به گزارش «دنیای سفر»، محوطۀ باستانی موسوم به «شهر قومس» در حدود ۳۰ کیلومتری غرب دامغان در استان سمنان واقع شده است که نخستین بار در دهۀ ۱۳۵۰ هیأت بریتانیایی در آن کاوش هایی داشت. براساس یافته ها و کاوش های باستان شناسی «قومس» استقراری بزرگ از دورۀ اشکانی است که گمان می رود همان شهر «صددروازه»، یا آنگونه که در منابع یونانی آمده «هکاتوم پیلوس»، یکی از پایتخت های این سلسلۀ ایرانی باشد.
بر اساس شواهد باستان شناسی، این محوطه در دورۀ ساسانی چندان مورد استفاده نبود، ولی در دورۀ سلجوقی تا حملۀ مغول آباد و رو به گسترش بوده است. مساحت عرصۀ باستانی شهر قومس (شامل هر دو استقرار دورۀ اشکانی و سلجوقی) به دست کم ۷۰۰ هکتار بالغ می شود.
کوروش روستایی عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان شناسی اینک با ارائه گزارشی از مرحلۀ نخست برنامۀ میدانی بلندمدتِ «شکل گیری، توسعه و تحول استقرارهای انسانی در حوضۀ شاهرود دامغان»، نتیجه پژوهش های باستان شناسی جدید در شهر باستانی قومس دامغان را اعلام کرده است.
به گفته او، در مرحلۀ نخست این برنامه که در دی و بهمن ۹۸ انجام شد، حدود ۱۸۰۰ هکتار شامل محدودۀ عرصۀ محوطه و زمین های بلافصل اطراف آن، توسط پهپاد تصویربرداری و مستندسازی شد که در تحلیل های مکانی و زیست محیطی محوطه مؤثر خواهد بود.
روستایی افزود: در این برنامۀ میدانی بیش از سه پنجم محوطه مورد بررسی پیمایشی قرار گرفت که در آن عوارض متعددی از جمله آسیاب، کانال های آبرسانی، کوره های سفال گری و سرداب های ذخیرۀ آذوقه شناسایی شد. یکی دیگر از دستاوردهای این برنامۀ میدانی، شناسایی شواهد سطحی گسترده ای (به مساحت حدود ۱۱۰ هکتار) از استقراری پیش از تاریخی در مرکز شهر قومس است که از نظر زمانی هم افق با اواخر دورۀ چشمه علی تا دورۀ حصار ۲ است (حدود ۴۴۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از میلاد).
این باستان شناس تاکید کرد که در پژوهش های میدانی آینده باید منابع آبی استقراری مشخص شود و فرایندهای تشکیل محوطه و نیز پی بردن به ماهیت استقراری این محوطه بررسی شود.
روستایی همچنین پیشنهاد کرد: با توجه به کاوش های گستردۀ هیأت بریتانیایی و آشکارشدن چندین بنا از دورۀ اشکانی، می توان با سامان دهی محدوده های کاوش شده، این بناها را به سادگی مرمت و آمادۀ بازدید گردشگران کرد.
