲.
اتخاذ اقدامات فوری و موثر برای ریشه کن ساختن کار اجباری، برده داری مدرن، قاچاق انسان و ایمن بودن از تحریم ها و حذف بدترین اشکال کار کودکان از جمله سربازگیری و استفاده از کودکان سرباز، و تا سال ۲۰۲۵ پایان دادن به کار کودکان در تمامی اشکال آن.	هدف خرد ۸.۷.
درصد و تعداد کودکان کار ۱۷-۵ سال بر اساس گروه سنی و جنسیتی (به تفکیک بدترین اشکال کار کودکان)	شاخص ۸.۷.۱.
تعداد افراد به کارگرفته شده به صورت اجباری	شاخص ۸.۷.۲.
حمایت از حقوق نیروی کار و ترویج محیط کار امن و مطمئن برای همه کارگران شامل کارگران مهاجر، به ویژه زنان مهاجر، و کسانی که دارند.	هدف خرد ۸.۸.
تصویب و اجرای تعهدات بنیادی سازمان جهانی کار و استاندارد های بین المللی کار و حقوق بشر مربوطه	شاخص ۸.۸.۱.
نرخ فراوانی آسیب های شغلی کشنده و غیرکشنده و زمان از دست رفته به علت آسیب های شغلی بر اساس جنسیت	شاخص ۸.۸.۲.
تدبیر و اجرای سیاست هایی برای ترویج گردشگری پایدار به منظور ایجاد شغل و ترویج فرهنگ و محصولات محلی تا سال ۲۰۳۰ .	هدف خرد ۸.۹.
سهم گردشگری از تولید ناخالص داخلی	شاخص ۸.۹.۱.
مصرف گردشگری	شاخص ۸.۹.۲.
تقویت ظرفیت موسسات مالی داخلی برای ترغیب و توسعه دسترسی به خدمات بانکی و بیمه و خدمات مالی برای همه.	هدف خرد ۸.۱۰.
گرفتن اعتبار: فاصله تا حد	شاخص ۸.۱۰.۱.
تعداد شعب بانک های تجاری و دستگاه های خودپرداز به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ بزرگسال	شاخص ۸.۱۰.۲.
افزایش کمک برای حمایت تجاری برای کشور های در حال توسعه، به ویژه کشور های کمتر توسعه یافته، از جمله از طریق چارچوب جامع پیشرفته برای کمک ‏رسانی فنی در حیطه تجارت به کشور های کمتر توسعه ‏یافته	هدف خرد ۸.a.
تکامل در روند های کمک‏رسانی برای پایبندی به تعهدات تجاری و پرداخت‏ ها	شاخص ۸.a.1.
توسعه و عملیاتی کردن یک استراتژی جهانی برای اشتغال جوانان و اجرای پیمان مشاغل جهانی ILO (سازمان بین المللی کار) تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۸.b.
مجموع هزینه‏ های دولت‏ ها در برنامه‏ های تأمین اجتماعی و اشتغال به عنوان درصدی از بودجه های ملی و تولید ناخالص داخلی	شاخص ۸.b.1
ایجاد زیرساخت های تاب آور ، ارتقاء صنعتی فراگیر و پایدار و پرورش نوآوری	هدف کلان ۹
توسعه زیرساخت های با کیفیت، قابل اعتماد، پایدار و تاب آور ، از جمله زیرساخت های منطقه ای و فرامرزی، برای حمایت از توسعه اقتصادی و رفاه بشر، با تمرکز بر دسترسی مقرون به صرفه و عادلانه برای همه.	هدف خرد ۹.۱
درصد سهم افراد استخدام شده در زیرساخت های کسب و کار (مشاوره، حسابداری، فناوری اطلاعات و سایر خدمات کسب و کار) از کل مشاغل	شاخص ۹.۱.۱
حمل و نقل هوایی، جاد های و ریلی(برحسب می لیون نفر مسافر و تن-کیلومتر ودرصدی از جمعیت با دسترسی به تمام جاده های فصلی)	شاخص ۹.۱.۲
ترویج صنعت فراگیر و پایدار وافزایش قابل توجه سهم صنعت از اشتغال و تولید ناخالص داخلی، همراستا با شرایط ملی، و دو برابر شدن سهم آن در کشور های کمتر توسعه یافته تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۹.۲
MVA( درصد سهم رشد سرانه تولید ناخالص داخلی )	شاخص ۹.۲.۱
اشتغال در بخش تولید(سهم از اشتغال کل و درصد رشد)	شاخص ۹.۲.۲
افزایش دسترسی صنایع کوچک و سایر کسب‏وکار ها، به ویژه در کشور های در حال توسعه، به تسهیلات مالی از جمله وام و اعتبار مقرون به صرفه و ادغام آن‏ ها در زنجیره ارزش ها و بازار ها .	هدف خرد ۹.۳
درصد سهم (M) ارزش افزوده صنایع کوچک مقیاس از ارزش افزوده کل صنایع	شاخص ۱.۳.۹
درصد (M) SMEs با یک وام یا سطح اعتبار	شاخص ۲.۳.۹
ارتقاء زیرساخت ها و مقاومسازی صنایع به منظور پایدار سازی آن ها، همراه با افزایش بهره وری مصرف منابع و عمدتاً اتخاذ فن آوری ها و فرایند های صنعتی پاک و سازگار با محیط زیست ، وانجام اقداماتی از طرف تمامی کشور ها مطابق با قابلیت های مربوطه شان تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۴.۹
شدت مواد استفاده شده در هر واحد از ارزش افزوده(دلار بین المللی)	شاخص ۹.۴.۱
شدت انرژی به ازای هر واحد از ارزش افزوده(دلار بین المللی)	شاخص۹.۴.۲
افزایش تحقیقات علمی ، ارتقاء قابلیت های فنی بخش های صنعتی در همه کشور ها، به ویژه در کشور های در حال توسعه، از جمله تشویق به نوآوری و افزایش قابل توجه تعداد نیرو های بخش تحقیق و توسعه به ازای هر یک میلیون نفر و افزایش قابل توجه هزینه های تحقیق و توسعه در بخش دولتی و خصوصی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۹.۵
اشتغال و هزینه‏ های صرف‏شده در حوزه تحقیق و توسعه	شاخص ۹.۵.۱
درصد سهم ارزش افزوده صنایع با تکنولوژی متوسط و بالا از کل ارزش افزوده	شاخص ۹.۵.۲
تسهیل توسعه زیرساخت های پایدار و تاب آور در کشور های در حال توسعه از طریق افزایش حمایت های مالی، تکنولوژیکی و فنی از کشور های آفریقایی، کشور های کمتر توسعه یافته، کشور های درحال توسعه محصور در خشکی و ایالات در حال توسعه جزایر کوچک.	هدف خرد ۹.a
میزان اعتبارات سالانه تخیص داده شده به پروژه های زیربنایی (بر مبنای دلار بین المللی)	شاخص ۹.a.1
درصد سهم وام های زیرساختی از کل وام‏ ها	شاخص ۹.a.2
حمایت از توسعه تکنولوژی داخلی، پژوهش و نوآوری در کشورهای در حال توسعه از جمله از طریق ایجاد جو سیاسی مساعد برای تنوع بخشی درون صنعتی و افزودن ارزش به کالا ها	هدف خرد ۹.b
ارزش تجمیعی تمامی مکانیسم های حامی تکنولوژی و نوآوری ( به دلار بین الملل، و٪ از تولید ناخالص داخلی)	شاخص ۹.b.1
ارزش تجمعی هزینه‏ های صرف ‏شده برای تنوع بخشی و ابزار های سیاسی و مکانیزم‏ های به کارگرفته شده برای ایجاد ارزش افزوده ( به دلار بین الملل ، % از تولید ناخالص داخلی)	شاخص ۹.b.2
افزایش قابلتوجه دسترسی به فناوری اطلاعات و ارتباطات و تلاش برای فراهم کردن دسترسی جهانی و مقرون به صرفه به اینترنت در کشور های کمتر توسعه یافته تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد 9.c
اندازه‏گیری کیفیت پهنای باند ثابت و سیار از طریق متوسط سرعت دانلود	شاخص۹.c.1
آبونمان تلفن خانگی و/یا پهنای باند اینترنت ثابت (در هرخانوار/۱۰۰ نفر جمعیت)	شاخص ۹.c.2
کاهش نابرابری در داخل و در میان کشور ها	هدف کلان ۱۰
افزایش تدریجی و پایدار درآمد ۴۰% از پایین‏ترین گروه‏ های درآمدی به نرخی بالاتر از میانگین درآمد ملی تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۰.۱.
اندازه‏گیری نابرابری درآمد با استفاده از ضریب جینی یا نرخ پالما، قبل و بعد انتقالات اجتماعی/ مالیات، در سطوح جهانی، منطق های و ملی (به تفکیک گروه‏ های تعریف ‏شده در بالا)	شاخص ۱۰.۱.۱.
