همین دو سه روز دیگر، چند جاده ایران قفل می شود؛ خروجی های تهران، راه های منتهی به شمال و البته ورودی های شهرهای مقصد گردشگری. هجوم مسافران نوروزی از صبح چهارشنبه 27 اسفندماه به مقاصد گردشگری، دوباره یک سوال را پیش چشم همه می آورد؛ نمی شود این سفرها را در روزهای دیگر سال انجام داد؟ همه مردم باید در عید نوروز مسافرت بروند؟ همان سوال هایی که در همه تعطیلات دو سه روزه بین سال و تعطیلات نوروز مطرح می شود.
تعطیلات رسمی، دغدغه همه دولت های پس از جنگ بوده است. چند دلیل برای این دغدغه وجود داشته است؛ ساماندهی روزهای کاری که با وجود اقتصاد نفتی ایران، منظم شدنش، به هرحال در تولید ناخالص ملی و ارتباط مراکز مختلف با کشورهای دیگر موثر است. دوم ساماندهی و طولانی کردن فصل سفر مردم که همچنان و به طور سنتی تعطیلات نوروز و تابستان را به خود اختصاص می دهد.
پروژه کاهش تعطیلات رسمی در کشور نخستین بار به صورت رسمی در مجلس هشتم کلید خورد، چون ایران تنها کشوری است که تعطیلات رسمی آن به دو تاریخ ثبت می شود؛ قمری و شمسی است و همین روزهای تعطیلات رسمی را افزایش می دهد؛ اما این طرح به نتیجه نرسید.
در مجلس نهم هم مرکز پژوهش های مجلس تعطیلات کشور بررسی کرد و طرحی ارائه کرد که بر مبنای آن تعطیلات رسمی از 25 روز به 16 روز کاهش می‌یابد و در عوض به دولت اجازه داده می‌شود تا روزهای بین التعطیلی را همواره تعطیل اعلام کند. مرکز پژوهش‌های مجلس در طرح خود پیشنهاد کرده بود که برای حل این مشکل، برخی از ایام مذهبی در سراسر کشور تعطیل اعلام شود و برخی ایام مذهبی دیگر تنها در مناطقی خاص تعطیل اعلام شوند؛ مثل اعلام تعطیلی شهادت امام رضا(ع) فقط در استان خراسان رضوی. این طرح هم دوباره مخالفانی پیدا کرد و بی نتیجه رها شد.
طرح تعطیلات زمستانی
طرح و ایده تعطیلات زمستانی و کاهش تعطیلات تابستانی مدارس نخستین بار در سال 1336 از سوی وزارت فرهنگ آن زمان مطرح شد که به دلیل نبود توافق تا سال 75 سخنی از آن به میان نیامد. اما در سال 75 قرار شد 10 روز در میانه زمستان تعطیل باشد؛ طبق این طرح، دانش‌آموزان 15 روز زودتر و در میانه شهریورماه، سال تحصیلی را آغاز می‌کردند تا تعطیلات زمستانی، داشته باشند.
محمدعلی نجفی، وزیر وقت آموزش و پرورش هدف از اجرای آن را امکان مسافرت‌های زمستانی خانواده‌ها و ایرانگردی در این فصل عنوان کرد. این طرح دو سه سال اجرا شد و بعد با توجه به مشکلاتی در برخی مناطق به دلیل ناسازگاری جغرافیایی و شرایط آب و هوایی و سپس ترمی واحدی شدن مدارس، عملا به فراموشی سپرده شد.
تجربه دیگر کشورها
کشورهای دنیا تجربه های مختلفی در تنظیم سال تحصیلی دارند؛ در آلمان، دانش‌آموزان 235 روز سال را (از فروردین تا بهمن) به مدرسه می‌روند که 17 روز در 3 ماهه اول، 21 روز در سه ماهه دوم و 6 هفته در سه ماهه سوم تعطیل هستند.
در انگلستان مدارس 200 روز در سال (شهریور تا تیر) دایر است که 21 روز در سه ماهه اول، 14 روز در سه ماهه دوم و 6 هفته در سه ماه سوم مدرسه تعطیل هستند.
سال تحصیلی در کشور ژاپن 225 روز (از اردیبهشت تا بهمن ماه) است که 13 روز در سه ماه اول، 15 روز در سه ماه دوم و 45 روز در سه ماه سوم تعطیلی دارند.
ایالات متحده نیز با 187 روز سال تحصیلی را (از شهریور تا خرداد) سپری می‌کند که تنها 21 روز در سه ماه اول و 14 روز در سه ماه دوم تعطیل دارد.
در هندوستان هم سال تحصیلی از تیرماه تا اردیبهشت ماه طول می‌کشد و تنها شهریور و بهمن ماه زمان تعطیلی مدارس و دانشگاه‌هاست.
