تیم کارشناسی معاونت سازمان میراث فرهنگی در شرایطی ۱۰ روز پیش نقشه برداری ژئوفیزیکی از محوطه ارگ علیشاه تبریز را به پایان رساند که قرار بود تا اعلام نتایج در زودترین زمان ممکن، ادامه گودبرداری ها در حریم درجه یک «ارگ علیشاه تبریز» متوقف بماند؛ اتفاقی که رخ نداد و از ابتدای این هفته بدون انتشار هیچ گزارشی، باردیگر خاک برداری ها در این محوطه آغاز شده است.
داستان از دو دهه قبل آغاز شد، زمانی که تصمیم به ساخت مصلایی برای اقامه نماز جمعه در حریم بنای تاریخی ارگ علیشاه تبریز گرفته شد. اما شروع عملیات خاک برداری با هدف احداث یک پارکینگ برای میهمانان مصلی در ماه گذشته، چیزی بود که بار دیگر داستان این بنای تاریخی را بر سر زبان ها انداخت.
از آن جا که محوطه تاریخی ارگ علیشاه به طور کامل کاوش نشده، وجودِ آثار تاریخی در لایه های زیرین خاک محتمل است؛ همچنین احداث پارکینگ علاوه بر اینکه در حریم درجه یک ارگ تاریخی است، از سوی دیگر در عرصه ی یک بنای تاریخی دیگر به نام «خانه ی فتح اله یِف» قرار دارد؛ مسئله ای که شروعش واکنش های بسیاری را به همراه داشت.
در نهایت پس از اظهارنظرهایی از اداره کل میراث فرهنگی استان و دیگر دوستداران میراث فرهنگی تبریز، قرار شد تیمی از کارشناسان معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تبریز بروند تا با نقشه برداری های ژئوفیزیکی از آن محوطه امکان وجود لایه ی تاریخی در محوطه را مورد پایش و بررسی قرار دهند، به صورتی که ادامه ی فعالیت احداث پارکینگ وابسته به نتیجه گزارش های این گروه باشد؛ همچنین بعد از انتشار گزارش های نهایی، هرگونه ساخت و ساز در محوطه «ارگ علیشاه» باید براساس تصویب شورای فنی سازمان میراث فرهنگی انجام شود.
با تمام این اتفاقات، ششم آذرماه حجت الاسلام موسی محمدی مدیرعامل بنیاد مصلی امام خمینی (ره) تبریز در گفت وگویی، “از سرگیری عملیات خاکبرداری در محوطه ارک تاریخی علیشاه” را اعلام کرد.
او اظهار کرد که “با توجه به بررسی های کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور در محدوده ارگ علیشاه و رد هرگونه تاثیر ساخت وساز در محدوده این بنا، عملیات خاکبرداری در محوطه ارگ از فردا از سر گرفته می شود. عملیات خاکبرداری و محوطه سازی در محدوده مصلی تبریز، به فاصله ۷۰ تا ۷۵ متری ارگ علیشاه انجام می شود که در این فاصله آثار باستانی وجود ندارد.”
او همچنین بیان کرد؛ “طبق مهلتی که مدیر کل میراث فرهنگی استان مبنی بر حضور کارشناسان برای وضعیت موجود خواسته بودند، نتیجه بررسی کارشناسان نشان داد که هیچ گونه آثار باستانی در حیاط [عرصه] «خانه فتح الله یف» وجود ندارد.”
حجت الاسلام محمدی در همان روز در یک مصاحبه تلویزیونی نیز اعلام کرد که با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان، قرار است عملیات پارکینگ سازی را مجددا آغاز کنند.
او تاکید می کند: محور حرکت شان برای «تبریز ۲۰۱۸» (انتخاب تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸) و میزبانی بهتر میهمانان خارجی در آن سال است.
این اظهارات در حالی مطرح است که تا دهم آذرماه ۹۵ هنوز هیچ گونه گزارش رسمی از سوی معاون میراث فرهنگی سازمان منتشر نشده و حتی زیر مجموعه ی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به پیگیری ها پاسخی نداده اند.
هفتم آذرماه روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی، اظهارنظری از مرتضی آبدار بخشایش – مدیر این اداره کل استان مبنی بر “توافقی مبنی بر ادامه عملیات اجرایی پارکینگ صورت نگرفته است” را منتشر می کند.
آبدار با اشاره به این مطلب که هر گونه توافقی باید پس از اعلام نظر نهایی معاونت میراث فرهنگی کشور انجام شود، حاشیه های مطرح شده درباره توافق به منظور از سرگیری عملیات اجرایی پارکینگ در محوطه حیاط خانه «فتح الله یف» را رد کرد و گفت: تنها مرجع ذی صلاح برای اظهار نظر درباره ی وجود یا عدم وجود آثار تاریخی، معاونت میراث فرهنگی کشور است که با بررسی نتایج تحلیل ها در دو کارگروه تخصصی نتیجه را در روزهای آتی اعلام می کند.
او همچنین درباره ی درخواستی از سوی مدیریت بنیاد مصلی امام خمینی (ره) مبنی بر محوطه سازی در قسمت جنوبی ارگ تبریز به اداره کل میراث فرهنگی استان گفت: این درخواست در معاونت میراث فرهنگی استان در حال بررسی است و اگر آن با قوانین میراث فرهنگی مطابق باشد پاسخ مناسب و متعاقب آن مجوز کف سازی و محوطه سازی به منظور زیباسازی محیط از سوی این اداره کل ارائه خواهد شد.
به نظر می رسد بر اساس صحبت آخر آبدار، بنیاد مصلی امام خمینی (ره) اقدام دیگری را نیز در این محوطه ی تاریخی در دست انجام دارد!
این ها در حالی است که محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری درباره ی آخرین صحبت های محمدی، مدیرعامل بنیاد مصلی امام خمینی (ره) تبریز که در همین گزارش آورده شد فقط به این جمله بسنده کرد: «این خبر صحت ندارد.»
حتی اگر نتیجه نهایی کارشناسان به نفع «ارگ علیشاه» باشد، این ضدونقیض گویی ها و به دنبال آن، حرکت ماشین آلات ساختمانی در این محوطه، آسیب هایی را تا همین جای کار به محوطه وارد کرده است. بنابراین پاسخ به این پرسش هنوز از سوی مسئولان میراث فرهنگی بی پاسخ است؛ «نتیجه بررسی های ژئوفیزیک در ارگ علیشاه تبریز به کجا رسید؟»