تغییر در درآمد دریافتی واقعی و مصرف براساس پنجک‏ ها در طول زمان، در از سطوح جهانی، منطقه ای و ملی	شاخص ۱۰.۱.۲.
توانمندسازی و ارتقای فراگیری اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همه بدون در نظر گرفتن سن، جنس، معلولیت، نژاد، قومیت، اصلیت، مذهب یا وضعیت اقتصادی یا دیگر وضعیت ها تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۰.۲.
اندازهگیری کاهش تدریجی شکاف نابرابری در طول زمان، به تفکیک گروه های تعریف شده در بالا، برای اهداف انتخابی توسعه پایدار اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و محیطزیستی(حداقل یک هدف به ازای هر آرمان مربوطه که باید با استفاده از این رویکرد نظارت شود)	شاخص ۱۰.۲.۱.
نسبت افرادی که زیر۵۰ درصد می انه درآمد زندگی می ‏کنند	شاخص۱۰.۲.۲.
اطمینان از دسترسی به فرصت‏ های برابر و کاهش نابرابری‏ های درآمدی، از جمله از طریق حذف قوانین، سیاست‏ ها و اقدامات تبعیض‏آمیز و ارتقای قوانین، سیاست‏ ها و اقدامات مناسب در این زمینه	هدف خرد 10.3.
درصدی از گزارشات مردمی دریافت شده مبنی بر وجود تبعیض، بر اساس تمامی زمینه های ممنوع شده از تبعیض توسط قانون حقوق بشر بین الملل.	شاخص۱۰.۳.۱.
وجود یک نهاد مستقل و مسئول برای ارتقا و حفاظت از حق عدم تبعیض	شاخص ۱۰.۳.۲.
اتخاذ سیاست‏ ها به ویژه سیاست‏ های مالی، حقوق و دستمزدی و تأمین اجتماعی، و دستیابی تدریجی به برابری بیشتر.	هدف خرد 10.4.
درصد مردم تحت پوشش حداقل سطح تأمین حمایت اجتماعی که شامل آموزش پایه و بهداشت عمومی بر اساس سن، جنسیت، وضعیت اقتصادی، ملیت، مکان اقامت، معلولیت و وضعیت اجتماعی(زنان بیوه، زوج های ازدواج نکرده، طلاق گرفته ها و کودکان یتیم) و دیگر خصوصیات مرتبط هر کشور	شاخص ۱۰.۴.۱.
مالیات تصاعدی و هزینه های اجتماعی نظیر نسبت سهم مالیات از زیر ۴۰ درصد، نسبت هزینه های اجتماعی به زیر ۴۰ درصد	شاخص۱۰.۴.۲.
بهبود قوانین و پایش بازار های و موسسات مالی جهانی و تقویت اجرای این قبیل مقررات.	هدف خرد ۱۰.۵.
تصویب اخذ مالیات از معاملات مالی (مالیات توبین) در سطح جهانی	شاخص۱۰.۵.۱.
حصول اطمینان از بهبود وضعیت نمایندگی و رسانیدن صدای کشورهای در حال توسعه در تصمیم‏گیری‏ های نهاد های اقتصادی و مالی بین المللی به منظور ایجاد نهاد های موثرتر، معتبرتر، پاسخگو و مشروع.	هدف خرد 10.6.
درصد حق رای در سازمان های بین المللی کشور های در حال توسعه نسبت به جمعیت یا GDP به صورت مناسب	شاخص ۱۰.۶.۱.
تسهیل جابجایی و مهاجرت منظم، ایمن، قانونی و معتبر افراد، از جمله از طریق اجرای سیاست های برنامه ریزی شده و به خوبی مدیریت شده مهاجرت.	هدف خرد 10.7.
شاخص م هاجرت نیروی انسانی که از جمله معیار های سنجش حاکمیت خوب در زمینه مهاجرت به شمار می ‏آید	شاخص۱۰.۷.۱.
تعداد مهاجران کشته شده، مجروحان یا قربانیان جرم و جنایت مادامی که در تلاش برای عبور از مرز های هوایی، زمینی یا دریایی بوده اند	شاخص ۱۰.۷.۲.
اجرای اصول تدابیر خاص و متمایز در کشور های در حال توسعه، به ویژه کشور های کمتر توسعه یافته، با توجه به توافقات سازمان تجارت جهانی.	هدف خرد 10.a.
درجه استفاده و اجرای اقدامات SDT به نفع کشور های کمتر توسعه یافته	شاخص۱۰.a.1.
فهرست اقدامات دولت (در کشور های کمتر توسعه یافته) که می ‏تواند تحت پوشش توافقنامه‏ های S&D سازمان تجارت جهانی قرار بگیرد. با نگاهی به میزان “فضای سیاسی” در دسترس برای آن ها.	شاخص ۱۰.a.2.
تشویق کمک‏ های همکاری های توسعه ای رسمی و برقراری جریان‏ های مالی، از جمله سرمایه‏ گذاری مستقیم خارجی، در کشور ها با نیاز مبرم، به ویژه در کشور های کمتر توسعه یافته، کشور های آفریقایی، ایالات درحال توسعه جزایر کوچک و کشور های درحال توسعه محصور در خشکی، مطابق با طرح‏ ها و برنامه‏ های ملی شان.	هدف خرد ۱۰.b.
جریان سرمایه‏ گذاری مستقیم به عنوان بخشی از درآمد ناخالص ملی کشور های در حال توسعه به تفکیک گروه ها کشور های کمتر توسعه‏یافته، کشور های آفریقایی، ایالات کوچک درحال توسعه و کشور های درحال توسعه محصور در خشکی و کشور مبدا‏	شاخص ۱۰.b.1.
داده‏ های مربوط به کمک‏ های توسع های رسمی کشور هایOECD به تفکیک کشور های دریافت‏کننده و اهداکننده	شاخص ۱۰.b.2.
کاهش هزینه های معاملات مربوط به انتقال مهاجر به کمتر از ۳% و منع راه های پرداخت پول انتقال مهاجر با ارزش بالاتر از ۵% تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد 10.c.
درصد وجوه هزینه شده به عنوان هزینه انتقال کمتر از ۳%	شاخص ۱۰.c.1.
ایجاد شهر ها و شهرک هایی فراگیر، ایمن، تاب آور و پایدار	هدف کلان ۱۱
اطمی نان از دسترسی برای همه به مسکن مناسب، ایمن و مقرون به صرفه و خدمات پایه وبهبود محله های فقیرنشین تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۱.
درصد جمعیت شهری که در محله‏ های زاغه‏نشین یا سکونتگاه‏ های غیررسمی زندگی می کنند	شاخص۱۱.۱.۱.
درصد جمعیت که بیش از ۳۰ درصد از درآمد خود را صرف هزینه اقامت خود می کنند	شاخص ۱۱.۱.۲.
فراهم کردن دسترسی به سیستم حمل و نقل ایمن، مقرون به صرفه، در دسترس و پایدار برای همه، بهبود ایمنی جاده ها به ویژه با گسترش حمل و نقل عمومی ، با توجه ویژه به نیاز های کسانی که در موقعیت های آسیب پذیر قرار دارند، از جمله زنان، کودکان، افراد معلول و افراد مسن تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۲.
درصدی از جمعیت که در ۵/۰ کیلومتری حمل و نقل عمومی زندگی می کنند (حداقل در هر ۲۰ دقیقه می دوند) در شهر هایی با بیش از ۵۰۰۰۰۰ سکنه	شاخص ۱۱.۲.۱.
کیلومتر طی شده توسط وسائل حمل و نقل عمومی با ظرفیت بالا(BRT، قطار های برقی، مترو) به ازای هر فرد برای شهر های با جمعیت بیش از ۵۰۰۰۰۰ نفر	شاخص ۱۱.۲.۲.
افزایش شهرنشینی جامع و پایدار، و ظرفیت‏سازی برای برنامه ‏ریزی ، مدیریت یکپارچه و پایدار و مشارکتی سکونتگاه‏ های انسان ها در تمامی کشور ها تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۳.
نسبت نرخ مصرف زمین به نرخ رشد جمعیت در مقیاس قابل مقایسه	شاخص ۱۱.۳.۱.
شهر های با جمعیت بیش از ۱۰۰۰۰۰ سکنه که برنامه‏ های توسعه منطقه ای و شهری براساس پایش‏ جمعیت و نیاز آن ها به منابع را به صورت یکپارچه اجرا می ‏کنند .	شاخص ۱۱.۳.۲.
تقویت تلاش ها برای حمایت و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان.	هدف خرد ۱۱.۴.
درصد بودجه اختصاص داده شده برای حفظ میراث فرهنگی و طبیعی	شاخص ۱۱.۴.۱.
درصد مناطق شهری و سایت ها و مناطق محافظت شده تاریخی / فرهنگی براساس وضعیت حفاظتی	شاخص ۱۱.۴.۲.
