در اینکه باران، رحمت الهی است، شکی نیست. اما این باران چطور ببارد و در کدام منطقه ببارد، جای بسی تامل دارد. اینکه باعث نشاط و سرزندگی شود یا همه را به نفس تنگی بیاندازد هم جای سئوالات بسیار دارد. اینکه نامش باران بهاره باشد یا پاییزه یا حتی پسوند اسیدی را با خود یدک بکشد، هم جای کارشناسی فراوان دارد. گرچه بارش باران اسیدی در خوزستان در روز اول، در صدر اخبار قرار گرفت و تکذیبش در روز بعد صدرنشین شد، صحبت ها و بحث های بسیاری در فضای مجازی و غیرمجازی بر سر نام این باران در گرفت. نکته مهم این بود که این باران، بالغ بر ۱۰۰۰۰ اهوازی و خوزستانی را راهی بیمارستان کرد. خوزستان و در پی آن اهواز، گویا قرار است، آبستن ریزگردها و درشت گردها و آلاینده ها باشد. اینجا اهواز است… هوا کمی تا قسمتی غبارآلود با بارش پراکنده باران اسیدی که نامش را تایید نکرده اند!
در هفته گذشته بارش باران در اهواز و برخی شهرهای خوزستان باعث شد که بیش از ۱۰ هزار نفر از مردم به دلیل مشکلات تنفسی به بیمارستان ها و مراکز درمانی مراجعه کنند. در حالی که این باران به «باران اسیدی» مشهور شده، سازمان حفاظت از محیط زیست اصرار دارد که باران اسیدی بر پوست اثرگذار است و نه بر دستگاه تنفسی. با این حال بنا بر برخی شنیده ها، اثر این باران بر سلامت خوزستانی ها بیش از هر چیز به دلیل آلایندگی هوا ناشی از رکوردگیری تولید نفت در استان خوزستان بوده است. این رکوردگیری که به نظر می رسد به دلیل نزدیک شدن به اجرایی شدن برجام و به عنوان برای افزایش تولید انجام شده است، البته با تذکر برخی مسئولان در مناطق نفت خیز جنوب درباره انجام آن در آبان ماه (که سالانه پدیده وارونگی هوا در آن شایع است) مواجه شده است.
همین خبر در فضای مجازی به خصوص یکی از کانال های تلگرامی سر و صدای بسیاری به پا کرد. کانال ویژه خبری، در یکی از اخبار منتشره خود به این نکته اشاره کرد و نوشت: بارش باران اسیدی در خوزستان بیش از هر چیز به آلایندگی هوا ناشی از رکوردگیری تولید نفت در استان بوده است. به نظر می رسد این رکوردگیری به دلیل نزدیک شدن به اجرای برجام و به عنوان افزایش تولید انجام شده، با توجه به اینکه پدیده وارونگی هوا را در آبان ماه شاهدیم، این اقدام با تذکر برخی مسئولان مناطق نفتی روبرو شده است. در نتیجه سوزاندن حجم وسیعی از گازهای خارج شده از میادین خوزستان و ورود آلاینده ها باعث شده که اولین باران پاییزی خوزستان، منجر به بیماری اهالی این منطقه شود. عملیاتی که از تاریخ چهارم تا ششم آبان ماه اجرا شده بود، مهر تاییدی بر این خبر شد.
همه این خبرها دست به دست می چرخید. احتمال تقارن پدیده وارونگی هوا و عملیات رکوردگیری، چندان دور از ذهن به نظر نمی رسید و نمی رسد. چرا که استانی مانند خوزستان با حجم تولید بالای نفت و گاز، یکی از قطب های اساسی و اصلی کشور به حساب می آید.
این شنیده ها و گفته در حالی است که ناصری، روابط عمومی شرکت نفت ایران، ضمن رد این خبر می گوید: ما هر چه گزارش داریم، این عملیات در آن زمان صورت نگرفته است. در کنار آن، بارش باران اسیدی هم مورد تایید قرار نگرفته و گفته اند تنگی نفس به خاطر گردافشانی در این فصل بوده است. اصلا هیچ عملیات رکوردگیری صورت نگرفته است! در کنار این تکذیب، برخی منابع آگاه در شرکت نفت خوزستان، خبر از انجام عملیات رکوردگیری همزمان با بارش باران (نامش را هیچ نمی گذاریم) داده اند!
باران آمد. باران اسیدی آمد. باران اسیدی را نامش را تغییر داده اند. باران نفس گیر شاید جایگزین بهتری برایش باشد. شاید شنیدن نظر کارشناسان محیط زیست در تعقیب این خبر می توانست کمک شایانی باشد. دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست می گوید: هر چقدر بلا سر اهواز می آید، نتیجه اش آلاینده های حاصل از صنایع فولاد، نفت و گاز و … است. وقتی که هوا ساکن می شود و جریان هوایی مثل باد و باران ایجاد می شود، آنها را می شکاند و به زمین می آورد و در سطح زمین باعث تهدید سلامت مردم می شود. از آن طرف هم ریزگردها هم که نتیجه خشکسالی است، خوزستان و به خصوص اهواز را در سیطره خود گرفته است. ولی در اینجا شاید بهتر باشد که تلنگری به دولت دکتر روحانی بزنم و بگویم، به قول سعدی به عمل کار برآید به سخنرانی نیست! محیط زیست در اولویت های این دولت قرار ندارد. بنابراین با وجود تمام اخطارهایی که کارشناسان محیط زیست داده بودند، اگر واقعا عملیات رکوردگیری نفت در این فصل اتفاق افتاده باشد، نهایت نابخردی است. همه ما می دانیم که در این فصل، پدیده وارونگی هوا پیش می آید. وارونگی هوا، به این معناست که مثلا هوای آلوده از اگزوز اتومبیل ها بیرون می آید، گازهای CO و CO2 را تولید می کند و چون اینها از هوا گرم تر هستند، بالا می روند. زمانی که هوا گرم است، باد اینها را با خود می برد. ولی وقتی که هوا سرد می شود، یک لایه هوا روی هوای گرم را می گیرد. نمونه واضحش مثل دم کنی روی دیگ برنج است که از خروج بخارها جلوگیری می کند. هوای سرد بالا، مثل دم کنی می آید و روی هوای گرمی که از اگزوز خارج شده را می گیرد و نمی گذارد که این هوای آلوده گرم از شهر خارج شود تا زمانی که باران بیاید و همان آلاینده ها و … پایین می آید. وقتی که وارونگی اتفاق می افتد، دود ماشین ها و کارخانه ها پایین می آید. مونوکسید کربن و دی اکسید کربن و آب با هم تشکیل اسید می دهند.
همه این صحبت ها، دردی را از دردهای تنگی نفس حدود ۱۰ هزار اهوازی درمان نمی کند. دردی که به دیواره بیمارستان هایش چنگ می اندازد. یک روز برای وجود و غلیان گرد و غبار و روز دیگر برای در هم آمیخته شدن آلاینده های حاصل از لوله های پالایشگاه های نفت و گاز و ترکیبش با بارانی که اگر همدم آتش شود، آن را خاموش می کند و اگر با خاک همنشین شود، آن را بارور می کند و اگر با آلاینده های پالایشگاه همدم شود، اسید بر سر می باراند. نامش را باران اسیدی نگذاریم بهتر است. بارانی که نفس را در سینه حبس می کند. باران نفس گیر!
