به گزارش «دنیای سفر» به نقل از خیرگزاری ایرنا، چند سالی می شود که ذائقه گردشگران از حضور و تماشای صرفِ مقاصد گردشگری به سمتِ تجربه های نو و لمسِ زندگی بومی سوق پیدا کرده است. مثل تجربه زندگی در گالش منزل های مازندران یا قرار گرفتن در جریان یک زندگی واقعی بومی و محلی و این که چگونه و با چه کیفیتی از درکِ یک زیستِ مبتنی بر فرهنگ و اقلیمِ منطقه میزبان، صبح را به شب می رسانند و شب را به طلوع خورشید پیوند می زنند.
از آماده شدن صبحانه زمانی که هنوز ردی از خورشید در آسمان نیست تا رفتن به سمت و سوی کارهای روزانه، دوشیدن شیر و روانه کردن دام ها به سمت دشت و بازگرداندن شان، پختِ شیر محلی، درک و لمس پختِ نان، مشاهده فرآیند تولید ماست و پنیر به روش های خاص و در ظروف مخصوص، فعالیت های باغی و کشاورزی و تجربه هایی که هرکدام شان هنوز برای بومیان منطقه هم جذاب هستند می توانند به اجزای یک شبانه روز اقامت مهمانان در یک واحد اقامتی بوم گردی باشند.
با این تعریف پرسش اینجاست که واحدهای بوم گردی مازندران آیا توانسته اند دور از تصنعی بودن و حفظ ظاهر، گردشگران را به یک زیستِ بومی و محلی دلچسب دعوت کنند؟ در اغلب موارد پاسخ منفی است. در واقع نگاهی به صفحه های تعدادی از بوم گردی های مازندران به ویژه در غرب استان که عمده مسافران استان را میزبانی می کند نشان می دهد که حاشیه ها پررنگ تر از متن است و بوم گردی ها بیش از آن که تجربه گرا باشند به سمت و سوی اقامت در فضایی تصنعی حرکت کرده اند.
زنجیره ارزش ناقص گردشگری
یک کارشناس گردشگری تمرکز صرفِ دولت ها بر موضوع سفر بدون توجه به شکل گیری زنجیره ارزش را عامل بروز چنین وضعیتی می داند و می گوید: در چنین شرایطی بخش های مختلف گردشگری غیرفعال و ناقص حرکت می کنند. به همین دلیل گردشگری کنترل نشده ای داریم که نه تنها منابع را نابود کرده و ارزش افزوده ای را ایجاد نمی کند، بلکه جاذبه های گردشگری را هم روزبه روز رو به نابودی سوق می دهد.
فاصله بوم گردی های مازندران از تجربه زیستِ بومی
به گفته حسین گَلیَن مقدم نبود سیاستگذاری دولت ها در تکمیل زنجیره ارزش گردشگری موجب شده که سرمایه گذاران بدون آموزش و آگاهی به این بخش ورود کنند که همین ناآگاهی ناشی از نبود آموزش باعث شده عمده فعالیت های بوم گردی به اقامت و در نهایت سروِ غذای محلی و حفظ ظواهر خلاصه شود و این واحدها از کارکرد اصلی خود دور شوند.
تولید محتوای مبتنی بر تجربه
وی می افزاید: نه تنها بوم گردی ها آگاهی لازم برای معرفی جاذبه هایی از جنسِ تجربه را ندارند، بلکه جامعه مهمان نیز نسبت به خدمات مبتنی بر تجربه در یک منطقه آگاه نیست. در نتیجه زنجیره ناقصی از گردشگری در جریان است.
گلین مقدم ضعف در تولید محتوایی از جنسِ تجربه را از دیگر عوامل به حاشیه رفتن اهداف اصیل بوم گردی توصیف می کند و می گوید: اقامتگاه های بوم گردی باید تولید محتوای خوب و خدماتِ مبتنی بر تجربه را در دستور کار خود قرار دهند تا از این طریق جامعه مهمان را به کسبِ تجربه های منطقه خود دعوت کنند.
فاصله بوم گردی های مازندران از تجربه زیستِ بومی
وی با اشاره به لزومِ تغییر سیاست های دولت مبنی بر تکمیل زنجیره ارزش، قرار گرفتن شرکت های تولید محتوا در کنار بوم گردی ها را از دیگر راهکارهای برون رفت از این وضعیت معرفی می کند و می افزاید: تولید محتوای خوب مبتنی بر تجربه های بومی و محلی کمک می کند که بوم گردی ها از اقامت محوری به سمت تجربه محوری حرکت کنند. به این معنی که با عرضه تجربه های جدید برای مخاطب نیاز ایجاد کنند، مخاطب برای کسبِ این تجربه هزینه پرداخت کند و از این طریق یک جریانِ کسب و کار گردشگری با بازارهای پایدار شکل بگیرد.
دوریِ بوم گردی ها از تجربه سازی برای مهمانان
به طور معمول سفرِ رایج در کشورما به ویژه برای مناطق شمالی سفری بدون چالش و کنش و تجربه است. عمده مسافران ورودی به شهرهای شمالی به دنبال آن هستند که همان امکانات شهر را در روستاها و بوم گردی ها تجربه کنند. به همین دلیل روستاییان برای جذب گردشگر، شرایط زندگی خود را تغییر می دهند. اتفاقی که موجب شده عمده بوم گردی ها از اهداف اصلی شکل گیری خود دور شوند و به مراکز اقامتی صرف و خالی از تجربه بکر تبدیل شوند. در حالی که تمرکز بر تجربه گرایی باعث می شود گردشگر فضایی بکر و نو را تجربه کند و از مسافر ناظر به گردشگری فعال تبدیل شود که نتیجه آن حفظ فرهنگ بومی و یک جریان گردشگری پایدار و ارزش آفرین است.
مازندران بیش از سه هزار روستا دارد که محل سکونت دائمی نیمی از جمعیت استان است. در این مناطق ظرفیت های فوق العاده ای برای جذب مسافران و گردشگران وجود دارد. به طوری که بنا به اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیش از ۲۵ درصد مسافرانی که به این استان می آیند در روستاها اقامت می کنند و تعداد اقامتگاه های بوم گردی مجوزدار و فعال استان ۳۷۲ واحد است.
بوم گردی مازندران در ترازوی نقد گردشگران
چندی پیش مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران اعلام کرد که طرح چگونگی ساخت و قواعد اجرای اقامتگاه های بومگردی در خارج از بافت روستاها از سوی این اداره کل تهیه و کارگروه امور زیربنایی مازندران آن را تصویب کرد.
به گفته حسین ایزدی نهایی شدن اجرای این مصوبه منوط به تصویب آن در شورای برنامه ریزی استان است تا از این پس متقاضیان راه اندازی واحدهای بومگردی بتوانند به این امر بپردازند.
با توجه به استقبال از ایجاد واحدهای بوم گردی در استان برنامه ریزی برای هدایت کردن شیوه فعالیت این واحدها نیز امری ضروری است تا طی سال های آتی فعالیت واحدهای بوم گردی در مازندران روی ریل اصلی اش جریان داشته باشد.