کاهش قابلتوجه تعداد مرگ و افراد تحت تاثیر این مرگ و میر ها و کاهش پایدار خسارات اقتصادی مستقیم بلایای طبیعی به GDP مانند بلایای مرتبط با آب ، با تمرکز بر حمایت از افراد فقیر و اقشار آسیب پذیر تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۵.
تعداد افراد کشته شده، مصدومین، آوارگان و بی خانمان ها ، نقل مکان شدگان که به هر دلیلی دیگر تحت تاثیر بلایای طبیعی قرار گرفته اند.	شاخص ۱۱.۵.۱.
تعداد واحد های مسکونی آسیب دیده و تخریب شده	شاخص ۱۱.۵.۲.
کاهش سرانه اثرات نامطلوب محیط زیستی در شهر ها، از جمله از طریق توجه ویژه به کیفیت هوا، مدیریت زباله‏ های شهری و سایر موارد مشابه تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۶.
درصد ضایعات جامد شهری که به طور منظم جمع آوری شده و بازیافت می شوند (به تفکیک زباله های الکترونیکی و غیرالکترونیکی)	شاخص ۱۱.۶.۱.
سطح ذرات معلق ( PM 10 و PM 2.5)	شاخص ۱۱.۶.۲.
فراهم کردن دسترسی همگان به فضا های ایمن، جامع و قابل دسترس، سبز و عمومی ، به ویژه برای زنان و کودکان، افراد مسن و افراد ناتوان تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۱.۷.
سطح فضای عمومی به عنوان نسبتی از کل فضای شهر	شاخص ۱۱.۷.۱.
نسبت افراد ساکن در ۰.۵ کیلومتری فضای عمومی و سبز در دسترس	شاخص ۱۱.۷.۲.
حمایت از پیوند های مثبت اقتصادی، اجتماعی و محیطزیستی بین مناطق شهری، نیمه شهری و روستایی از طریق تقویت برنامه ریزی توسعه ملی و منطقه ای.	هدف خرد ۱۱.a.
شهر های با جمعیت بیش از ۱۰۰۰۰۰ سکنه که برنامه‏ های توسعه منطقه ای و شهری مبنی یر پیش‏بینی جمعیت و نیاز آن ها به منابع را به صورت یکپارچه اجرا می ‏کنند	شاخص ۱۱.a.1.
نرخ مصرف زمین نسبت به رشد جمعیت در مقیاس قابل مقایسه	شاخص ۱۱.a.2.
افزایش قابل توجه تعداد شهر ها و سکونتگاه های انسان ها با به کارگیری و پیادهسازی سیاست ها و برنامهریزی در جهت فراگیرشدن، کارایی منابع، کاهش اثرات و سازگاری با تغییرات اقلیمی ، توان تاب آوری در برابر بلایای طبیعی، توسعه و اجرای همسو با چارچوب Sendai برای کاهش خطرات بحران ۲۰۳۰-۲۰۱۵ ، مدیریت کل نگر خطرات بلایای طبیعی در تمام سطوح تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۱.b.
درصد شهر های با بیش از ۱۰۰۰۰۰ سکنه که استراتژی های تاب آور کاهش خطر با قبول چارچوب های بین المللی پذیرفته شده را اجرا کرده اند(به عنوان مثال جایگزین چارچوب هیوگو برای اقدام در جهت کاهش خطر بلایای طبیعی) طراحی، اجرا و نظارت آن ها گروه های آسیب پذیر و حاشی های منظور می شود.	شاخص ۱۱.b.1.
برآورد تراکم جمعیت در طول دوره زندگی مستمر شهری	شاخص ۱۱.b.2.
حمایت از کشور های کمتر توسعه یافته، از جمله از طریق کمک های مالی و فنی، برای ساختمان های پایدار و تاب آور با استفاده از مصالح ساختمانی محلی.	هدف خرد ۱۱.c.
درصد حمایت مالی اختصاص داده شده به ساخت و ساز و مقاوم سازی ساختمان‏ های پایدار، تابآور و با منابع کارآمد	شاخص ۱۱.c.1.
درآمد و مخارج بخشی به عنوان درصدی از درآمد ها و مخارج عمومی دولت ازجمله برای ساخت و ساز، مجموعه درآمد شخصی (درآمد منبع) به عنوان یک درصد از کل درآمد شهر	شاخص ۱۱.c.2.
حصول اطمینان از الگو های تولید و مصرف پایدار	هدف کلان ۱۲
پیاده سازی چارچوب ۱۰ سال برنامه ریزی در تولید ومصرف پایدار (10YFP)، با مشارکت تمامی کشور ها و رهبری کشور های توسعهیافته، با توجه به توسعه و قابلیت های کشور های در حال توسعه.	هدف خرد ۱۲.۱.
تعداد کشور ها با برنامه های اجرایی ملی SCP یا مسیر اصلی SCP به عنوان یک اولویت یا هدف در جهت سیاست های ملی، استراتژی های کاهش فقر و استراتژی های توسعه پایدار	شاخص ۱۲.۱.۱.
تعداد کشور ها با هماهنگی بین وزارتی و مکانیزم های چند ذینفعی از تغییر به سمت SCP و نیز سازمان هایی با نظارت ، اجرا و تمهیدات ارزیابی مورد توافق، حمایت می کند	شاخص ۱۲.۱.۲.
دستیابی به مدیریت پایدار و استفاده کارآمد از منابع طبیعی تا سال 2030.	هدف خرد ۱۲.۲.
مصرف مواد داخلی(DMC) و سرانه DMC	شاخص ۱۲.۲.۱.
ردپای مواد(MF) و سرانه MF	شاخص ۱۲.۲.۲.
به نصف رساندن سرانه ضایعات غذایی در جهان در سطوح توزیع کننده خرد و مصرف کننده، و کاهش تلفات مواد غذایی در طول زنجیره تولید و عرضه، از جمله تلفات پس از برداشت تا سال۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۲.۳.
ضریب تلفات غذایی جهانی(GFLI)	شاخص ۱۲.۳.۱.
سرانه اتلاف غذا(کیلوگرم در سال)، اندازه گیری با استفاده از پروتکل تلفات و ضایعات غذایی	شاخص ۱۲.۳.۲.
دستیابی به مدیریت کامل محیط زیستی مواد شیمیایی و مواد زائد در طول چرخه حیاتشان، مطابق با چارچوب های بین المللی مورد توافق و کاهش قابل توجه انتشار آن ها به هوا، آب و خاک برای به حداقل رساندن عوارض نامطلوب آن ها بر سلامت انسان و محیط زیست تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۲.۴.
تعداد احزاب و تعداد گزارش های ملی در زمینه اجرایی توافقنامه های چندجانبه بین المللی محیط زیستی در زمینه ضایعات و مواد شیمیایی خطرناک	شاخص ۱۲.۴.۱.
متوسط سطح سالانه آلاینده های انتخابی در هوا، آب و خاک از منابع صنعتی، تولید انرژی، کشاورزی، حمل و نقل و فاضلاب و گیا هان تصفیهکننده فاضلاب	شاخص ۱۲.۴.۲.
کاهش قابل توجه تولید زباله از طریق پیشگیری، کاهش، بازیافت و استفاده مجدد تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۲.۵.
تولید ملی زباله(مواد زائد جامد به لندفیل و سوزاندن و تفکیک آن برای زباله های الکترونیکی) کیلوگرم به ازای هر نفر در سال	شاخص ۱۲.۵.۱.
نرخ ملی بازیافت، تن مواد بازیافتی	شاخص ۱۲.۵.۲.
تشویق شرکت ها، به ویژه شرکت های بزرگ و فراملی، برای اتخاذ شیوه های پایدار و به منظور تلفیق اطلاعات پایداری در چرخه گزارش دهی خود.	هدف خرد ۱۲.۶.
کیفیت و نرخ گزارش های پایداری: ۱) درصد شرکت های بزرگ جهان که اطلاعات پایداری را منتشر می کنند. ۲) درصدی از گزارش ها که به کل زنجیره تامین می پردازد. ۳) درصد گزارش های شرکت ها با اطلاعات در گزارش های پایداری همسو با شاخص های مرتبط با SDG_S	شاخص ۱۲.۶.۱.
تعداد با درصد شرکت هایی که گزارش هایی یکپارچه یا اطلاعات پایداری تهیه می کنند	شاخص ۱۲.۶.۲.
ترویج شیوه های پایدار خرید عمومی مطابق با سیاست ها و اولویت های ملی.	هدف خرد ۱۲.۷.
تعداد کشور های اجراکننده سیاست های تدارکات عمومی پایدار و برنامه های عملی	شاخص ۱۲.۷.۱.
درصد تامین عمومی پایدار در مجموع تامین عمومی برای اولویت بندی گروه های تولیدی	شاخص ۱۲.۷.۲.
تا سال ۲۰۳۰، حصول اطمینان از اینکه مردم در همه جا اطلاعات و آگاهی مرتیط با توسعه و سبک زندگی پایدار در هماهنگی با طبیعت را داشته باشند.	هدف خرد ۱۲.۸.
تعداد گزارش های کشوری شامل موضوعات توسعه پایدار و سبک زندگی در برنامه های رسمی آموزشی	شاخص ۱۲.۸.۱.
