شهر کرمان یکی از قطب های اصلی گردشگری در کشور محسوب می شود و وجود صدها اثر تاریخی در این شهر پتانسیل های بالقوه ای را در راستای توسعه صنعت گردشگری در این استان ایجاد کرده است اما متأسفانه بسیاری از این پتانسیل ها به دلیل بی توجهی سال ها گذشته مغفول مانده اند و برخی از بناهای تاریخی کرمان نیز در آستانه نابودی قرارگرفته اند، خوشبختانه با ورود استاندار فعلی کرمان به بحث توسعه گردشگری به عنوان یکی از اصول اقتصاد مقاومتی بسیاری از بناهای تاریخی استان که ویرانه شده بودند مجددا بازسازی و احیاء شدند که می توان به باغ فتح آباد، بازار کرمان، باغ بیرم آباد، حمام باغ لله و مقبره اتابک اشاره کرد.
پروژه ای که ۲۰ سال مسکوت ماند
این رویه، امید را برای بهبود اوضاع آشفته سایر بناهای تاریخی کرمان نیز زنده کرده است یکی از این بناها کاروانسرای وکیل است. ۲۰ سال قبل بود که پروژه مرمت و بازسازی کاروانسرای تاریخی وکیل آغاز اما جدی گرفته نشد این پروژه به کندی پیش رفت تا در سال ۸۴ و زمان استانداری رئوفی نژاد در کرمان بار دیگر کاروانسرای وکیل کرمان بر سر زبان ها افتاد.
در این زمان طرحی بلند پروازانه مطرح شد و قرار شد این کاروانسرای بزرگ در کرمان به هتل سنتی پنج ستاره و بزرگ ترین هتل سنتی ایران تبدیل شود. قرار شد در این طرح ۱۰۸ میلیون دلار هزینه شود و در زمانی مشخص که در مرحله اولیه دو سال در نظر گرفته شده بود این هتل ساخته شود.
هدف از ساخت این هتل جذب میلیاردهای جهان به هتل سنتی کرمان و معرفی این هتل به عنوان قلب گردشگری ایران بود اما نه تنها به این هدف نرسیدیم بلکه پس از سال ها حالا دیوارهای این کاروانسرای تاریخی در حال ریزش است.
متأسفانه برج سازی در اطراف این کاروانسرا منظر این بنای تاریخی را مخدوش کرده است بطوریکه دیوارهای بتنی مراکز تجاری اطراف این کاروانسرا تا این بنای تاریخی تنها چند قدم فاصله دارند.
حالا استاندار کرمان برای جلوگیری از روند تخریب این بنا و رونق مجدد طرح احداث هتل سنتی در این بنای تاریخی ورود پیداکرده است و روز گذشته در این خصوص گفت: کاروانسرای وکیل کرمان بیش از ۲۰ سال گرفتار دعوای حقوقی بود که اخیراً با همکاری دکتر سلطانی فر، معاون رئیس جمهور و رئیس دادگستری استان کار رسیدگی به این پرونده در حال انجام است و به زودی این مکان تبدیل به یک مرکز اقامتی و پذیرایی خواهد شد.
این طرح در ابتدا در اختیار صندوق احیاء آثار تاریخی قرار گرفت و به پیمانکار بخش خصوصی واگذار شد اما به دلیل عدم اجرای تعهدات پیمانکار این پروژه چندین بار تغییر کرد و درنهایت به شرکت عظام واگذار شد. در تاریخ کاروانسرای وکیل کرمان سه بار کلنگ مرمت و بازسازی این بنا به زمین زده شده است و اگر پرونده کنونی این پروژه در دادگستری به نتیجه برسد به زودی برای چهارمین بار کار احداث هتل در این مجموعه کلنگ زنی می شود.
