رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نخستین جلسه کانون ملی هماهنگی گردشگری اعلام کرد ایران در ۱۰ سال آینده می تواند با جذب یک درصد از گردشگران چینی، یک درصد از گردشگران روسی، یک درصد از گردشگران اروپا، ۳ درصد از شیعیان و یک درصد از مسلمانان جهان حداقل ۳۲ میلیون گردشگر جذب کند و این میزان می تواند اهداف ایران را در حوزه گردشگری در دستیابی به جذب ۲۰ میلیون گردشگر تا پایان سال ۱۴۰۴ تحقق بخشد. این در حالی است که تقاضای سفر به هر کشور به مسائلی همچون زیرساخت ها، توان جذب آن کشور، قدرت خرید و ارزان بودن مقصد مورد نظر برای سفر و بسیاری موارد دیگر بستگی دارد. با این تفاسیر به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، با در نظر گرفتن وضعیت موجود کشور، تحقق چنین رقمی اندکی دور از انتظار به نظر می رسد.
کاهش بی سابقه گردشگران خروجی روسیه
روسیه به عنوان یکی بازارهای هدف عنوان شده از سوی مسوولان گردشگری کشور، در حال حاضر در حوزه گردشگران خروجی وضعیت مناسبی ندارد. به گزارش خبرگزاری اینترفاکس روسیه، جریان سفرهای برون مرزی روسیه در سال ۲۰۱۵ تا ۳۱.۳ درصد کاهش داشته که در ۱۸ سال اخیر بی سابقه بوده است. طبق اظهارات سخنگوی اتحادیه صنعت گردشگری روسیه تا قبل از سال ۲۰۱۵، بیشترین میزان کاهش گردشگران متعلق به سال ۱۹۹۸ بود که تعداد گردشگران روسی در مقایسه با سال قبل از آن، ۲۴.۴ درصد کمتر شد. وی معتقد است سال ۲۰۱۵ سخت ترین سال در تاریخ گردشگری بخش خصوصی این کشور بوده است. در سال ۲۰۱۴ نیز گردشگری برون مرزی روسیه ۴ درصد در مقایسه با سال پیش از آن کاهش یافته بود. این کاهش تعداد گردشگران در نتیجه تضعیف روبل و ممنوعیت پرواز از این کشور به ۲ مقصد گردشگری مهم ترکیه و مصر صورت گرفته است.
بر این اساس، ایران اگر بخواهد یک درصد از گردشگران خروجی این کشور ۱۴۳ میلیونی را به خود اختصاص دهد، باید حدود ۴۶۰ هزار نفر از آنها را جذب کند (تعداد گردشگران خروجی روسیه در سال ۲۰۱۴ حدود ۴۶ میلیون نفر بوده است)؛ این در حالی است که در سال ۲۰۱۳ تنها ۱۹ هزار و ۱۵۹ نفر از مجموع بیش از ۵۰ میلیون گردشگر روسی به ایران سفر کرده اند. در همین حال، طی سال گذشته میلادی نه تنها میزان ورود گردشگران روسی به ایران افزایش چشمگیری نداشته، بلکه برعکس سفر ایرانیان به روسیه بیشتر شده است.
یک درصد از گردشگران چینی و اروپایی
طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۵ هزار نفر گردشگر از چین به ایران وارد شده اند که تنها حدود ۰.۷۳ درصد از گردشگران ورودی را تشکیل می دادند. این در حالی است که سال ۲۰۱۵ اوج گردشگری برون مرزی چین بود و حدود ۱۲۰ میلیون توریست این کشور از مناطق مختلف جهان بازدید کردند. با این وجود به نظر می رسد سهم ایران از این کشور ۱.۳۶ میلیارد نفری بسیار اندک بوده است. اگر ایران بخواهد یک درصد از کل سفرهای خارجی چین را جذب کند، چیزی در حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر چینی باید به ایران سفر کنند؛ این در حالی است که اگر هدف جذب یک درصد از جمعیت این کشور باشد، کار به مراتب دشوارتر است و به نظر می رسد نیاز به زیرساخت های بسیار بیشتری باشد.
در همین حال، طی سال ۲۰۱۳ اروپائیان حدود ۳۷.۳۲ درصد از گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می داده اند که از این میان سهم اروپای غربی حدود یک درصد بوده است. چنین آماری نشان دهنده حجم اندک گردشگران اروپای غربی به ایران است که قدرت خرید بالایی هم دارند. در سال ۲۰۱۴ نیز بیش از ۴۲۶ میلیون سفر از اتحادیه اروپا به مناطق مختلف جهان انجام شده است. جذب یک درصدی این حجم بالای گردشگر به معنی پذیرش قریب به ۴.۲۶ میلیون توریست است که با توجه به رقم اعلام شده در سال ۲۰۱۳ که تنها حدود ۱.۷۸ میلیون نفر بوده، نیازمند تدابیر بسیار ویژه ای در امر گردشگری و زیرساخت ها است. همه اینها درحالی است که از این رقم، بیش از یک میلیون نفر از همسایه شمالی یعنی جمهوری آذربایجان راهی ایران شده اند.
ظرفیت جذب گردشگران شیعه
طبق گزارش مجمع پی ای دبلیو، بیش از یک سوم جمعیت شیعیان جهان در ایران ساکن هستند و سایر شیعیان نیز در کشورهایی نظیر هند، پاکستان، ترکیه، عراق، یمن و چند کشور دیگر زندگی می کنند. با توجه به این موضوع، ایران تنها می تواند روی دو سوم از شیعیان جهان به عنوان گردشگران خارجی در جهت مقاصد زیارتی یا فرهنگی استفاده کند. آمار فوق نشان می دهد که ۳ درصد از جمعیت شیعیان به استثنای ایران، حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر است و عراق با بیش از ۱.۶ میلیون گردشگر نقش بسیار مهمی در فرستادن گردشگر به ایران دارد. با این تفاسیر به نظر می رسد جذب ۳درصد گردشگران شیعیان با توجه به اماکن مذهبی ایران چندان دشوار نباشد، اما نیاز به برنامه ریزی در این حیطه دارد. در همین حال، ایران در بخش گردشگری می تواند بر گردشگران حوزه خلیج فارس تمرکز کند که از قدرت خرید بالایی برخوردارند.
طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۴۱ درصد از گردشگران ورودی به کشور را اتباع خاورمیانه تشکیل می داده اند. این امر نیز نشان دهنده اهمیت خاورمیانه در گردشگری ایران است. پس از آن، اروپای شرقی و مرکزی با حدود ۲۷ درصد و آسیای جنوبی با ۱۳ درصد از کل گردشگران وارد شده به ایران بیشترین سهم را در فرستادن مسافران به ایران داشته اند. هر چند دستیابی به تعداد ۲۰ میلیون گردشگر و در اختیار گرفتن یک درصد از گردشگران روسی، چینی، اروپایی و ۳ درصد از شیعیان دشوار به نظر می رسد، اما شاید بتوان با تمهیداتی گردشگران این مناطق را با ایجاد زیرساخت مناسب و تشویق و تبلیغ و آموزش بخش گردشگری ایران تا مقادیر زیادی نسبت به حال حاضر جذب کرد.