فراوانی تحقیقات آنلاین برای کلمات کلیدی با ارتباطات مستقیم با توسعه پایدار و سبک زندگی	شاخص ۱۲.۸.۲.
حمایت از کشور های در حال توسعه برای تقویت ظرفیت های علمی و فنی آن ها برای حرکت به سمت الگو های تولید و مصرف پایدار تر.	هدف خرد ۱۲.a.
میزان هزینه های R&D در کشور های در حال توسعه برای SCP	شاخص ۱۲.a.1.
تعداد کمک های مالی برای ثبت اختراعات سالانه در کشور های در حال توسعه برای محصولات/ نوآوری های SCP	شاخص ۱۲.a.2.
توسعه و پیاده سازی ابزار هایی برای پایش اثرات توسعه پایدار بر گردشگری پایدار که موجب ایجاد شغل، ترویج فرهنگ و محصولات محلی می شود.	هدف خرد ۱۲.b.
درصد اهداف منطبق با برنامه عمل/راهبرد های گردشگری پایدار، همراه با سازوکار های ارزیابی، کنترل توسعه و پایش مورد توافق	شاخص ۱۲.b.1.
تصویب قوانین ملی برای ادغام اهداف پایداری در فعالیت های گردشگری	شاخص ۱۲.b.2.
منطقی کردن یارانه سوخت های فسیلی ناکارآمد که ترویج دهنده اسراف هستند از طریق حذف انحراف بازار، مطابق با شرایط ملی، از جمله تجدید ساختار مالیاتی و حذف تدریجی یارانه های ناکارآمد تا حد امکان . به منظور کاهش اثرات محیط زیستی آن ها ، با توجه کامل به نیاز ها و شرایط کشور های در حال توسعه و کمینه سازی موانع توسعه ای به شیوه ای که فقرا و جوامع آسیب دیده را محافظت کند .	هدف خرد ۱۲.c.
می زان یارانه سوخت های فسیلی، در هر واحد GDP، تولید و مصرف و به عنوان نسبتی از کل هزینه های ملی سوخت های فسیلی	شاخص ۱۲.c.1.
انجام اقدامات فوری برای مبارزه با تغییر اقلیم و اثرات آن	هدف کلان ۱۳
تقویت تابآوری و ظرفیت سازگاری در برابر مخاطرات تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی در همه کشور ها	هدف خرد ۱۳.۱.
تعداد کشور هایی که گزارش پیشرفت از کم به متوسط و یا متوسط به بالا برای ظرفیت سازی در ارتباط دو درجه دمای ج هان داشته اند	شاخص ۱۳.۱.۱.
تلفات و میزان خسارت اقتصادی	شاخص ۱۳.۱.۲.
تلفیق تدابیر تغییر اقلیم در سیاست ها، راهبرد ها و برنامه ریزی های ملی.	هدف خرد ۱۳.۲.
کشور هایی که رسماً تاسیس استراتژی های توسعه یکپارچه کمکربن، تابآوری آب و هوا، کاهش خطرات بلایا را به کار می بندند (برای مثال فرآیند برنامه ملی انطباق)	شاخص ۱۳.۲.۱.
بهبود آموزش، افزایش آگاهی و ظرفیت انسانی و سازمانی در کاهش اثرات تغییراقلیم، سازگاری، کاهش اثرات و هشداردهی زود هنگام.	هدف خرد ۱۳.۳.
کشور هایی که برنامه هایی برای تطابق، کاهش اثرات و هشدار زودهنگام در دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه دارند.	شاخص ۱۳.۳.۱.
درصد جمعیت با آگاهی بیشتر در زمینه تغییر اقلیم، به تفکیک بر اساس سن و جنس	شاخص ۱۳.۳.۲.
اجرا تعهد به کشور های توسعه یافته برای UNFCCC با توافق مشترک بر اختصاص سالانه۱۰۰ میلیارد دلار از تمامی منابع تا سال ۲۰۲۰، برای رسیدگی به نیاز های کشور های در حال توسعه در زمینه اقدامات کاهشی قابل توجه و شفاف سازی در اجرا و عملیاتی کردن کامل کمک های اقلیم سبزاز طریق سرمایه گذاری های این چنینی در اسرع وقت.	هدف خرد ۱۳.a.
میزان بسیج USD در هر سال، شروع از سال ۲۰۲۰ پاسخگو نسبت به تعهد ۱۰۰ میلیارد USD	شاخص ۱۳.a.1.
درصد بودجه پروژه GCF نهایی شده و سپس از طریق بودجه ملی برای تولید راهحل های حفاظت از اقلیم پایدار شدند.	شاخص ۱۳.a.2.
پیشبرد سازوکار هایی برای بالا بردن ظرفیت مربوط به برنامه ریزی و مدیریت موثر برای تغییر اقلیم، در کشور های کمتر توسعه یافته، از جمله تمرکز بر زنان، جوانان، محلی و جوامع به حاشیه رانده شده.	هدف خرد ۱۳.b.
کشور های کمتر توسعه یافت های که مکانیزم پشتیبانی تخصصی برای افزایش ظرفیت برای تغییر اقلیم در ارتباط با برنامه ریزی و مدیریت شامل تمرکز بر زنان، جوانان، جوامع محلی و در حاشیه دریافت می کنند	شاخص ۱۳.b.1.
حفاظت و استفاده پایدار از اقیانوس ها، دریا ها و منابع دریایی برای توسعه پایدار	هدف کلان ۱۴
پیشگیری و کاهش قابل توجه آلودگی دریایی از همه نوع آن، به ویژه از فعالیت های مرتبط با خشکی، از جمله زباله های دریایی و آلودگی مواد غذایی تا سال ۲۰۲۵.	هدف خرد ۱۴.۱.
مصرف کود(کیلوگرم در هکتار زمین های زراعی)	شاخص 14.1.1.
میزانی از مواد پلاستیکی با معیار تن در سال از تمامی منابعی که وارد اقیانوس می شوند.	شاخص 14.1.2.
مدیریت پایدار و حفاظت از اکوسیستم های دریایی و ساحلی برای جلوگیری از اثرات نامطلوب قابل توجه، از جمله با تقویت توان تاب آوری آن ها، و اقدام برای بازسازی آن ها ، برای دستیابی به اقیانوس سالم و مولد تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۴.۲.
درصد خطوط ساحلی با دارای برنامه های فرموله شده و پذیرفته شده ICM/MSP	شاخص 14.2.1.
شاخص سلامت اقیانوس	شاخص 14.2.2.
به حداقل رساندن و مقابله با اثرات اسیدی شدن اقیانوس ها، از جمله از طریق افزایش همکاری های علمی در تمام سطوح.	هدف خرد ۱۴.۳.
میانگین درجه اسیدی دریایی(PH) اندازهگیری شده در مجموعه ایستگاه های نمونه برداری مورد توافق	شاخص 14.3.1.
پوشش های مرجانی	شاخص 14.3.2.
تا سال ۲۰۲۰، تنظیم موثر میزان برداشت محصول، و پایان دادن به صید بی رویه، ماهیگیری غیر قانونی، گزارش نشده و کنترل نشده (IUU) و شیوه های ماهیگیری مخرب، و اجرای طرح های مدیریت علمی ، برای احیای ذخایر شیلاتی در کوتاه ترین زمان ممکن، حداقل در حدی که بتواند بیشترین عملکرد پایدار را مطابق با ویژگی های بیولوژیکی تولید کند.	هدف خرد 14.4
گونه های ماهی تهدید شده	شاخص ۱۴.۴_˙۱
نسبت ذخایر ماهی در محدوده بیولوژیکی پایدار	شاخص ۱۴.۴_˙۲
تا سال ۲۰۲۰، حفظ حداقل ۱۰ درصد از مناطق ساحلی و دریایی، مطابق با قوانین ملی و بین المللی و بر اساس بهترین اطلاعات علمی موجود.	هدف خرد 14.5.
درصد مناطق تحت حریم دریایی هر کشور در درصد مناطق حفاظت شده دریایی خارج از قلمرو ملی در درصد مناطق حفاظت شده دریایی از اقیانوس جهانی تحت حفاظت دریایی	شاخص۱۴.۵. ۱
پوشش مناطق حفاظت شده	شاخص۱۴.۵. ۲
تا سال ۲۰۲۰ ممنوعیت آن دسته از یارانه های شیلاتی که به صید بی رویه و بیش از ظرفیت کمک می کند، و همچنین حذف یارانه هایی که به صید غیر قانونی، گزارش نشده و کنترل نشده (IUU) منجر می شود، و جلوگیری از تخصیص چنین یارانه های جدیدی، تشخیص اینکه درمان مناسب و به خصوص موثر برای کشور های در حال توسعه و کشور هاکمتر توسعه یافته باید بخش جدایی ناپذیر مذاکرات یارانه های شیلات در WTO شود.	هدف خرد۱۴.۶.
ارزش دلاری یارانه های منفی شیلات نسبت به سال پایه ۲۰۱۵	شاخص۱۴.۶. ۱
چارچوب قانونی یا سازوکار های مالیاتی/تجاری برای ممانعت از اشکال خاصی از یارانه های شیلات	شاخص۱۴.۶. ۲
