به گزارش «دنیای سفر»، نشست تخصصی بین المللی «میراث فرهنگی ناملموس و تاب آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تاکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» همزمان با بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون ٢٠٠٣ از ٢۵ تا ٢٧ مهرماه در استان اصفهان برگزار می شود. به این مناسبت، دوشنبه ۱۷ مهرماه نشست خبری در عمارت کوشک، محل استقرار مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی برگزار شد تا جزئیات اجلاس اصفهان تشریح شود.
آتوسا مومنی رییس مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی با این یادآوری که کنوانسیون ٢٠٠٣ به عنوان کنوانسیون مادر در یونسکو تلقی می شود و در هفدهم اکتبر سال ٢٠٠٣ تصویب و ابلاغ شد، گفت: جمهوری اسلامی ایران به عنوان چهلمین کشور به این کنوانسیون پیوست و با وجود ٢٠ سال جاماندگی در حوزه ثبت، اما در حوزه ثبت میراث ناملموس اقدامات مؤثری داشته است. همچنین هشت مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در دنیا وجود دارد که پنجمین آن در ایران با عنوان مرکز میراث ناملموس آسیای غربی و مرکزی ایجاد شد و ٢۴ کشور زیرمجموعه این مرکز و ١١ کشور عضو آن هستند. تیرماه امسال نیز شورای حکام دوباره شکل گرفت و علی دارابی (معاون میراث فرهنگی ایران) با اخذ رأی به عنوان رئیس این شورا انتخاب شد.
مومنی در ادامه به موضوع نشست تخصصی «میراث فرهنگی ناملموس و تاب آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تاکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» پرداخت و اظهار کرد: ١٧ اکتبر بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون ٢٠٠٣ است و همزمان با آن، یعنی ٢۵ مهرماه ١۴٠٢ افتتاحیه این نشست تخصصی با همکاری مرکز بین المللی شبکه سازی و اطلاع رسانی میراث فرهنگی ناملموس در منطقه آسیا و اقیانوسیه و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اصفهان برگزار می شود.
رییس مرکز میراث ناملموس تهران ادامه داد: موضوع تغییرات اقلیمی و خطرات ناشی از آن، مانند سیل، زلزله، گرم شدن بیش از حد زمین و … جهان را با چالش مواجه کرده است. نخستین برنامه ما که در شورای حکام به تصویب رسیده، موضوع «تاب آوری و حفاظت از میراث ناملموس در مواجهه با این تغییرات اقلیمی» است. در واقع از حفاظت از میراث ناملموس برای حفاظت از جامعه مدنی بهره می بریم. اساسا وقتی بحرانی اتفاق می افتد ممکن است در طبقه بندی های مختلف آسیب های گوناگونی صورت گیرد، مانند زلزله سوریه و ترکیه. جامعه بحران زده فقط شامل انسان های آن جامعه نیست و انسان، طبیعت و منابع، مثلثی است که بحران روی آن ها تاثیر می گذارد. باید تلاش جدی کنیم و یقینا میراث فرهنگی ناملموس نمی تواند اقدام جدی برای بیرون آمدن از این چالش داشته باشد، اما می تواند فرصت ایجاد کند و تاب آوری مردم را بالا ببرد تا از داشته های خود بهره مند شوند؛ لذا بر آن شدیم با همکاری کشور کره جنوبی و با استفاده از تجربیات متخصصان جهانی از فعالیت های انجمن ها در این حوزه استفاده کنیم.
او با طرح این پرسش که چرا نقش انجمن ها در این نشست تخصصی برجسته شده است، گفت: در این نشست تاکید بر نقش انجمن های غیردولتی است، چون عاملان و مجریانی هستند که این بخش از میراث را به آیندگان منتقل می کنند و برخاسته از یک جامعه مدنی هستند؛ لذا نقش انجمن ها در زمان بروز بحران های اقلیمی مهم است. حتی کنوانسیون چهل ماده ای ٢٠٠٣ در سه ماده فقط به نقش انجمن ها پرداخته است.
به گفته رییس مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی، در این اجلاس قرار است نمایندگان ارمنستان، افغانستان، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ترکیه در کنار ایران و با همراهی ١۵ متخصص معتبر حضور داشته باشند، که بیشتر آن ها در انجمن ها نقش آفرینی می کنند.
مومنی افزود: این کشورها همگی در بعضی از آسیب های نشأت گرفته از پدیده تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن دارای اشتراکاتی هستند؛ چرا که در حوزه ایران فرهنگی بزرگ بودند و اقلیم متفاوتی با ایران ندارند. بنابراین فراهم آوردن فرصتی برای کارشناسان این کشورها برای به اشتراک گذاری تجربه هایشان از طریق ارائه مطالعات موردی و بحث و بررسی آن ها لازم است. همچنین رصد مشترک آثار تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی ناملموس و پیشنهاد اجرای پروژه های آزمایشی در کشورهای منتخب با هدف ارتقای آگاهی درباره چگونگی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس می تواند به ارتقا و تقویت تاب آوری اجتماع های محلی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و آثار آن، کمک کند.
