انتخاب لالجین به عنوان شهر سفال ایران اتفاق چندان مهمی محسوب نمی شود! مهم ترین دلیل اینکه می گوییم این رخداد به ظاهر مهم، فاقد اهمیتی است که در واقعیت قرار است عاید لالجین شود، آن است که انتخاب لالجین به عنوان شهر سفال ایران و جهان، در قالب پروژه ای دولتی شکل گرفته است و شاید بازیگران اصلی سفال یعنی هنرمندان لالجینی و تولیدکنندگان این شهر، نقش موثر و معناداری در این ماجرا نداشته اند.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور از یکسو و استانداری همدان از سوی دیگر تلاش کرده اند نام لالجین را با تشکیل پرونده ای در شورای جهانی صنایع دستی (WCC) مطرح ساخته و این شهر را به عنوان نماینده سفال ایران در آن شورا اعلام کنند. این اتفاق خوب است و می تواند تا مدتی هم اثراتی برای لالجین به همراه داشته باشد، اما وقتی پای در این شهر می گذاریم و مشاهده می کنیم تولیدکنندگان لالجین همچنان مانند دوران کهن، در قالب واحدهایی کوچک و غیرمتشکل فعالیت می کنند، متوجه می شویم شاید لالجین بتواند سفال ایران را در جهان به صورت نمادین نمایندگی کند، اما غیر از اینکه برای مدتی حبابی شود برای افزایش قیمت زمین و املاک در این شهر، دستاورد روشنی برای اقتصاد صنایع دستی در لالجین نخواهد داشت. حتی شاید گران شدن زمین در میان مدت، موجب شود که برخی از فعالان صنعت سفال و سایر ساکنان این شهر متمایل به فروش املاک خود شده و از لالجین مهاجرت کنند.
لزوم راه اندازی تشکل های غیردولتی صنایع دستی لالجین
سفال لالجین زمانی جهانی می شود که پرونده لالجین برای جهانی شدن، دولت ساخته نباشد؛ یعنی خود لالجینی ها تشکل هایی برای حمایت از این هنر و تجارت آبا و اجدادی خود راه اندازی کنند و از دل این تشکل ها به دنبال تجاری کردن دست ساخته های خود بربیایند. در واقع تلاش برای توسعه صنایع دستی در لالجین باید درون زا و با مشارکت جدی تمام اهالی در این شهر اتفاق بیفتد. در چنان حالتی باید نهادی غیردولتی، معتمد اهالی و فعال به نام «شورای صنایع دستی لالجین» شکل بگیرد و این شورا با استفاده از تجربه و فناوری های جدید سعی کند سفال لالجین را با وجود پراکندگی مراکز تولید در قالب یک یا معدودی برند موفق به بیرون از لالجین معرفی کند.
واقعیت این است که شورای جهانی صنایع دستی (WCC) نهاد چندان معتبری در جهان محسوب نمی شود. یک سازمان غیردولتی است که بیشتر از آنکه نقش موثری در معرفی شهرهای فعال در حوزه صنایع دستی داشته باشد، نقشی نمادین در ایجاد پیوستگی میان شوراهای صنایع دستی ریز و درشتی دارد که تعداد آنها در سطح ملی به تعداد بیشتر کشورها و در سطح محلی بی شمار است. تعداد زیادی از شوراهای ملی و محلی صنایع دستی عضو این شورای بین المللی هستند اما بی آنکه تصور و توهم بیش از حدی نسبت به این شورای جهانی داشته باشند بیشتر به دنبال پیشرفت خود از طریق تلاش درون گروهی و درون زا هستند.
نمی خواهیم شهر سفال شدن لالجین از سوی این نهاد را کوچک بشماریم اما این اتفاق آنقدرها هم که تاکید می کنند بزرگ نیست. اتفاق بزرگ باید از درون همین شهر برخیزد. هنرمند و تولیدکننده لالجینی باید اعتماد به نفس پیدا کند؛ خودش به کمک تشکل های محلی، جواز ورود به محصولات چینی ندهد؛ برای برند شدن محصول لالجین به تاسیس یک شرکت تعاونی در تراز شرکت های مدرن صادراتی بیندیشد؛ آموزش را دست کم نگیرد و از تجربه تشکل های فعال صنایع دستی در داخل و خارج بهره ببرد تا لالجین، شأن و شوکتی جهانی را که شایسته آن است در حوزه سفال بازیابد. غیر از این باشد، انتخاب WCC دردی از سفال لالجین درمان نمی کند.