تا سال ۲۰۳۰، افزایش منافع اقتصادی به SIDS و LDCs با استفاده پایدار از منابع دریایی، از جمله از طریق مدیریت پایدار شیلات، آبزی پروری و گردشگری.	هدف خرد۱۴.۷.
شیلات به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی	شاخص۱۴.۷. ۱
سطح درآمد تولید شده از استفاده پایدار از منابع دریایی	شاخص۱۴.۷. ۲
افزایش دانش علمی ، توسعه ظرفیت پژوهش و انتقال فن آوری های دریایی با در نظر گرفتن معیار ها و رهنمود های کمیسیون اقیانوس شناسی بین دولتی مربوط به انتقال فناوری های دریایی به منظور بهبود سلامت اقیانوس ها و به منظور افزایش سهم تنوع زیستی دریایی برای توسعه کشور های در حال توسعه، به ویژه SIDS و LDCs.	هدف خرد۱۴.a.
تعداد محققان مشغول به کار در این زمینه	شاخص۱۴.a.1
بودجه تخصیص یافته به پژوهش در زمینه فناوری های دریایی	شاخص۱۴.a.2
فراهم کردن دسترسی ماهیگیران صنعتگر در مقیاس های کوچک، به منابع دریایی و بازار.	هدف خرد۱۴. b.
تا سال ۲۰۳۰، X٪ از شیلات کوچک مقیاس به عنوان شیلات پایدار تصدیق می شود. Y٪ افزایش در دسترسی به بازار برای ماهیگیری کوچک مقیاس	شاخص۱۴.b.1
تا سال ۲۰۳۰، افزایش X٪ سهم ماهیگیری جهانی از شیلات کوچک مقیاس که به نحو پایداری مدیریت شده اند	شاخص۱۴.b.2
افزایش حفاظت و استفاده پایدار از اقیانوس ها و منابع آن ها به وسیله اجرای قوانین بین المللی همانطور که در UNCLOS آمده است تا بتوان چارچوبی قانونی برای حفاظت و استفاده پایدار از اقیانوس ها و منابع آن ها فراهم کرد، همانطور که در پاراگراف ۱۵۸ آیند های که ما می خواهیم آورده شده است.	هدف خرد۱۴.c.
تصویب یک چارچوب قانونی و تعدادی از موارد دادگاهی مرتبط	شاخص۱۴.c.1
تعداد کشور هایی در پروتکل های دریایی منطقه ای که هم به صورت قانونی و هم برنامه ای مقررات پیاده می سازند	شاخص۱۴.c.2
حفاظت، بازسازی و ارتقای استفاده پایدار از اکوسیستم های خشکی، مدیریت پایدار جنگل ها، مبارزه با بیابان زایی، و متوقف و معکوس ساختن تخریب زمین و توقف از بین رفتن تنوع زیستی.	هدف کلان ۱۵
تضمین حفاظت، بازسازی و استفاده پایدار از اکوسیستم های آبشیرین خشکی و درون مرزی و خدمات آن ها، به خصوص در مورد جنگل ها، تالاب ها، کوه ها و مناطق خشک، در راستای تعهدات در قالب موافقت نامه های بین المللی تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۵.۱.
پوشش مناطق حفاظت شده به تفکیک انواع اکوسیستم ، از جمله مساحت کل جنگل ها در مناطق حفاظت شده (هزاران هکتار)	شاخص۱۵.۱. ۱
سطح جنگل به عنوان درصدی از مساحت کل سرزمین	شاخص۱۵.۱. ۲
پیشبرد اجرای مدیریت پایدار همه انواع جنگل ها، توقف جنگل زدایی، احیای جنگل های تخریب شده، و افزایش جنگل زایی و احیای جنگل ها در سطح ج هان تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۵.۲.
خالص انتشار CO_۲ جنگل	شاخص۱۵.۲. ۱
پوشش جنگلی تحت مدیریت پایدار جنگل	شاخص۱۵.۲. ۲
مبارزه با بیابان زایی، و احیای زمین و خاک تخریب شده، از جمله زمین های متاثر از بیابان زایی، خشکسالی و سیل، و تلاش برای دستیابی به جهانی بدون تخریب زمین تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد ۱۵.۳.
روند های تخریب زمین	شاخص۱۵.۳. ۱
مساحت زمین / خاک تحت مدیریت پایدار	شاخص۱۵.۳. ۲
تا سال ۲۰۳۰ حصول اطمینان از حفاظت از اکوسیستم های کوهستانی، از جمله تنوع زیستی آن ها، به منظور افزایش ظرفیت شان در جهت تامین مزایایی که برای توسعه پایدار ضروری است.	هدف خرد ۱۵.۴.
پوشش مناطق حفاظت شده	شاخص۱۵.۴. ۱
شاخص پوشش سبز کوهستان	شاخص۱۵.۴. ۲
انجام اقدامات فوری و قابل توجه برای کاهش تخریب زیستگاه های طبیعی، توقف نابودی تنوع زیستی، و تا سال ۲۰۲۰ حفاظت و جلوگیری از انقراض گونه های در معرض خطر.	هدف خرد ۱۵.۵.
شاخص لیست قرمز	شاخص۱۵.۵. ۱
شاخص سیاره زنده	شاخص۱۵.۵. ۲
حصول اطمینان از به اشتراک گذاری عادلانه و منصفانه مزایای حاصل از استفاده از منابع ژنتیکی و گسترش دسترسی مناسب به این منابع.	هدف خرد ۱۵.۶.
تعداد کشور هایی که چارچوب اداری و سیاسی و قانون گذاری را برای اجرای پروتکل ناگویا تصویب کرده اند.	شاخص۱۵.۶. ۱
تعداد مجوز ها و یا اقدامات معادل آن ها که دسترسی و مزایای به اشتراک گذاری جمعآوری و توزیع اطلاعات تصویب شده تحت پروتکل ناگویا را ممکن می سازد و تعداد موافقتنامه های انتقال مواد استاندارد ، بطوریکه در هیات حاکمه پیمان بین المللی مکاتبه شده باشد.	شاخص۱۵.۶. ۲
انجام اقدامات فوری برای پایان دادن به شکار غیرقانونی و قاچاق گونه های حفاظت شده گیاهان و جانوران و حل مسئله عرضه و تقاضای محصولات غیر قانونی حیات وحش.	هدف ۱۵.۷.
شاخص لیست قرمز برای گونه های که در تجارت هستند	شاخص۱۵.۷. ۱
نسبت ارزش فهرست شده از کل مصادرات حیات وحش در معرض خطر (لیست CITES ) به ارزش فهرست شده کل مجوز های صادرات منابع وحش CITES	شاخص۱۵.۷. ۲
تا سال ۲۰۲۰ معرفی اقدامات برای جلوگیری از کاهش قابل توجه اثرات گونه های بیگانه مهاجم بر اکوسیستم های آبی و خشکی، و کنترل و یا از بین بردن گونه های در اولویت.	هدف خرد ۱۵.۸.
تصویب قوانین ملی مربوط به پیشگیری و یا کنترل گونه های بیگانه مهاجم	شاخص۱۵.۸. ۱
فهرست لیست قرمز برای پرندگانی که روند رانده شدن توسط گونه های بیگانه مهاجم را نشان می دهند	شاخص۱۵.۸. ۲
ادغام ارزش اکوسیستم و تنوع زیستی در برنامهریزی ملی و محلی، فرایند های توسعه و استراتژی های کاهش فقر تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد ۱۵.۹.
برنامه ملی در ارزش گذاری تنوع زیستی و یا در اجرای حسابداری اقتصادی- محیط زیستی SEEA-EEA	شاخص۱۵.۹. ۱
تعداد برنامه های توسعه ملی و فرآیند های تلفیق ارزش های تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی	شاخص۱۵.۹. ۲
تجهیز و افزایش قابلتوجه تمام منابع مالی برای حفاظت و استفاده پایدار از تنوع زیستی و اکوسیستم ها.	هدف خرد ۱۵.a.
کمک های توسع های رسمی	شاخص۱۵.a.1
طرح های تشویقی ملی برای ارائه پاداش به همکاری مثبت در تنوع زیستی و خدمات اکوسیستمی	شاخص۱۵.a.2
بسیج منابع قابل توجه از تمامی منابع و در تمام سطوح مالی برای مدیریت پایدار جنگل، ارائه مشوق های کافی برای کشور های در حال توسعه برای پیشبرد مدیریت پایدار جنگل از جمله حفاظت منابع طبیعی و احیای جنگل.	هدف خرد ۱۵.b.
بودجه عمومی برای مدیریت پایدار جنگل	شاخص۱۵.b.1
کمک های توسع های رسمی جنگلداری و سرمایهگذاری مستقیم خارجیFDI) )جنگلداری	شاخص۱۵.b.2
افزایش حمایت جهانی به منظور تلاش برای منع شکار غیر قانونی و قاچاق گونه های حفاظت شده، از جمله افزایش ظرفیت جوامع محلی که به دنبال فرصت هایی برای زندگی پایدار می باشند.	هدف خرد ۱۵.c.