بازگشت تعطیلات زمستانی
هرچند تعطیلات زیاد در ایران و گاهی قرار گرفتن یک روز به عنوان بین التعطیلی، همواره باعث شده تا کارشناسان نسبت به ساعت های کار مفید و کاهش بهره وری و ضررهای اقتصادی معترض باشند اما این بار رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نگاه دیگری به این موضوع دارد. او در این باره می گوید: «با وجود اینکه ایران اقلیم های متنوعی دارد و بسیاری از شهرها در زمستان آب و هوای خوبی دارند اما هنوز زمستان برای بسیاری از مردم ایران فصل سفر نیست، چون فصل مدارس است.»
کارشناسان گردشگری معتقدند که فرهنگ سفر در زمستان برای مردم وجود ندارد و با وجود اینکه در زمستان هتلها تا 60 درصد هم تخفیف می‌دهند اما بیشتر آنها خالی می مانند. آن وقت در ایامی مانند نوروز و یا تعطیلات تابستانی آژانس های مسافرتی گران ترین نرخ ها را از مسافران می گیرند، هتلها نرخ اتاق را افزایش می دهند، بلیت اتوبوس و هواپیما به سختی یافت می شود، استانهای پرگردشگر مانند گیلان و مازندران و خراسان رضوی با حجم انبوه سفرها و جاده ها با بیشترین میزان ترافیک مواجه می شوند.
برای همین مسعود سلطانی فر پیشنهاد طرح تعطیلات زمستانی را به دولت داده است. او می گوید: «ما به هیات دولت پیشنهاد دادیم که از 16 تا 22 بهمن تعطیلات زمستانی داشته باشیم تا توزیع سفر در ایام سال اتفاق بیفتد و فرهنگ سفر در زمستان هم ایجاد شود.»
به گفته رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، در این طرح پیش بینی شده که تعطیلات تابستانی کم شود: «اما مشکل این است که آموزش و پرورش چندان موافق این طرح نیست چون به خاطر بدی هوا در برخی استانها، مدارس در خرداد تعطیل می شوند و در استانهای سردسیر اول تیرماه؛ پس نمی توان مدارس این استانها را با برنامه آموزشی تطبیق داد. البته تعطیلی اداره های دولتی در زمستان مشکلی ندارد، در دانشگاه ها هم تعطیلات زمستانی با تعطیلی بین دو ترم همزمان می شود اما، وزارت آموزش و پرورش باید با این موضوع موافقت کند.»
کارشناسان معتقدند اجرای طرح تعطیلات زمستانی علاوه بر اینکه فرهنگ سفر را بین مردم ایجاد می کند بلکه باعث می شود تا در مصرف سوخت در ادارات و مدارس صرفه جویی شود و از میزان آلودگی در روزهای سرد زمستانی بکاهد.
پیش از این رضا محبوبی، مشاور وزیر کشور و معاون امور اجتماعی مرکز امور اجتماعی و فرهنگی گفته بود: «دولت تدبیر و امید خواهان افزایش تعطیلات رسمی کشور است. افزایش تعطیلات رسمی، تعطیلات پنهان را کاهش می‌دهد، ما در اصل خواهان هم‌پوشانی تعطیلات رسمی با نظام بین‌المللی هستیم، البته معتقدیم که باورهای دینی و سنتی به راحتی قابل تغییر نیستند و نمی‌توان جهت کاهش یا حذف برخی روزهای تعطیل از خطوط قرمز عبور کنیم.»
چرا آموزش و پرورش مخالف است؟
سالهاست که نظام آموزشی مدارس در ایران مانند دانشگاه ها ترمی شده است اما هنوز هم مانند سنت نظام آموزشی قدیم هیچ تعطیلی در مدارس بین دو ترم وجود ندارد. پیش از این مهدی نوید ادهم، دبیرکل شورای‌عالی آموزش و پرورش گفته که پیشنهاد کوتاه شدن تعطیلات تابستانی و حتی شناور شدن آن در طول سال، مطرح است. تعطیلات تابستانی مدارس در ایران سه ماه و حتی بیشتر است این در حالی است که در فصل زمستان در شهرهای بزرگ به‌دلیل شرایط آلودگی هوا و سرما کمبود تعطیلات زمستانی احساس می‌شود.
چند سالی می شود که در دی و بهمن ماه که آلودگی هوا شدید می شود مدارس تعطیل می شوند اما امسال و سال گذشته وزیر آموزش و پرورش به خاطر زیاد بودن تعطیلات با آن مخالفت کرد؛ براساس اصول نظام‌های آموزش و پرورش دنیا تعطیلات مدارس باید به نحوی منطقی در طول سال تقسیم شود. در آمریکا و انگلیس به‌طور استاندارد دانش آموزان باید بین 170 تا 190 روز در مدرسه باشند و در دیگر کشورها هم تقریبا همین تعداد روز برای تحصیل در نظر گرفته می‌شود.
