گردشگران خارجی برای گشت و گذار در کشور مقصد، بیش از هر گروهی با راهنمایان گردشگری و رانندگان اتوبوس های تور در ارتباط نزدیک اند. از همین رو اهمیت دارد که این رانندگان برای رویارویی با مسافران خارجی خود و نحوه برخورد با آنها آموزش لازم را دیده باشند؛ چیزی که در کشور ما بر اساس استانداردهای بین المللی تعریف شده نیست.
به شهادت بسیاری از تورگردانان و آژانس های مسافرتی که بعضا تلاش آنها بر ارائه خدمات هرچه بهتر در این زمینه است، نداشتن موسسه یا مرکزی که به صورت حرفه ای راننده تور تربیت کند یکی از مشکلات ایران در زمینه تورگردانی و تورهای Incoming یا ورودی است.
آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد این است که رانندگان اتوبوس ها و خودروهای گردشگری باید مسلط به تمام مسیرهای گردشگری بوده و برخورد مناسبی که در شأن مسافر است داشته باشند. این امر البته در مورد برخی از رانندگان صدق می کند اما دلیلش آموزش هایی که دیده اند نیست؛ بلکه بر اساس علاقه خود به این سمت سوق داده شده اند.
بیشتر رانندگان اتوبوسی که برای آژانس های مسافرتی کار می کنند، رانندگانی هستند که در ترمینال های مسافربری و در خطوط بین شهرهای ایران مشغول به کارند و بنا به درخواست آژانسی خاص یا با معرفی رانندگانی که بیشتر با این تورها کار می کنند وارد این حطیه می شوند و به صورت موردی راننده اتوبوس تور می شوند.
سمیرا فلاح یکی از راهنمایان تور در این باره به «دنیای سفر» می گوید که بسیاری از وظایفی که یک راننده به عهده دارد باید در موازات وظایف راهنمای تور باشد.
او معتقد است که بخشی از مسایل در این حوزه مربوط به فعالیت های آژانس است و بخش زیادی از آن خارج از عهده آژانس و تور است. برخی از آژانس های مسافرتی بنا به میزان تعهد و توان خود تلاش می کنند با رانندگانی همکاری کنند که تا حدودی به قوانین یا استانداردهای این کار آشنا باشند.
چیزی که درباره رانندگان آژانس های مسافرتی برای جابجایی مسافران خارجی در ایران به چشم می آید و بیش از هر چیز اهمیت دارد این است که مرکزی برای آموزش رانندگان تورها تعریف نشده. اگر هم کسانی از رانندگان سعی در رعایت برخی اصول می کنند، به گفته برخی از تورگردانان، بنا بر علاقه شخصی خودشان است نه آموزش خاص.
این راهنمای گردشگری درباره برخی مشکلات که در صورت نبود رانندگان آموزش دیده بوجود می آید می گوید: «به دلیل آنکه مرکزی برای آموزش و اشتغال دائم رانندگان آژانس های مسافرتی که گردشگران خارجی را وارد ایران می کنند نداریم، این راننده ها بیشتر در پایانه های اتوبوسرانی و حمل و نقل بین شهرهای ایران فعالیت می کنند. این درحالی است که گاهی، برخی آژانس ها به دلیل لغو اتوبوس مورد نظر در دقیقه ۹۰، ناچار به استفاده از رانندگان پایانه ها می شوند که صحیح نیست و بعضا مشکلاتی را نیز همراه دارد.»
مدیر فراوری یکی از آژانس های مسافرتی در تهران نیز می گوید که به دلیل فصلی و مقطعی بودن تورهای گروهی خارجی که وارد ایران می شوند، رانندگان در ایامی که تعداد مسافران ورودی کم است، به ترمینال ها بازگشته و در آنجا کار می کنند.
محمدرضا منصوری اضافه می کند: «به دلیل اینکه در سال های گذشته تعداد گردشگران ورودی کم بود، تعداد رانندگانی که تنها با تورها کار می کنند انگشت شمار است و این رقم در تهران حدود ۲۵ تا ۳۰ نفر است که می دانند با توریست چگونه برخورد کنند، چگونه لباس بپوشند و اتوبوسشان چه فاکتورهایی داشته باشد. همین افراد از روی علاقه و تجربه فهمیده اند که چه چیزهایی را باید رعایت کنند و بعضا زبان انگلیسی هم در حدی که بتوانند ارتباط برقرار کنند یاد گرفته اند؛ اما این میزان در حال حاضر با توجه به این که شرایط تغییر کرده و گردشگران بیشتری وارد ایران می شوند کافی نیست.»
به گفته او، امکانات آموزشی ما در این زمینه بسیار کم و محدود است و هیچ سازمانی هم بر این امر نظارت ندارد. تنها خود آژانس ها هستند که تلاش می کنند با رانندگانی کار کنند که در این زمینه تجربه بیشتری داشته باشند.
منصوری یادآور می شود که علاوه بر اینها، رانندگان اتوبوس ها و خودروهای گردشگری باید مسلط به تمام مسیرهای گردشگری باشند در حالیکه برخی از رانندگان به دلیل این که تنها در جاده های بین شهرها تردد می کنند به مسیرهای مناطق گردشگری درون شهرها آشنا نیستند و این امر موجب سرگردانی تور و تلف شدن وقت گردشگران می شود.
در شرایطی که نیاز به رانندگان آموزش دیده و مجرب برای همکاری با تورها و آژانس های مسافرتی بیش از پیش احساس می شود، با استانداردهای موجود در این حوزه فاصله بسیار داریم. در عین حال تلاش جدی نیز برای آموزش دادن رانندگان برای این منظور از سوی مسئولان یا مراکز دیگر انجام نمی شود. این در حالی است که به همان میزان که ورود گردشگر می تواند برای کشور درآمدزا باشد به همان میزان نیز با ارائه خدمات نامناسب می تواند تبلیغ منفی برای گردشگری ایران داشته باشد.
بنابراین؛ ضرورت دارد بخش خصوصی و دولت با هماهنگی و برنامه، به طور جدی در این مهم ورود پیدا کرده و نکات ریز اما مهم در ارائه خدمات باکیفیت در حوزه گردشگری را به عنوان یک صنعت درآمدزا دریابند.