نسبت ارزش فهرست دار از کل مصادرات حیات وحش در معرض خطر (لیست CITES ) به ارزش مشخص کل مجوز های صادرات منابع وحش CITES	شاخص۱۵.c.1
می زانی که مدیریت و فعالیت های پایدار توسط زنان و مردان چوپان، کشاورزان، ماهیگیران، ساکنان جنگل در سرزمین های مشترک، شامل تحرک ملی و فراملی، از نظر قانونی حمایت شده و توسط سیاست ها و مقررات ارتقاء یافته است.	شاخص۱۵.c.2
ترویج جوامع صلح آمیز و فراگیر برای توسعه پایدار، فراهم کردن دسترسی به عدالت برای همه و ایجاد نهاد های اثربخش، پاسخگو و فراگیر در تمام سطوح	هدف کلان۱۶
کاهش قابل توجه تمام اشکال خشونت و مرگومیر مربوط به آن در همه جا.	هدف خرد۱۶.۱.
مرگ و میر مربوط به قتل و جنگ در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر	شاخص۱۶.۱. 1
درصدی از جمعیت بزرگسال ۱۸ ساله و بالاتر ، که در ۱۲ ماه گذشته در معرض خطر خشونت (جسمی ، روانی و / یا جنسی) قرارگرفته اند.	شاخص۱۶.۱. 2
پایان دادن به سوء استفاده، بهره کشی، قاچاق و تمام اشکال خشونت و شکنجه علیه کودکان.	هدف خرد۱۶.۲.
درصد بزرگسالان جوان سن ۱۸-۲۴ سال که در سن ۱۸ خشونت را (از نوع جسمی ، روانی و / یا جنسی)تجربه کرده اند.	شاخص۱۶.۲. ۱
تعداد قربانیان قاچاق انسان در هر ۱۰۰۰۰۰ نفر	شاخص۱۶.۲. ۲
ارتقاء حاکمیت قانون در سطوح ملی و بین المللی، و تضمین دسترسی برابر به عدالت برای همه.	هدف خرد۱۶.۳.
درصد افرادی که نزاع را تجربه کرده اند ، گزارش دسترسی به مکانیزم های حل اختلاف کافی	شاخص۱۶.۳. ۱
درصد کل بازداشت شدگان که به مدت بیش از ۱۲ ماه در بازداشت بوده اند در حالی که در انتظار صدور حکم یا حکم نهایی خودشان هستند	شاخص۱۶.۳. ۲
تا سال ۲۰۳۰ کاهش قابل توجه جریان های مالی و تسلیحاتی غیر قانونی، تقویت بازیابی و بازگردانی دارایی های به سرقت رفته و مبارزه با تمام اشکال جرایم سازمان یافته.	هدف خرد۱۶.۴.
حجم کل جریان های مالی غیرقانونی داخلی و خارجی	شاخص۱۶.۴. ۱
کاهش قابل ملاحظه فساد و رشوه خواری در تمام اشکال آن.	هدف خرد۱۶.۵.
در طول ۱۲ ماه گذشته، درصدی از جمعیت که به کارمندان دولت رشوه پرداخت کردند یا از آن ها درخواست رشوه کرده اند.	شاخص۱۶.۵. ۱
در طول ۱۲ ماه گذشته، درصدی از کسب و کار ها که به کارمندان دولت رشوه پرداخت کردند ، یا مقامات دولتی از آن ها طلب رشوه کرده اند .	شاخص۱۶.۵. ۲
توسعه نهاد های موثر، پاسخگو و شفاف در تمام سطوح.	هدف خرد۱۶.۶.
هزینه های اولیه موجود هر بخش و درآمد ها به عنوان درصدی از بودجه اصلی مصوب دولت	شاخص۱۶.۶. ۱
نسبت جمعیت راضی از کیفیت خدمات عمومی ، تفکیک شده بر اساس خدمات	شاخص۱۶.۶. ۲
حصول اطمی نان از تصمیمگیری پاسخگو، جامع و مشارکتی در تمام سطوح.	هدف خرد۱۶.۷.
تنوع در نمایندگی هیات های تصمیم گیری کلیدی (قوه مقننه، مجریه و قضاییه)	شاخص۱۶.۷. ۱
درصد جمعیتی که معتقدند تصمیم گیری در تمامی سطوح فراگیر و پاسخگو است	شاخص۱۶.۷. ۲
گسترش و تقویت مشارکت کشور های در حال توسعه در نهاد های حکمرانی جهانی.	هدف خرد۱۶.۸.
درصد حق رأی در سازمان های بین المللی کشور های در حال توسعه	شاخص۱۶.۸. ۱
تا سال۲۰۳۰ فراهم کردن هویت قانونی برای همه ازجمله ثبت موالید.	هدف خرد۱۶.۹.
درصد کودکان زیر ۵ که تولد آن ها در حاکمیت مدنی ثبت شده است	شاخص۱۶.۹. ۱
حصول اطمینان از دسترسی عموم به اطلاعات و حمایت از آزادی های بنیادی، مطابق با قوانین ملی و موافقت نامه های بین المللی.	هدف خرد۱۶.۱۰.
درصد از بودجه فعلی دولت ، تدارکات، درآمد ها و امتیازات منابع طبیعی که در دسترس عموم است و به راحتی در دسترس است	شاخص۱۶.۱۰. ۱
در ۱۲ ماه گذشته تعداد روزنامه نگاران، پرسنل رسانه همراه و طرفداران حقوق بشر کشته، ربوده، ناپدید شد، بازداشت و شکنجه شده اند	شاخص۱۶.۱۰. ۲
تقویت نهاد های ملی مربوطه، از جمله از طریق همکاری های بین المللی، برای ظرفیتسازی در تمام سطوح، به ویژه در کشور های در حال توسعه، برای جلوگیری از خشونت و مبارزه با تروریسم و جرایم.	هدف خرد۱۶.a.
درصد درخواست برای همکاری های بین المللی (همکاری اجرای قانون، کمک های حقوقی متقابل و استرداد مجرمین به دولت متبوعه) که در طول سال مورد گزارش انجام شد.	شاخص۱۶.a. 1
وجود سازمان های مستقل حقوق بشر ملی (NHRIs) در انطباق با اصول پاریس	شاخص۱۶.a. 2
ترویج و اعمال قانون و سیاست های غیر تبعیض آمیز برای توسعه پایدار.	هدف خرد۱۶.b.
نسبت جمعیتی که گزارش می دهند و درک می کنند که به طور مستقیم و / یا به طور غیر مستقیم تبعیض شده است و از جنایات نفرت دارند	شاخص۱۶.b. 1
نسبت جمعیت راضی از کیفیت خدمات عمومی ، تفکیک شده بر اساس خدمات	شاخص۱۶.b. 2
تقویت ابزار پیاده سازی و احیای مشارکت ج هانی برای توسعه پایدار	هدف کلان۱۷
تقویت کردن تجهیز منابع داخلی، از جمله از طریق حمایت های بین المللی به کشور های در حال توسعه برای ارتقای ظرفیت داخلی برای اخذ مالیات و عواید دیگر.	هدف خرد۱۷.۱.
مجموع مالیات / تولید ناخالص داخلی	شاخص۱۷.۱. ۱
مجموع مالیات سرانه ($ ارزش)	شاخص۱۷.۱. ۲
کشور های توسعه یافته به طور کامل تعهدات ODA خود را اجرا می کنند، از جمله تعهد توسط بسیاری از کشور های توسعه یافته برای رسیدن به ۰.۷%ODA/GNI برای کشور های در حال توسعه یافته و ۰.۱۵ تا ۰.۲ درصد از ODA/GNI برای کشور های کمتر توسعه یافته؛ ارائه دهنگان ODA به تنظیم یک هدف برای فراهم کردن حداقل ۰.۲ درصد از ODA/GNI باید برای کشور های کمتر توسعه یافته تشویق می شوند.	هدف خرد۱۷.۲.
ODA خالص(کل و برای کشور های کمتر توسعه یافته)، درآمد ناخالص ملی اهدا کنندگان (GNI) به عنوان درصدی از کمیته کمک های توسعه کشور های OECD (DAC)	شاخص۱۷.۲. ۱
نسبت مجموع ODA دو طرفه ، قابل تخصیص بخشی از اهدا کنندگان OECD / DAC به خدمات اجتماعی اساسی (آموزش و پرورش ابتدایی، مراقبت های بهداشتی اولیه، تغذیه، آب سالم و بهداشت)	شاخص۱۷.۲. ۲
به کارگیری منابع مالی اضافی برای کشور های در حال توسعه از منابع مختلف.	هدف خرد۱۷.۳.
هزینه وجوه ارسالی	شاخص۱۷.۳. ۱
هزینه وجوه ارسالی در گذرگاه های پرهزینه و رده بالا	شاخص۱۷.۳. ۲
کمک به کشور های در حال توسعه برای رسیدن به پایداری بلند مدت از طریق سیاست های هماهنگ با هدف تقویت تامی ن مالی کاهش بدهی و تجدید ساختار بدهی ها به صورت مناسب و رسیدگی به بدهی های خارجی کشور های فقیر بسیار بدهکار (HIPC) برای کاهش رنج بدهکاری.	هدف خرد۱۷.۴.
تعداد کل کشور هایی که به نقاط تصمی م برنامه کشور های فقیر بسیار بدهکار (HIPC)رسیده اند و تعداد کشور هایی که نقاط پایانHIPC آن ها فرا رسیده (تجمعی)	شاخص۱۷.۴. ۱
جبران بدهی تعهد شده تحت ابتکار HIPC	شاخص۱۷.۴. ۲
اتخاذ و اجرای رژیم های توسعه سرمایهگذاری برای کشور های کمتر توسعه یافته	هدف خرد۱۷.۵.