رییس مرکز میراث ناملموس تهران همچنین از حضور دو متخصص از ژاپن و اندونزی و نماینده ای از یونسکو در این نشست خبر داد و در ادامه گفت: در دنیا ۲۱۷ انجمن غیردولتی در حوزه میراث ناملموس فعال هستند و ما در این نشست به دنبال تشکیل یک انجمن غیردولتی فعال هستیم.
مومنی درباره علت برگزاری این نشست در اصفهان توضیح داد: اصفهان یکی از استان های تاریخی کشور است که ثبت های جهانی بسیار و میراث ناملموس ارزشمند دارد و چون با بحث های بحران اقلیمی از جمله بحران آب و گرم شدن زمین دست به گریبان شده، دلیل این انتخاب بوده است و امیدوارم مسئولان این استان از تجربیات جهانی در این حوزه بهره ببرند.
رییس مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی در ادامه این نشست خبری در پاسخ به این سوال که در چند سال اخیر شاهد بازماندن و تعطیلی بسیاری از انجمن ها بودیم، با این حال این نشست با تاکید بر حضور و نقش فعالان غیردولتی برگزار می شود و براین اساس چه تعداد انجمن در این نشست حضور دارند، اظهار کرد: ۲۲ مردادماه نشستی با پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار کردیم و با وجود آنکه فراخوان های متعدد برای حضور انجمن ها داده بودیم تنها یک انجمن از قزوین حاضر شد. از سوی دیگر، سایر انجمن ها تجربه ای از بحران ها و تغییرات اقلیمی ندارند و پیشنهادی از سوی آن ها نداشتیم، اما در نشست تخصصی پیش رو قصد داریم به صورت آنلاین انجمن ها و مردم را همراه خود داشته باشیم. درحال حاضر انجمنی که تجربه بحران داشته باشد، در ایران نداریم، اما با تمام توان و امکاناتی که داریم هرچند محدود از انجمن های فعالی که در این حوزه هستند و می خواهند تجربیات خود را ارائه دهند، استقبال می کنیم.
او همچنین درباره اینکه این مرکز برای حفظ آثاری که در مواجهه با بحران های طبیعی، فرهنگی و سیاسی هستند، مانند پرونده لنج سازی که در فهرست میراث در خطر یونسکو قرار گرفته است، تاکنون چه راه کارهایی را به وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران ارائه داده است، گفت: لنج سازی میراث در خطر بود و از سهمیه در خطر استفاده کردیم و از زمان ثبت آن تاکنون اقدامات مؤثری برای آن صورت گرفته است. طبیعتا در زمان ثبت این عنصر نفس های آخر می کشید، اما یک اجماع چندوجهی برای حفظ آن صورت گرفت. این هنر همچنان در خطر است و جزو پرونده های پاسداری فوری است، اما اقدامات جدی برای آن صورت گرفت و حتی سال گذشته از روند ساخت لنج مستندسازی شد و حتی مصوبه ای که استفاده از آن ها را محدود می کرد، لغو شد تا بار دیگر این هنر احیا شود.
مومنی افزود: پرونده های میراث در خطر زیاد است، اما به دلیل شرایط یونسکو، از جمله فقدان نیروی انسانی و منابع مالی، میان میراث فرهنگی در خطر و نیازمند پاسداری فوری با میراث معرف تفاوتی قائل نمی شوند. ارگ بم هم به عنوان میراث در خطر ثبت شد و ما شب و روز در بم بودیم تا آن را از فهرست میراث در خطر خارج کنیم. وقتی بم را از میراث در خطر خارج کردیم، موجب حیرت دیگر کشورها شد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا عربستان برای مشارکت در پرونده افطاری برای ثبت در فهرست میراث ناملموس جهانی تا کنون پاسخ داده است یا خیر، گفت: ما در بخش بین المللی هستیم و این سوال در حیطه کاری وزارتخانه است، اما باید بگویم همه کشورهای عرب که میراث نبوی را دارند، باید به این پرونده بپیوندند تا شاهد وفاق اجتماعی باشیم. تاکنون افغانستان، ایران و عراق به این پرونده پیوسته اند. همچنین امسال نشست یونسکو در حوزه ثبت میراث ناملموس با حضور ۶٠ پرونده در بوتسوانا و ماه دسامبر برگزار خواهد شد.