برای رفع مشکل پرونده را در حوزه قضایی مطرح کردیم
محمود وفایی، مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان در گفتگو با مهر اظهار داشت: خوشبختانه هم اکنون در استان کرمان اراده جدی در خصوص مرمت آثار تاریخی شکل گرفته است و کاروانسرای وکیل نیز که از سال ها قبل طرح مرمت آن تصویب شده بود اما بلاتکلیف رهاشده بود نیز در دستور کار قرار گرفته است. وفایی گفت: استاندار و مجموعه قضایی کرمان همکاری خوبی برای رفع مشکل این پرونده انجام داده اند و به نظر می رسد به زودی مراحل قضایی پرونده سپری و مشکل برطرف خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمان ادامه داد: برای بازسازی این کاروانسرا و تبدیل به هتل از ابتدا بخش خصوصی به کار گرفت شد اما چون طبق قانون میراث فرهنگی نمی تواند بیشتر از یک سال بناهای تاریخی را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد ابتدا این بنا به صندوق احیای بناهای تاریخی واگذار و از طریق این صندوق به بخش خصوصی واگذار شد اما طی این سال ها اقدامی برای بازسازی بنا انجام نشده است.
وفایی ادامه داد: تاکنون چندین شرکت برای بازسازی این بنا ورود کرده اند و در آخرین مرحله بازسازی به شرکت عظام واگذار شد که همچنان کار مسکوت ماند. وی ابراز امیدواری کرد که بارأی حوزه قضایی در کرمان پروژه خلأ ید و به میراث واگذار شود تا بتوانیم با واگذاری به بخش خصوصی توانمند کار مرمت و ایجاد هتل در این کاروانسرا انجام شود. هم اکنون رایزنی ها لازم انجام شده است سرمایه گذار قدر پای کار قرار دارد و در صورت حل مشکلات قانونی به زودی کار مرمت شروع می شود.
خبرنگار مهر در این مصاحبه چندین بار به نقض حریم این کاروانسرا توسط پارکینگ های طبقاتی و مراکز تجاری در حال ساخت اطراف این کاروانسرا اشاره کرد اما مدیرکل میراث فرهنگی جواب مشخصی در این خصوص اراده نداد.
مراحل قانونی به خوبی در حال طی شدن است
محمد کدوری، معاون توسعه مدیریت میراث فرهنگی استان کرمان نیز روند سیر قضایی این پرونده را مطلوب ارزیابی کرد و افزود: بر اساس قرارداد باید در سال های گذشته توسط شرکت بخش خصوصی اقداماتی برای مرمت مجموعه انجام می شد اما روند کار مطابق قرارداد طی نشده است. وی تصریح کرد: میراث فرهنگی برای جلوگیری از تخریب بنا اقداماتی برای مقاوم سازی ضلع شمالی و شرقی انجام داده است اما کار مشخصی برای مرمت از سوی بخش خصوصی صورت نگرفته است.
کدوری افزود: جلسه نخست قضایی برای بررسی پرونده انجام شده است و به زودی جلسه دوم نیز برگزار می شود و خوشبختانه روند رسیدگی قضایی مطلوب است. وی ابراز امیدواری کرد با رفع مشکلات قانونی به زودی کار مرمت و بازسازی و ایجاد هتل در کاروانسرای وکیل آغاز شود.
محمد گلاب زاده، رئیس مرکز کرمان شناسی اظهار داشت: شهر کرمان به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ادویه یکی از مهم ترین مراکز رفت وآمد کاروان ها بوده است و به همین دلیل هزاران کاروانسرا در کرمان احداث شده است که در مناطق مختلف استان کرمان پراکنده شده است.
گلاب زاده ادامه داد: کاروانسرای وکیل یکی از بزرگ ترین و زیباترین کاروانسراهای استان کرمان است که در اواخر قاجاریه به فرمان اسماعیل خان وکیل المک والی کرمان ساخت آن آغاز شد.
وی افزود: درنهایت این کاروانسرا در سال ۱۲۸۷ هجری قمری به بهره برداری رسید و مرکز تجارت و رخدادهای اجتماعی و فرهنگی استان کرمان شد. این کاروانسرا ۱۲۰ حجره دارد و در دوطبقه احداث شده است، وجود دو بادگیر و معماری بی نظیر از مشخصات این بنای زیباست. وی کاشی کاری زیبا، و نمای آجری وجود حجره های متعدد با ایوان، گنبدو قوس های زیبا را از مشخصات این بنا عنوان کرد.
کاروانسراها یکی از هویت های اصلی شهر کرمان محسوب می شود که می توان از توان بالای اقامتی این مکان ها برای توسعه هتل های سنتی در استان استفاده کرد. امری که در سالهای گذشته مغفول مانده است و بسیاری از پتانسیل های تاریخی کرمان در این رهگذر دچار آسیب و تخریب شده اند.