تصویب / اجرای اهداف مبتنی بر توسعه پایدار توسط سازمان های توسعه سرمایه گذاری جدید یا موجود	شاخص۱۷.۵. ۱
تعداد تغییرات سیاستی در رژیم های سرمایه گذاری مرکب از اهداف توسعه پایدار	شاخص۱۷.۵. ۲
افزایش همکاری های شمال-جنوب، جنوب-جنوب و مثلث منطقه ای و بین المللی، ودسترسی به علم، فن آوری و نوآوری و بهبود تبادل اطلاعات روی اهداف مورد توافق، از جمله بهبود همکاری می ان مکانیزم های موجود، به ویژه در سطح سازمان ملل و از طریق یک مکانیزم تسهیلاتی تکنولوژی جهانی.	هدف خرد۱۷.۶.
دسترسی به اطلاعات ثبت اختراع موجود (ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی ثبت اختراع)	شاخص۱۷.۶. ۱
تعداد مبادلات – میان دانشمندان و کارکنان فن آوری	شاخص۱۷.۶. ۲
ترویج و توسعه، انتقال، انتشار و پخش فن آوری های سازگار با محیط زیست برای کشور های توسعه یافته در شرایط مطلوب و دلخواه، شامل شرایط ترجیحی و امتیازی، به عنوان توافق شده ی متقابل.	هدف خرد۱۷.۷.
کل سرمایه گذاری STEM/ تولید ناخالص داخلی	شاخص۱۷.۷. ۱
مجموع سرانه STEM (ارزش$)	شاخص۱۷.۷. ۲
به طور کامل موثر واقع شدن فنآوری بانک مکانیزم ظرفیت سازی STI (دانش، فناوری و ابداع) برای کشور های با کمتر توسعه یافته تا سال ۲۰۱۷، و افزایش استفاده از فناوری های توانا به ویژه در ICT.	هدف خرد۱۷.۸.
نفوذ اینترنت	شاخص۱۷.۸. ۱
کیفیت دسترسی به اینترنت (پهنای باند)	شاخص۱۷.۸. ۲
افزایش حمایت ملی برای اجرای موثر و هدف قرار دادن ظرفیت سازی در کشور های در حال توسعه برای حمایت برنامه های ملی که تمام اهداف توسعه پایدار را از جمله از طریق شمال – جنوب، جنوب – جنوب و همکاری سه جانبه اجرا کند.	هدف خرد۱۷.۹.
تعداد(سهم) از برنامه های ملی مصوب دولت برای اجرای اهداف توسعه پایدار تا پایان ۲۰۱۶ در مقایسه با سال ۲۰۲۰	شاخص۱۷.۹. ۱
افزایش قابل توجهی در ظرفیت سازی از طریق همکاری جنوب-جنوب	شاخص۱۷.۹. ۲
ترویج سیستم تجارت ج هانی، مبتنی بر قانون، باز، غیرتبعیض آمیز و چندجانبه و عادلانه زیر نظر WTO از جمله از طریق نتیجه گیری از مذاکرات در دستور کار توسعه دوحه.	هدف خرد۱۷.۱۰.
سهم بالقوه اقدامات محدود کننده تجارت در اعضای سازمان تجارت جهانی	شاخص۱۷.۱۰. ۱
متوسط تعرفه وزن دار در سراسر جهان: الف- اعمال MFN و ترجیحی ب. به کارگیری برای Devd / DVG / کشور های کمتر توسعه یافته ج. اعمال شده توسط Devd / DVG / کشور های کمتر توسعه یافته د. با بخش های اصلی	شاخص۱۷.۱۰. ۲
افزایش چشمگیر صادرات از کشور های در حال توسعه، به ویژه با توجه به دو برابر شدن سهم کشور های کمتر توسعه یافته از صادرات جهانی تا سال ۲۰۲۰.	هدف خرد۱۷.۱۱.
نظارت بر تکامل صادرات کشور های در حال توسعه توسط گروه شریک و بخش های کلیدی. مانند: الف) صادرات محتوای فن آوری پیشرفته به عنوان نسبتی از کل صادرات، ب) صادرات متمرکز نیروی کار به عنوان نسبتی از کل صادرات (صادرات به نفع فقرا)، و ج) تنوع صادرات (توسط محصول؛ توسط بازار مقصد)	شاخص۱۷.۱۱. ۱
ارزش صادرات غیر نفتی کشور های کمتر توسعه یافته که از مدیریت پایدار منابع طبیعی به دست آمده	شاخص۱۷.۱۱. ۲
تحقق بخشیدن به موقع اجرای معافیت حقوق گمرکی، بدون سهمیه دستیابی به بازار به صورت پایدار برای تمامی کشور های کمتر توسعه یافته مطابق با تصمی مات سازمان تجارت جهانی از جمله از طریق اطمینان خاطر از قوانین ترجیحی از مبدا قابل وارد کردن از کشور های کمتر توسعه یافته که شفاف و ساده هستند و کمک به تسهیل بازار دستیابی.	هدف خرد۱۷.۱۲.
می انگین تعرفه که کشور های در حال توسعه و کشور های کمتر توسعه یافته توسط بخش های کلیدی با آن مواجه شده ا ند	شاخص۱۷.۱۲. ۱
استفاده اولویت دار کشور های در حال توسعه و کمتر توسعه یافته از صادرات خود به کشور های توسعه یافته	شاخص۱۷.۱۲. ۲
افزایش جهانی ثبات اقتصاد کلان از جمله از طریق هماهنگی های سیاست گذاری و انسجام سیاست گذاری.	هدف خرد۱۷.۱۳.
تولید ناخالص داخلی	شاخص۱۷.۱۳. ۱
مازاد و کسری حساب جاری / تولید ناخالص داخلی	شاخص۱۷.۱۳. ۲
ارتقاء انسجام سیاستگذاری برای توسعه پایدار.	هدف خرد۱۷.۱۴.
تعداد کشور هایی که ابزار های بین المللی را تحت IMO (ایمنی، امنیت، حفاظت از محیط زیست، مسئولیت مدنی و بیمه و جبران خسارت) تصویب و اجرا کرده اند	شاخص۱۷.۱۴. ۱
تعداد کشور ها با مکانیزم های هماهنگی چند بخشی و چند ذینفعی در محل برای اجرای هماهنگ کنوانسیون ها و چارچوب های مواد شیمیایی و ضایعات	شاخص۱۷.۱۴. ۲
احترام به فضای سیاستگذاری و رهبری هر کشور برای ایجاد و اجرای سیاست هایی برای ریشه کنی فقر و توسعه پایدار.	هدف خرد۱۷.۱۵.
تعداد کشور های عضو در اشتراک گذاری اطلاعات مالی	شاخص۱۷.۱۵. ۱
انتقال خودکار اطلاعات مالی	شاخص۱۷.۱۵. ۲
افزایش مشارکت جهانی برای توسعه پایدار که توسط مشارکت ذینفعان تکمیل شده و دانش، تخصص، فن آوری و منابع مالی برای حمایت از دستیابی به اهداف توسعه پایدار در همه کشور ها، به ویژه کشور های در حال توسعه تجهیز کرده و به اشتراک می گذارد.	هدف خرد۱۷.۱۶.
تغییرات در تعداد مشارکت های ذینفعانی که شرکتکننده فعال در کشور های در حال توسعه هستند	شاخص۱۷.۱۶. ۱
طبقه بندی و خط سیر موارد بالا بر حسب : الف) طبیعت مشارکت ب) منطقه: جهانی، منطقه ای ج) اهداف: اشتراک گذاری تکنولوژی، تخصص و غیره و د) نوع کشور (که مشارکت در آن فعال است)	شاخص۱۷.۱۶. ۲
تشویق و ترویج مشارکت عمومی ، عمومی – خصوصی و جامعهمدنی، ساختن بر اساس تجربه و استراتژی های منابع مشارکت.	هدف خرد۱۷.۱۷.
تعداد پروژه های مشارکت دولتی- خصوصی	شاخص۱۷.۱۷. ۱
تعداد پروژه های مشارکت دولتی- خصوصی اجرا شده توسط کشور های در حال توسعه	شاخص۱۷.۱۷. ۲
تا سال ۲۰۲۰، افزایش حمایت از ظرفیتسازی برای کشور های در حال توسعه، از جمله برای LDCs و SIDS به منظور افزایش قابلتوجه دسترسی به داده های با کیفیت بالا، بهنگام و قابلاعتماد که بر اساس درآمد، جنسیت، سن، نژاد، قومیت، وضعیت مهاجرت، ناتوانی، موقعیت جغرافیایی و ویژگی های دیگر مرتبط در زمینه های ملی جداسازی شده اند.	هدف خرد۱۷.۱۸.
تعداد کشور هایی که دارای قوانین آماری ملی هستند که: (الف) احترام به استقلال آماری (ب) دستور جمع آوری داده ها (ج) امکان دسترسی به اطلاعات اداری ملی	شاخص۱۷.۱۸. ۱
تعداد کشور هایی که دارای تمهیدات نهادی رسمی برای هماهنگی درگردآوری آمار رسمی هستند.( در سطح بین المللی، ملی و منطقه ای)	شاخص۱۷.۱۸. ۲
ساخت و ساز بر روی طرح های موجود برای اندازه گیری پیشرفت توسعه پایدار که GDP را تکمیل می کند و حمایت از ظرفیت سازی آماری در کشور های در حال توسعه تا سال ۲۰۳۰.	هدف خرد۱۷.۱۹.
شاخص رفاه اقتصادی پایدار( Nordhaus/Tobin)	شاخص۱۷.۱۹. ۱
سعادت و شادی ملی با شکوه	شاخص۱۷.۱۹. ۲

رییس گروه محیط زیستامور برنامه ریزی، آمایش و محیط زیست

دیدگاه‌ها 8

رئیسی می‌گوید:

قبل 9 سال

در زمان حاضر یکی از اساسی ترین مشکلات پژوهش، برنامه ریزی و ارزیابی نتایج طرح های اجرا شده نبود شاخص های دقیق و متناسب می باشد. لذا برای کلیه ی افراد حقیقی و حقوقی که برای رفع این مشکل تلاش می کنند آرزوی توفیق روز افزون و اجر دنیوی و اخروی داریم. اجرکم عند الله

پاسخ
Soudabeh Amiri می‌گوید:

قبل 9 سال

با عرض سلام و سپاس از مجریان این سایت. اطلاعات ارائه شده جامع و کامل بود و کلیات موارد لازم درباره مقصد و اهداف توسعه پایدار را ارائه داده است.
با احترام و سپاس به ویژه از سرکار خانم دکتر جواهریان
سودابه امیری
مشاور سازمان ملل متحد و معاون سابق برنامه توسعه سازمان ملل در دهه ۷۰ و ۸۰.

The information provided above and the translations made of UN Documents

پاسخ
شاهین می‌گوید:

قبل 9 سال

بسیار مفید و قابل تامل بود. تلاش خیلی خوبی صورت گرفته بود. خسته نباشید و ممنونم

پاسخ
محمود صانعی پور می‌گوید:

قبل 8 سال

با سلام در زمینه های کافی برای توسعه پایدار فراهم نشده است و مناظره کنندگان و حتی مردم مطالبه گر با اغفال از این شاخص ها، انتظار معجزه ونیل به توسعه همه جانبه دارند، من مشغول طرح توسعه کشور از طریق آسیب شناسی، تشخیص مولفه های زمینه ساز این مهم و سایر عوامل تعیین کننده آن هستم، مطالب شما برای من مفید بود. متشکرم
با تشکر صانعی پور

پاسخ
ارمیا می‌گوید:

قبل 8 سال

سلام
ممنون میشم یک ایمیل برای ارتباط قرار بدید تا ما هم از پژوهش شما در این زمینه بهره مند بشیم…

پاسخ
سید محمود میثاقی می‌گوید:

قبل 7 سال

ضمن تشکر از شم برای پرداختن موضمع مهم وبنیادن در امرتوسه
من در حال انجام پژوهشی با عنوان “آسیب شناسی سیستم تصمیم گیری در نظام برنامه ریزی فضایی (شهری) ایران و ارایه راهبردهای اصلاح آن” هستم.
به میتوانم فهرستی از مولفه های زمینه ساز را که شما در آوردید داشته یاشم.
مرحله اول پژوهشم را میتوانم در اختیار شما قرار دهم. پایدار باشید.
تلگرام:۰۹۱۱۱۲۴۱۵۹۲

پاسخ
میرجلال اوجاقی می‌گوید:

قبل 7 سال

سلام
برای حرکت با سرعتی متناسب با درک وفهم وضیعت فعلی به سمت هدفی که مورددرک وفهم وپذیرش اکثریت جامعه وحاکمیت باشد(که از مرحله رفع نیاز های اولیه شروع می شود تا رسیدن به شرایط مطلوب مورد پذیرش حداکثرجامعه)هم حاکمیت وتک ،تک افراد جامعه هم بایدآموزش ببینندوهم بایدوظایفی را بپذیرند ودر زمان های لازم ومستمر انجام دهندوسنجش صورت گرفته وآثار آن در زندگی روزمره مردم دیده شود،حالا در چه وضعیتی هستیم ؟یک سال دیگر کجا باید باشیم؟آیا اقداماتی که باید انجام شود مشخص شده؟چه کسی،چه زمانی ،با چه کمیت وچه کیفیتی باید آن اقئام را انجام دهد؟اگر ندادچه؟اگر انجام دادچه؟……پدیده گشایی شود و……راه حل داده شود واقدام شودو……..

پاسخ
تقی احمدی می‌گوید:

قبل 6 سال

سلام
اطلاعات خوبی تهیه شده است یک سئوال داشتم می خواهم بدانم اخرین شاخص های مورد تیید سازمان ملل موارد مذکور است یا نه ؟

پاسخ